Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Γραμματικὸ ὑστερόγραφο

9 Σεπτεμβρίου 2019 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΓΛΩΣΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Ὁρισμένοι συγγραφεῖς γράφουν: ἡ πόλι, ἡ ἔναρξι, ἡ προτίμησι, ἡ ἀναχώρησι, ἡ ἀντιπροσώπευσι. Πρόκειται γιὰ τὰ παλιὰ τριτόκλιτα τῆς ἀρχαίας καὶ τῆς καθαρεύουσας: ἡ πόλις, ἡ ἔναρξις, ἡ προτίμησις κ.ο.κ. Μὲ τὴν κατάληξη ι δηλώνουν τὴν προέλευση αὐτῶν τῶν ὀνομάτων. Τὰ ὀνόματα αὐτὰ ἔχουν μετασχηματιστῆ σὲ πρωτόκλιτα. Ὡστόσο δὲν κλίνονται ὅπως τὰ πρωτογενῆ πρωτόκλιτα. Ὁρισμένοι «προοδευτικοὶ» ἑλαυνόμενοι ἀπὸ ἐμμονὲς τοῦ παρελθόντος ἐπιχειροῦν νὰ ἐπιβάλλουν ἀξιωματικὰ τὴν ἀρχὴ τῆς ἰσοσυλλαβίας στὴ γενική: γράφουν: τῆς πόλης, τῆς ἔναρξης καὶ ἀπορρίπτουν τοὺς κοινολεκτούμενους τύπους τῆς πόλεως, τῆς ἐνάρξεως. Εἶναι θλιβερὸ οἱ γραμματικοὶ τύποι νὰ ἀποβαίνουν νεῦμα κομματικῆς ἀναγνώρισης. Ἡ διπλοτυπία ἀποτελεῖ πλεονέκτημα. Ἐνίοτε δὲ ἡ ἐπιλογὴ τοῦ λογίου τύπου ἀποτελεῖ μονόδρομο: πρώτης τάξεως, ἡ ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἄς δοῦμε δύο παραδείγματα κλίσεως, ἑνὸς πρωτοκλίτου (ἡ γνώμη) καὶ ἑνὸς τριτοκλίτου ποὺ μετασχηματίστηκε σὲ πρωτόκλιτο (ἡ πόλη):

Ἡ γνώμη εἶναι ἕνα πρωτογενὲς πρωτόκλιτο. Τὰ προερχόμενα ἀπὸ τὴν τρίτη κλίση θηλυκὰ κλίνονται ὡς ἑξῆς:

Δείτε ΕΔΩ τα προηγούμενα άρθρα