«Ἡ γραβάτα στιγματίζει τὸ ντύσιμο τοῦ ἄνδρα» ἀκούσαμε σὲ ραδιοφωνικὴ ἐκπομπή. Τὸ ρῆμα στιγματίζω σημαίνει «προξενῶ στίγματα»: ὁ ἥλιος στιγματίζει τὸ πρόσωπο. Συνηθέστερη εἶναι ἡ μεταφορικὴ χρήση: σύσσωμος ὁ ἀθλητικὸς Τύπος στιγμάτισε τὰ ἐπεισόδια στὸ ντέρμπι τῶν δύο αἰωνίων ἀντιπάλων, ποὺ θὰ πῇ: τὰ καταδίκασε αὐστηρά. Τὸ στίγμα εἶναι ἀρχαιότατη λέξη· ἀπαντᾶται στὸν Ἡσίοδο: στίγματα δ’ ὣς ἐπέφαντο ἰδεῖν δεινοῖσι δράκουσι (κάτι κηλίδες φαίνονταν νὰ δῇς στὰ φοβερὰ τὰ φίδια ἐπάνω. