«Ἀρχὴ παιδεύσεως ἡ τῶν ὀνομάτων ἐπίσκεψις» ἀναφέρει ἡ σοφὴ ρήση τοῦ κυνικοῦ φιλοσόφου Ἀντισθένους. Γιὰ νὰ κατανοήσουμε τὸ νόημα (τὴν σοφία) μιᾶς λέξεως, πρέπει πρῶτα νὰ γνωρίσουμε τὴν ἐτυμολογία της.
Τάφος ἀνεῳγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν. Τὴ φράση «τάφος ἀνεῳγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν» τὴ λέμε γιὰ ἀνθρώπους δόλιους ποὺ ψεύδονται διαβάλλουν, βλασφημοῦν. Οἱ λόγοι τους εἶναι δυσώδεις σὰν ἀνοιχτὸς τάφος
Ὀργίζεσθε καὶ μὴ ἁμαρτάνετε. Ὁ Δαυΐδ προτρέπει τοὺς ἐχθρούς του νὰ ὀργίζωνται ἐναντίον του, νὰ μὴν ἁμαρτάνουν ὅμως καὶ κατὰ τοῦ Θεοῦ: «ὀργίζεσθε, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε· ἃ λέγετε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, ἐπὶ ταῖς κοίταις ὑμῶν κατανύγητε»
Κάνε τὸν σταυρό σου. Ἡ ἔκφραση «κάνε τὸν σταυρό σου» χρησιμοποιεῖται ὡς ἔκφραση εὐγνωμοσύνης: Κάνε τὸν σταυρό ποὺ τὴ γλύτωσες!
Σταυρός. Ἡ λέξη σταυρὸς χρησιμοποιεῖται μεταφορικὰ γιὰ νὰ δηλώση δυσκολίες, δυσυπέρβλητα προβλήματα: Τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι σταυρὸς γιὰ τὴν ἀνθρώπινη σκέψη. Μετωνυμικὰ ὁ σταυρὸς δηλώνει τὸν χριστιανισμό: Στὸ τέλος ὁ Σταυρὸς θὰ νικήση τὴν Ἡμισέληνο.
Σηκώνει/κουβαλάει τὸν σταυρό του. Ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη προέρχεται ἡ φράση κουβαλάει/σηκώνει τὸν σταυρό του: «Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς·
Δράξατε παιδείας. Ἡ προτροπὴ «δράξατε παιδείας» προέρχεται ἀπὸ τὸν 2ο Ψαλμό. Ὁ ποιητὴς προτρέπει τοὺς βασιλεῖς νὰ συνετιστοῦν, νὰ ὑπηρετοῦν τὸν Κύριο μὲ φόβο, νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὴ διαπαιδαγώγηση ἀπὸ τὸν Κύριο:
Σκεῦος ἐκλογῆς. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων (9, 15), ὁ Κύριος σὲ ὅραμα εἶπε στὸν Ἀνανία νὰ βρῆ τὸν Σαῦλο (Σαούλ), μετέπειτα Ἀπόστολο Παῦλο, γιὰ νὰ ἀναβλέψη καὶ νὰ τεθῆ στὴν ὑπηρεσία τοῦ Κυρίου
Ἐξωκκλήσι ἢ ἐξωκλήσι; Ἡ σχολικὴ γραμματικὴ προτιμᾶ τὸν δεύτερο τύπο.
«Ἐκεῖνος πού ἀπέκτησε τόν Χριστό μέσα του μέ τήν τήρηση τῶν θείων ἐντολῶν δέν χρειάζεται (ὄχι μόνον τήν κοσμική σοφία, ἀλλά) οὔτε καί τήν ἐκμάθηση τῶν θείων Γραφῶν. Καί χωρίς αὐτή τήν ἐκμάθηση γνωρίζει ὅλες τίς Γραφές μέ ἀκρίβεια καί γίνεται ἀλάνθαστος διδάσκαλος ἐκείνων πού τίς σπουδάζουν. Τέτοιος ἦταν ὁ βαπτιστής Ἰωάννης καί ὁ μέγας Ἀντώνιος» (ὅ.π. σελ. 505). Τέτοιοι ἦταν στίς μέρες μας ὁ ἅγιος Παΐσιος, ὁ ἅγιος Πορφύριος, ὁ ἅγιος Ἰάκωβος.
