ΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Γωνιά της Γλώσσας 34 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ἀπαιτητικὴ φράση τῆς ἡμέρας

Εἶναι παρήγορο ποὺ πληθαίνουν οἱ ἱστότοποι, οἱ ἐφαρμογὲς ποὺ καταγίνονται μὲ γλωσσικὰ θέματα. Χρειάζεται ὅμως προσοχή, διότι παρὰ τὶς καλὲς προθέσεις, στοὺς ἱστοχώρους αὐτοὺς ἐπιπολάζουν λάθη καὶ ἀστοχίες.

Γωνιά της Γλώσσας 30 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ ὀρθογραφικὸ σχόλιο τῆς ἡμέρας

Στὴν ὀρθόδοξη παράδοσή μας τὰ μόνα γενέθλια ποὺ ἑορτάζουμε εἶναι τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καὶ τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. Τὰ τελευταῖα χρόνια ἑορτάζονται τὰ γενέθλια ἑνὸς ἑκάστου κατ΄ ἀπομίμησιν δυτικῶν προτύπων. Στὸν ἑορτάζοντα εὐχόμαστε: «Νὰ τὰ ἑκατοστήσῃς» καὶ τὸ γράφουμε μὲ η. Μᾶς διαφεύγει ὅμως μιὰ λεπτομέρεια…

Γωνιά της Γλώσσας 29 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ λάθος τῆς ἡμέρας

Τὸν Αἴολο τὸν γνωρίσαμε ἀπὸ τὴν Ὀδύσσεια. Ἦταν βασιλιᾶς τοῦ μυθικοῦ νησιοῦ Αἰολίης, ποὺ ὁ Δίας τὸν εἶχε διορίσει ταμία τῶν ἀνέμων. Εἶχε ἕξι γιούς, τοὺς δυνατοὺς ἀνέμους, καὶ ἕξι κόρες, τοὺς ἤπιους ἀνέμους ἢ αὖρες, ποὺ…

Γωνιά της Γλώσσας 27 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ἀπαιτητικὴ λέξη τῆς ἡμέρας

Ὀτρηρὸς εἶναι αὐτὸς ποὺ κάνει μιὰ ἐργασία μὲ προθυμία καὶ ζῆλο, χωρὶς νὰ κουράζεται νὰ προσφέρει τὶς ὑπηρεσίες του: Ὁ Ἰωὴλ Γιαννακόπουλος ἦταν..

Γωνιά της Γλώσσας 26 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ παρετυμολογία τῆς ἡμέρας

Παρετυμολογία εἶναι ἡ ἐσφαλμένη ἐτυμολογία μιᾶς λέξεως. Ἐπειδὴ ἡ ἐτυμολογία τῶν λέξεων εἶναι δέλεαρ γιὰ τοὺς ὁμιλητές, ἐκεῖνοι ἐτυμολογοῦν τὶς λέξεις σύμφωνα μὲ τὶς προσωπικές τους ἀντιλήψεις μὲ ἀποτέλεσμα νὰ τὶς παρετυμολογοῦν. Ὁ Ἰωάννης ὁ Ἀποκεφαλιστὴς εἶναι στὴν πραγματικότητα….

Γωνιά της Γλώσσας 25 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ κύριο ὄνομα τῆς ἡμέρας

Εἶναι προφανὲς καὶ στὸν μὴ εἰδικὸ ὅτι ἡ μελαγχολία εἶναι σύνθετη λέξη ἀπὸ τὴν μέλαινα χολή. Τὶ σχέση ἔχει ἡ χολὴ μὲ τὴν συναισθηματικὴ κατάσταση τῆς κατήφειας; Σύμφωνα μὲ τὸν Ἀλκμαίωνα τὸν Κροτωνιάτη ἡ ὑγεία ἑδράζεται…

Γωνιά της Γλώσσας 24 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ κύριο ὄνομα τῆς ἡμέρας

Πολλοὶ φιλόλογοι διορθώνουν ὅσους λένε τοῦ ἁγίου Χαραλάμπους, ἀφοῦ ἡ γενικὴ Χαραλάμπους δὲν δικαιολογεῖται. Ἂν ἡ ὀνομαστικὴ εἶναι Χαράλαμπος, ἡ γενικὴ εἶναι τοῦ Χαραλάμπου. Ἠ ὀνομαστικὴ Χαραλάμπης -ὑπσοστηρίζουν- εἶναι ἀνύπαρκτη. Δὲν ἔχουν ὅμως δίκιο. …..

Γωνιά της Γλώσσας 21 – Ἡ κρυφὴ ἑλληνικὴ λέξη τῆς ἡμέρας: You speak Greek, you just don’ t know it

You speak Greek, you just don’ t know it. Πρόκειται γιὰ τίτλο βιβλίου ποὺ περιλαμβάνει χιλίαδες ἑλληνικὲς λέξεις ποὺ χρησιμοποιοῦν οἱ ἀγγλόφωνοι καὶ δὲν τὸ γνωρίζουν.

