«Η πόλις ηγρύπνησε στολιζομένη. Εορτάζει δε ο ουρανός, αποκατασταθείσης από της νυκτός της γαλήνης και ανατείλαντος εαρινού ηλίου. Οι δρόμοι παρουσιάζουν όψιν λειμώνων ευωδιαζόντων από τας μυρσίνας. Παντού είναι ανηρτημέναι Βυζαντιναί σημαίαι μεταξύ των κυανολεύκων.
Ο στρατιωτικός ηγέτης που διακρίθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον κατά το μεγάλο ξεσηκωμό για τα τακτικά και στρατηγικά χαρίσματά του, έδωσε νέα πνοή στον εθνικό αγώνα με τις νίκες του ήταν αναμφίβολα ο Γεώργιος Καραϊσκάκης.
Στις 2 Νοεμβρίου και από τις 09:00 σμήνη ιταλικών αεροσκαφών σε διαδοχικά κύματα άρχισαν να βομβαρδίζουν τον Τομέα Νεγράδων και ιδιαίτερα τη Γκραμπάλα, το Καλπάκι, τη Μονή Βελάς, το αεροδρόμιο Ιωαννίνων και τη γέφυρα Μαζαράκη, χωρίς όμως σοβαρά αποτελέσματα.
Πόσο ἀπροκάλυπτα πιά, δυστυχῶς ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ κυβερνήσεις μας καὶ τὰ ὑπάκουα παρακλάδια καὶ παπαγαλάκιά τους, μὲ τὸ πρόσχημα τῆς ἑορτῆς τῶν 200 χρόνων, προσπαθοῦν καὶ ἐκ’ δεξιῶν πιὰ τώρα, νὰ πληγώσουν καὶ νὰ γκρεμίσουν, ὅλα ὅσα εἴμαστε, πιστεύουμε καὶ ἀγαπᾶμε.
Κάθε φορά που επισκέπτομαι την Αθήνα, νιώθω μιαν ιδιαίτερη συγκίνηση. Σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό το ίδιο αισθάνονται όλοι οι Έλληνες Κύπριοι. Μεγαλώσαμε με το βλέμμα στραμμένο σ’αυτή, ως πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους, της μητέρας πατρίδας μας, και προς αυτήν συνέκλιναν όλα τα οράματά μας. Αισθανόμασταν και πριν, αισθανόμαστε και σήμερα σιγουριά και ασφάλεια όταν κινούμαστε στους δρόμους της, σε σχέση με την ταραγμένη ιδιαίτερη πατρίδα μας.
Μετά τη λήξη της πρώτης περιόδου του Ελληνοϊταλικού Πολέμου (13 Νοεμβρίου 1940) και την επιτυχή απόκρουση της ιταλικής εισβολής άρχισε η συνεχώς εντεινόμενη ελληνική αντεπίθεση για την απελευθέρωση των πόλεων της Βόρειας Ηπείρου.
Όπως είναι γνωστό στους αιώνες της τουρκοκρατίας η χερσόνησος της Χαλκιδικής, με τον ορεινό και δασώδη όγκο του Χολομώντα, αποτέλεσε, όπως και άλλες παρόμοιες ελληνικές περιοχές, ένα καταφύγιο και άσυλο των καταδιωγμένων πληθυσμών των πεδιάδων.
Την άνοιξη του 1866 οι Κρήτες επαναστάτησαν για μια ακόμη φορά. Μετά από μάχες σε πολλές περιοχές, ο Διοικητής του Τουρκικού Στρατού Μουσταφάς Πασάς με 15.000 άνδρες και 30 τηλεβόλα κίνησε κατά της Μονής Αρκαδίου.
Καί πάλι ὡς πρός τήν προσφορά τῆς µονῆς στό γένος καί στά γράµµατα µποροῦµε νά ἀναφέρουµε ὅτι ὑπῆρξε σπουδαῖο πνευµατικό κέντρο τῆς περιοχῆς.17 Αὐτό βεβαιώνεται ἀπό τήν λειτουργία στήν µονή σπουδαίας βιβλιοθήκης µέ σπάνια χειρόγραφα τοῦ 12ου αἰῶνος ἐκ τῶν ὁποίων κάποια φυλάσσονται στήν Ἐθνική Βιβλιοθήκη τῆς Ἀθήνας. Τέλος, νά σηµειώσουµε ὅτι στήν Μονή αὐτή λειτούργησε ἀρχικά µιά σχολή πού ἀργότερα µετεξελίχθηκε στήν Δηµητσάνα ἀπό τήν ὁποία ἀποφοίτησαν δεκάδες ἱεραρχῶν καί λογίων πού διέπρεψαν στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό.
Πολύπαθη ἡ Ἤπειρος, ἀποτελεῖ ἔως καὶ σήμερα τὴν δεύτερη φτωχότερη περιφέρεια τῆς Ἑλλάδος, μετὰ τὴν ἀκριτικὴ Θράκη. Οἱ πληγὲς ὡστόσο, τῆς Νοτίου –ἐλεύθερης Ἠπείρου, δὲν δύνανται νὰ ἀντιπαραταχθοῦν μ’ ἐκείνες, τὶς ἀνοιχτὲς ἀκόμη, πληγές, τῆς μαρτυρικῆς Βορείου Ἠπείρου.
H Καστοριά απελευθερώθηκε απο τον ελληνικό στρατό την 11η Νοεμβρίου 1912. Η ημερομηνία αυτή έμελλε να θέσει τέλος στα 527 χρόνια του τουρκικού ζυγού (1385-1912) και να την κατατάξει οριστικά ανάμεσα στις πόλεις του Νεοελληνικού Κράτους. Ήταν ημέρα εορτής του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Μηνά, ενός όχι και τόσο δημοφιλούς Αγίου στην λατρευτική ζωή των καστοριανών εως τότε.
Η απελευθέρωση του Αμύνταιου επιτεύχθηκε τελικά από τον ελληνικό στρατό στις 7 Νοεμβρίου 1912 στο πλαίσιο των επιχειρήσεων εκκαθάρισης της περιοχής Φλωρίνης από τουρκικές δυνάμεις.