Τὸν τελευταῖο καιρὸ γίνεται πολὺς λόγος γιὰ τὸ θέμα τῶν μεταφράσεων τῶν λειτουργικῶν κειμένων τῆς Ἐκκλησίας σὲ γλώσσα περισσότερο προσιτὴ στὸν σημερινὸ κόσμο. Στὸ μικρὸ αὐτὸ ἄρθρο ἐξετάζεται κατὰ πόσον μιὰ ἐνδεχόμενη μετάφραση τῶν λειτουργικῶν κειμένων θὰ βοηθήση ἢ θὰ βλάψη, καὶ ἂν ἑπομένως εἶναι σκόπιμη ἢ καὶ θεμιτὴ ἡ προσπάθεια αὐτή.
Ἄν οἱ γλώσσες εἶναι τὸ «ροῦχο» τῶν πολιτισμῶν, ἄν, ὅπως ο Wittgenstein ἐπισημαίνει χαρακτηριστικά, τὰ ὅρια τῆς γλώσσας ταυτίζονται μὲ τὰ ὅρια τοῦ κόσμου ποὺ ὁ κάθε πολιτισμὸς ὁριοθετεῖ μὲ τὴ δράση καὶ τὴν παρουσία του, τὸ ἑλληνικὸ ἀλφάβητο καὶ ἡ πολύχρονη ἱστορία του ἀποδεικνύουν ἔκτυπα αὐτὲς τὶς ἐπισημάνσεις.
Τὴν ἐποχὴ ποὺ γεννήθηκε ὁ χριστιανισμὸς κυριαρχοῦσαν στὸ γεωγραφικὸ χῶρο τῆς Μεσογείου οἱ γλῶσσες: ἑβραϊκή, ρωμαϊκὴ καὶ ἑλληνική, ὅπως δηλώνει ἡ ἐπιγραφὴ τῆς θανατικῆς καταδίκης τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, στὸ σταυρὸ τοῦ Γολγοθᾶ. Ἦταν γραμμένη «ἑβραϊστί, ἑλληνιστί, ρωμαϊστί» (Ἰω. 19,20). Περισσότερο ἀπ’ ὅλες ὅμως κυριαρχοῦσε ἡ ἑλληνική.
Ἡ Παλαιστίνη στὸν 1ο μ.Χ. αἰῶνα, καὶ εἰδικότερα ἡ περιοχὴ τῆς Γαλιλαίας, εὑρίσκοντο ὑπὸ τὴν ἐμφανῆ ἐπίδραση τοῦ ἑλληνικοῦ πολιτισμοῦ, καὶ ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἦταν εὐρέως διαδεδομένη καὶ ὁμιλουμένη. Γνωστὴ ἐπίσης καὶ ὡς «Γαλιλαία τῶν Ἐθνῶν» (Ματθαῖος 4:15), ἡ Γαλιλαία ἀποτελοῦσε τὸ κέντρο τοῦ ἐμπορίου μεταξὺ Μεσογείου, τῆς Θάλασσας τῆς Γαλιλαίας καὶ τῶν περιοχῶν τῆς Δεκαπόλεως.
Πρέπει νἄσαστε περήφανοι, νἄμαστε ὅλοι περήφανοι, ἐμεῖς καὶ τὰ παιδιά μας γιὰ τὴ γλῶσσα μας. Εἴμαστε οἱ μόνοι σ’ ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη ποὺ ἔχουμε τὸ προνόμιο νὰ λέμε τὸν οὐρανὸ “οὐρανὸ” καὶ τὴ θάλασσα “θάλασσα”, ὅπως τὴν ἔλεγαν ὁ Ὅμηρος καὶ ὁ Πλάτωνας πρὶν δυόμισι χιλιάδες χρόνια. Δὲν εἶναι λίγο αὐτό.
Ἡ ἑλληνική, μιὰ ἀπὸ τὶς πέντε χιλιάδες περίπου γλῶσσες ποὺ μιλιοῦνται σήμερα στὸν κόσμο, κατέχει ἕνα μοναδικὸ χαρακτηριστικό. Εἶναι ἡ μόνη ζωντανὴ γλῶσσα τῆς ὁποίας μπορεῖ κανεὶς νὰ παρακολουθήσει τὴν ἐξέλιξη ἐπὶ τριανταεπτὰ αἰῶνες.