Γωνιά της Γλώσσας 19 – Ηχητικό: Ἡ ἐτυμολογία τῆς ἡμέρας

Τὸ ὑγρὸ στοιχεῖο διαδραμάτισε καταλυτικὸ ρόλο στὴν διαμόρφωση τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ μὲ ἀποτέλεσμα ἑκατοντάδες λέξεις νὰ σχετίζωνται μὲ αὐτό

Γωνιά της Γλώσσας 18 – Ηχητικό : Τὸ αἴνιγμα τῆς ἡμέρας – «Τί σχέση ἔχει τὸ χόρτο μὲ τὸ χορταίνω καὶ τὸ ἀγγλικὸ garden;»

Τὸ «χόρτο» προέρχονται ἀπὸ τὴν ἀρχαία λέξη «χόρτος» ποὺ μᾶς εἶναι οἰκεῖο ἀπὸ τὸ ὑπέροχο χωρίο τοῦ 102ου Ψαλμοῦ τοῦ Δαβὶδ: «ἄνθρωπος, ὡσεὶ χόρτος αἱ ἡμέραι αὐτοῦ· ὡσεὶ ἄνθος τοῦ ἀγροῦ, οὕτως ἐξανθήσει»

Γωνιά της Γλώσσας 17 – Ηχητικό : Ἡ φράση τῆς ἡμέρας – «Δρακόντεια μέτρα ἀσφαλείας»

Ὁ Δράκων ἦταν Ἀθηναῖος νομοθέτης. Ὑπῆρξε ὁ πρῶτος δημιουργὸς τοῦ γραπτοῦ πολιτικοῦ καὶ ποινικοῦ κώδικα τῆς πόλης. Ἡ νομοθεσία τοῦ Δράκοντα ἀποτέλεσε σταθμὸ στὴν ζωὴ τῆς ἀρχαίας Ἀθήνας καὶ συνετέλεσε..

Γωνιά της Γλώσσας 16 – Ηχητικό : Ἡ ἐτυμολογία τῆς ἡμέρας – «δράκων»

Τὸ ρῆμα δέρκομαι σημαίνει ὄχι τόσο τὴν λειτουργία τοῦ ματιοῦ ὅσο τὴν λάμψη του, ποὺ ἀντιλαμβάνεται κάποιος ἄλλος· γι’ αὐτὸ καὶ τὸ παράγωγο του, ὁ δράκων, τὸ φίδι, ὀνομάζεται ἔτσι

Ωδή στην δύναμη της Ελληνικής γλώσσας! Kalinitta: Το τραγούδι των Ελλήνων της Ιταλίας στη διάλεκτο Γκρίκο

Ένα τραγούδι στα Γκρεκάνικα. Η διάλεκτος των Ελλήνων που ομιλείται από τους Γκρίκο στη Νότια Ιταλία. Αυτό το καταπληκτικό τραγούδι με τίτλο “Kalinitta” είναι μια ωδή στη δύναμη της Ελληνικής Γλώσσας στην διάρκεια των αιώνων. Κυριολεκτικά μεταφράζεται σε “Ένα πρόσωπο, ένας αγώνας” και με την Ελληνική παραλλαγή του να είναι “Mia fatsa, mia rata”, (μια φάτσα και ράτσα).

Γωνιά της Γλώσσας 15 – Ηχητικό : “Ἡ φράση τῆς ἡμέρας” – «Ἀνθ΄ ἡμῶν Γουλιμὴς»

Δύο χρόνια μετὰ τὴν πολυσυζητημένη πτώχευση τοῦ 1893 στὶς ἐκλογὲς 1895 ὁ Χαρίλαος Τρικούπης, ὄχι μόνον ἡττήθηκε ἀπὸ τὸν Θεόδωρο Δηλιγιάννη, ἀλλὰ δὲν ἐξελέγη οὔτε βουλευτής. Στὴν θέση του ἐξελέγη ὁ Μιλτιάδης Γουλιμής…..

Γωνιά της Γλώσσας 13 – Ηχητικό : “Τὸ σχῆμα λόγου τῆς ἡμέρας” – «Ἀναστροφὴ ἢ ὑπερβατὸ ἢ ὑπέρθεση»

Ποιότητα στὸν ρητορικὸ λόγο προσδίδουν τὰ σχήματα λόγου, ὅλες αὐτὲς οἱ εὐφυεῖς, οἱ χαριτωμένες καὶ ἰδιαίτερα ἀγαπητὲς στὸν κόσμο ἐκφράσεις κατὰ τὸν Ἀριστοτέλη.

Γωνιά της Γλώσσας 12β – Ηχητικό : “Τὸ λάθος τῆς ἡμέρας” – «Ἡ Παναγία μετέστει στοὺς οὐρανούς»

Ἡ Παναγία μετέστει στοὺς οὐρανούς. Πολλοὶ δὲν θὰ βροῦν τὸ λάθος, ἔχοντας κατὰ νοῦν τὸν ὀρθογραφικὸ κανόνα ποὺ θέλει ὅλα τὰ ρήματα νὰ ἔχουν κατάληξη τὸ ΕΙ. Ὑπάρχουν ὅμως περιπτώσεις ποὺ τὰ ρήματα δὲν γράφονται μὲ ΕΙ.

