Από τη
Δρ. Ελένη Παπαδοπούλου*
Όλο και πιο συχνά ακούμε να λέγεται να συνδεθεί το σχολείο με την αγορά εργασίας, να μειωθούν οι ώρες των ανθρωπιστικών σπουδών και να αυξηθούν οι ώρες των θετικών μαθημάτων.
Για πολλούς το σχολείο δεν είναι φορέας παιδείας, αλλά αντιμετωπίζεται ως επαγγελματική σχολή που θα έχει ως αποκλειστικό στόχο όχι την καλλιέργεια, αλλά την προετοιμασία για το επάγγελμα που θα κάνει ο μαθητής όταν αποφοιτήσει.
Υπάρχει, δηλαδή, μια χρησιμοθηρική αντίληψη, βάσει της οποίας τα μαθήματα που δεν θα διδαχθεί ο μαθητής στο πανεπιστήμιο ή στην επαγγελματική εκπαίδευσή του θεωρούνται άχρηστα.
Είναι παντελώς αδύνατο για πολύ κόσμο να κατανοήσει ότι το σχολείο δεν αφορά την επαγγελματική εκπαίδευση, αλλά τη γενική παιδεία. Δεν είναι προθάλαμος του πανεπιστημίου, αλλά ο χώρος που θα δώσει στον μαθητή τα εφόδια που χρειάζεται ως αυριανός πολίτης.
Και ως αυριανός πολίτης, δεν χρειάζεται μια εξειδικευμένη και κατακερματισμένη γνώση σε έναν σωρό γνωστικά αντικείμενα, αλλά τις γνώσεις εκείνες που θα του επιτρέψουν να σκέφτεται, να κρίνει και να ενεργεί ως χρήσιμο μέλος στην κοινωνία όπου θα ζήσει.
Με το σκεπτικό αυτό, σήμερα τα Αρχαία και τα Νέα Ελληνικά θεωρούνται περιττά και τα Λατινικά αντικαθίστανται από μαθήματα κοινωνιολογίας σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουμε τάχα την κοινωνία α λα Μαρξ.
Η Ιστορία σε λίγο θα γίνει μονόωρο μάθημα, αν δεν καταργηθεί κιόλας, λες και δεν είναι απαραίτητη η ιστορική γνώση για την πνευματική καλλιέργειά μας. Στη θέση της έχουν ενταχθεί στο λύκειο μαθήματα «πολιτικής παιδείας», από τα οποία οι μαθητές αποκομίζουν άχρηστες γνώσεις που αφορούν θέματα από τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος μέχρι τις ΜΚΟ.
Τα Νέα Ελληνικά αποτελούν ένα ποτ πουρί της ελληνικής λογοτεχνικής δημιουργίας με αποσπάσματα από διάφορους συγγραφείς, σημαντικούς και ασήμαντους, αλλά χωρίς τη διδασκαλία ούτε ενός ολόκληρου λογοτεχνικού βιβλίου.
Η Γλώσσα αφορά κείμενα από εφημερίδες συγκεκριμένης πολιτικής τοποθέτησης, κεντροαριστερές φλυαρίες, αφίσες, διαφημίσεις, γενικά κειμενικό λόγο, που χαρακτηρίζεται από γλωσσική πενία.
Οι θετικές επιστήμες φτάνουν σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολη την παρακολούθηση των μαθημάτων αυτών από μια μερίδα μαθητών. Θυμάμαι, φίλοι που σπούδασαν στο εξωτερικό μού έλεγαν ότι τα Μαθηματικά του λυκείου τα διδάσκονταν εκεί στο πρώτο έτος.
Πρωτοτυπία
Για τη Γυμναστική υπάρχει σχολικό εγχειρίδιο, που πρέπει να είναι παγκόσμια πρωτοτυπία, η Μουσική αντί να διδάσκει νότες, διδάσκει κάτι τραγούδια της Αφρικής με τίτλο «Τσετσεκούλε», αφρικανικά μουσικά όργανα και μουσικές του κόσμου, τα Θρησκευτικά έγιναν στις περισσότερες τάξεις θρησκειολογία και μαθαίνουν το Ισλάμ καλύτερα και από τον χριστιανισμό, οι ξένες γλώσσες διδάσκονται με βιβλία προ δεκαπενταετίας, χωρίς επίπεδα γνώσης και χωρίς προοπτική πιστοποίησης.
Η Πληροφορική έχει παρωχημένα βιβλία, μαθαίνουν ακόμη για τα floppy discs και άλλα πράγματα που έχουν πλέον ξεπεραστεί.
Η ύλη των μαθημάτων δε είναι αχανής, δύσκολα προλαβαίνει να διδαχθεί σε ένα έτος με τις λίγες ώρες που διατίθενται, με αποτέλεσμα οι μαθητές να περνούν στην επόμενη τάξη με κενά.
Το αποτέλεσμα είναι ο κατακερματισμός της γνώσης, ζαλίζουμε το παιδί με έναν σωρό άχρηστες πληροφορίες, αλληλοεπικαλύπτονται μαθήματα και ειδικότητες, σπαταλιέται ένας σωρός χρήματα σε άχρηστα βιβλία.
Και αντί να καταλήξουμε σε έναν βασικό κορμό και σε μαθήματα που θα συντελέσουν στην καλλιέργεια της προσωπικότητας του αυριανού πολίτη, στοιχείο απαραίτητο για την εξέλιξή του μέσα στην κοινωνία, αλλάζουμε συνεχώς τα προγράμματα, μειώνουμε ώρες και αφαιρούμε μαθήματα από χρήσιμα γνωστικά αντικείμενα και προσθέτουμε άλλα, άχρηστα.
Αυτό γίνεται για δύο λόγους: είτε γιατί αυτή η προσθαφαίρεση μαθημάτων εξυπηρετεί συγκεκριμένες ιδεοληψίες, όπως έγινε επί ΣΥΡΙΖΑ με την αθρόα εισαγωγή μαθημάτων κοινωνικών επιστημών, προκειμένου να εντρυφήσουν οι μαθητές στις μαρξιστικές θεωρίες και τις παραφυάδες τους, είτε γιατί εξυπηρετούνται συγκεκριμένοι κλάδοι εκπαιδευτικών, οι οποίοι αναλόγως των προσβάσεων που έχουν θα πιέσουν για αύξηση των ωρών του μαθήματός τους, ακόμη κι αν αυτό δεν θα έπρεπε καν να διδάσκεται στο σχολείο.
Προσωπικά, δεν γνωρίζω άλλη χώρα στον κόσμο όπου διδάσκεται η Κοινωνιολογία στους μαθητές ως βασικό μάθημα κορμού, όπως δεν γνωρίζω και χώρα με μάθημα την Οικιακή Οικονομία.
Λίγο απ’ όλα, πολλά και τίποτα, φαίνεται ότι είναι η φιλοσοφία του εκπαιδευτικού συστήματός μας.
*Διδάκτωρ Διδακτικής Γλωσσών και Πολιτισμών του Πανεπιστημίου
Paris III – Sorbonne Nouvelle