Οἱ Ἀρχαῖοι Μακεδόνες, ὅπως παραδέχονται σοβαροὶ καὶ ἀντικειμενικοὶ ἱστορικοὶ ἐρευνητές, ἦταν μία ἀπὸ τὶς ἀρχαιότερες ἑλληνικὲς φυλές, μὲ ἰδιαίτερη γλωσσική, διαλεκτολογικὴ συγγένεια πρὸς τοὺς Αἰολεῖς καὶ Δωριεῖς.
Τὰ ἐπιστημονικὰ δεδομένα, ποὺ θὰ παρουσιάσω συνοπτικὰ ἐδῶ, ἀνοίγουν νέες προοπτικὲς ἱστορικὲς καὶ πολιτιστικὲς στὸ ζήτημα τοῦ πρώτου ἐφευρέτη λαοῦ, ποὺ ὅπως ἀποδεικνύεται μὲ βάσιμα τεκμήρια εἶναι ὁ ἑλληνικὸς …
Ὑπάρχουν στὸ λεξικὸ ὁρισμένα λήμματα πού, ἂν καὶ ἑρμηνεύωνται ἀπὸ τὸν λεξικογράφο, τὸ σημαινόμενό τους δὲν γίνεται ἀντιληπτὸ σὲ ὅλη τους τὴν ἔκταση ἀπὸ ἐκείνους ποὺ δὲν μετέχουν στὴν πολιτισμικὴ παράδοση ποὺ διακονεῖ ἡ γλῶσσα.
Ἡ μόνη γλῶσσα στὸν κόσμο ποὺ ὁμιλεῖται συνεχῶς ἐπὶ 4000 ἔτη. Ὅλες οἱ ὁμηρικὲς λέξεις ἔχουν διασωθεῖ στὴν παραγωγὴ τῶν λέξεων καὶ κυρίως στὰ σύνθετα. Π.χ. μπορεῖ σήμερα νὰ λέμε νερό, ἀλλὰ τὰ σύνθετα καὶ τὰ παράγωγα θὰ εἶναι μὲ τὸ ὕδωρ Ἢ τὸ ρῆμα δέρκομαι βλέπω, ποὺ ἔχει διασωθεῖ στὸ ὀξυδερκής.
Ὁ Κότσογλης ἦτο πελωρίων διαστάσεων, ἐμπνέων φόβον εἰς τοὺς βλέποντας, ὑπελείπετο ὅμως κατὰ τὸ
θάρρος τῶν δύο ἄλλων. Ὁ Σεβαστόπουλος ἦτο ἐξ ἀντιθέτου μικρὸς τὸ ἀνάστημα ἀλλὰ πανουργότατος καὶ ἄφοβος.
Ὁ Ὅμηρος μᾶς ἔδειξε μία ἱκανότητα τῆς γλώσσας μας, ποὺ δὲν βρίσκεται σὲ ὅλους τοὺς λαούς. Οἱ Ἕλληνες μπορεῖ νὰ εἶναι ὑπερήφανοι γιὰ τὴ γλῶσσα τους, εἴτε στὰ χρόνια του Ὁμήρου ἔζησαν εἴτε στὰ σημερινά.
«Διδασκάλους ζητητέον τοῖς τέκνοις, οἱ καὶ τοῖς βίοις εἰσὶν ἀδιάβλητοι καὶ τοῖς τρόποις ἀνεπίληπτοι καὶ ταῖς ἐμπειρίας ἄριστοι. Πηγὴ γὰρ καὶ ρίζα καλοκαγαθίας τὸ νομίμου τυχεῖν παιδείας». Πλούταρχος
Συχνὰ τὰ τελευταῖα χρόνια γίνεται λόγος γιὰ τὴ σημασία τῆς χρήσης τῆς δημοτικῆς στὴ Θεία Λατρεία καὶ στὶς ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας. Ὑποστηρίζουν μερικοὶ πὼς ἡ χρήση τῆς δημοτικῆς ἔχει νὰ προσφέρει πολλὰ θετικὰ ἀποτελέσματα στὴν πνευματικὴ ζωὴ τῶν πιστῶν.