Γωνιά της Γλώσσας 12 – Ηχητικό : “Ἡ λατινικὴ λέξη τῆς ἡμέρας” – “Πληβεῖοι”

Πληβεῖοι ἦταν ὅλοι οἱ νεώτεροι κάτοικοι τῆς Ρώμης καὶ τῶν γύρω περιοχῶν. Ὅταν οἱ Ρωμαῖοι καταλάμβαναν μιὰ πόλη, ὑποχρέωναν τοὺς κατοίκους της νὰ μετοικήσουν κοντὰ στὴν Ρώμη. Δὲν εἶχαν κανένα δεσμὸ μὲ τοὺς πατρικίους καὶ τοὺς πελάτες, δηλαδὴ τὶς ἀνώτερες κοινωνικὲς τάξεις· γι’ αὐτὸ…

Γωνιά της Γλώσσας 11 – Ηχητικό : “Ἡ ορθογραφία τῆς ἡμέρας” – “μάννα ἐξ οὐρανοῦ ἢ μάνα ἐξ οὐρανοῦ;”

Τὸ σωστὸ εἶναι τὸ πρῶτο. Πρόκειται γιὰ τὴν τροφὴ ποὺ ἔριξε ὁ Θεὸς στοὺς Ἑβραίους ἀπὸ τὸν οὐρανό, κατὰ τὴν ἔξοδό τους ἀπὸ τὴν Αἴγυπτο, καθὼς περνοῦσαν τὴν ἔρημο τοῦ Σινᾶ. Μάννα μεταφορικὰ εἶναι καθετὶ πολύτιμο, ζωτικό: Ὁ ἅγιος Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης ἔγραφε: «μάννα ῥητορείας ἐκεῖθεν ἔβρεξεν»

Γωνιά της Γλώσσας 10 – Ηχητικό : “Ἡ παρετυμολογία τῆς ἡμέρας” – “Παναγία ἡ Καταπολιανή”

Ἡ Παναγία ἡ Ἑκατονταπυλιανὴ εἶναι στὴν πραγματικότητα ἡ Παναγία ἡ Καταπολιανή, δηλαδὴ ποὺ βρίσκεται στὴν κάτω πόλη

Γωνιά της Γλώσσας 7 – Ηχητικό : “Ἡ λέξη τῆς ἡμέρας” – «ἁβρότητα»

Συμπεριφέρεται μὲ ἁβρότητα καὶ ἔχει κερδίσει τὴν ἐκτίμηση ὅλων. Εἶναι γνωστὴ ἡ ἑπτανησιώτικη καὶ ἡ γαλατικὴ ἁβρότητα. Διακρινόταν γιὰ τοὺς ἁβροὺς τρόπους του.

Γωνιά της Γλώσσας 6 – Ηχητικό : “Ἡ φράση τῆς ἡμέρας” – «χάσαμε τὰ ἀβγὰ καὶ τὰ πασχάλια»

Ὅταν βρισκόμαστε σὲ κατάσταση πλήρους σύγχυσης λέμε: «χάσαμε τὰ ἀβγὰ καὶ τὰ πασχάλια». Πασχάλιος εἶναι αὐτὸς ποὺ σχετίζεται μὲ τὸ Πάσχα· τὸ ἐπίθετο οὐσιαστικοποιήθηκε σὲ Πασχάλιον, ὁ πίνακας δηλαδὴ ὅπου σημειώνονται οἱ ἡμερομηνίες τῶν κινητῶν χριστιανικῶν ἑορτῶν..

Γωνιά της Γλώσσας 5α – Ηχητικό : “Ἡ εὐχὴ τῶν ἡμερῶν” – Εἶναι ἐσφαλμένη ἡ εὐχὴ «Καλὴ Παναγιά»;

Πολλὰ λέγονται καὶ γράφονται αὐτὲς τὶς ἡμέρες γιὰ τὴν μυριόστομη εὐχὴ «Καλὴ Παναγιά». Νοηματικὰ δὲν στέκεται λένε κάποιοι· εἶναι πλεονασμὸς κάποιοι ἄλλοι· εἶναι νεώτερη εὐχή, ἄρα μὴ ἀποδεκτή, σύμφωνα μὲ ἄλλους. Τὸ νὰ πῇς -μᾶς λένε- ὅτι ἡ Παναγία  εἶναι καλὴ εἶναι λάθος. Γιὰ νὰ μὴν μακρηγοροῦμε ἡ εὐχὴ «Καλὴ Παναγιὰ» εἶναι νοηματικὰ καὶ θεολογικὰ σωστή

Γωνιά της Γλώσσας 5 – Ηχητικό : “Ἅγια τῶν ἁγίων” – Ἡ ἐκκλησιαστικὴ φράση τῆς ἡμέρας

Ἅγια τῶν ἁγίων. Ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφὴ (Ἔξοδος 26,33) γνωρίζουμε ὅτι τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων βρίσκονταν στὸ ἐσώτερο ἱερὸ τῆς Σκηνῆς τοῦ Μαρτυρίου

Σελίδες