Ἐπίσκεψη τοῦ Ἁγίου Βασιλείου στό Τσουχούρ τῆς Καισάρειας Νεκτάριος Γαλανόπουλος Ἀναζητώντας μέ λαχτάρα κάθε τι πού ἀφορᾶ στήν Καππαδοκία καί […]
Ἐν ἔτει 2016 ἡ ἑλληνικὴ ἀρθρογραφία βρίθει ἀφενὸς σοφισμάτων ὑπὲρ τῆς μείωσης διδακτικῶν ὡρῶν τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς γλώσσας ἀπὸ τὸ Γυμνάσιο, ἀφετέρου ἐπιχειρημάτων γιὰ τὴν ἀξία της, ὄχι μόνο γιὰ τὴν παιδεία, ἀλλὰ καὶ γενικότερα γιὰ τὴ διαχρονικὴ προσφορά της στὸ σύγχρονο γίγνεσθαι.
Πᾶνε νὰ ἐξαφανίσουν ἕνα ὀρθόδοξο ἔθνος. Ξέρετε τί σημαίνει αὐτό; Ἕνα ὀρθόδοξο ἔθνος σήμερα εἶναι μεγάλη ὑπόθεση! Παλιὰ εἴχαμε τὴ φιλοσοφία. Ἡ Ἁγία Αἰκατερίνη μὲ βάση τὴ φιλοσοφία ἀποστόμωσε τοὺς φιλοσόφους. Οἱ φιλόσοφοι ἑτοίμασαν τὸν δρόμο γιὰ τὸν Χριστιανισμό …
Ὥσπου ἤρθαμ΄ ἐμεῖς, μὲ τὰ διπλώματα καὶ τοὺς νόμους, νὰ τὸν βοηθήσουμε. Καὶ σχεδὸν τὸν ἀφανίσαμε. Ἀπὸ τὸ ἕνα μέρος τοῦ φάγαμε τὰ κατάλοιπα τῆς γραφῆς του καὶ ἀπ΄ τὸ ἄλλο τοῦ ροκανίσαμε τὴν ἴδια του τὴν ὑπόσταση.
Τὸ ἑλληνικὸ κράτος ποὺ οἰκοδομεῖται στὰ ὄνειρά μας ὡς πυξίδα γιὰ νὰ κατευθύνῃ τὸ σκάφος τοῦ πλανητικοῦ ἑλληνισμοῦ χρειάζεται μία πλανητικὴ γλῶσσα, δηλαδὴ τὴν ἑλληνική.
Τὸ ὄνομα NIKE ἐδόθη πρὸς τιμὴν τῆς Νίκης τῆς Σαμοθράκης, ἀντίγραφο τοῦ ἀγάλματος τῆς ὁποίας κοσμεῖ τὸ ἐργοστάσιο τῆς ἑταιρείας στὸ Ὄρεγκον.
Ἂν ὅλα τὰ ἄλλα ἔθνη πρέπει νὰ προχωρήσουν μπροστά, ἐμεῖς πρέπει νὰ γυρίσουμε πίσω στὶς μεγάλες ἀξίες, πάνω στὶς ὁποῖες θεμελιώθηκε ἡ Ἑλλάδα μας στὸ παρελθὸν καὶ μεγαλούργησε …
Γνωρίσαμε εἶναι ἀλήθεια καλοὺς ἀνθρώπους σ’ αὐτὸν τὸν κόσμο. Ἀληθινὰ στηρίγματα τῆς Κοινωνίας. Χριστιανοὺς γνήσιους, οἰκογενειάρχες συνεπεῖς στὸ χρέος τους, ἐργατικοὺς ἀνθρώπους, δικαίους.
Μέσα, λοιπόν, σ᾿ αὐτὸν τὸν κόσμο τοῦ αὔριο, τοῦ αὔριο ποὺ ἑτοιμάζεται, ἔχουμε χρέος νὰ κρατήσουμε τὴν ἐθνική μας ταυτότητα. Ὅποιος δὲν ὑπηρετεῖ τὸ Ἔθνος, τὸν πολιτισμό του, τὴν ἱστορία του, αὐτὸς δὲν ὑπηρετεῖ οὔτε τὴν ἀνθρωπότητα.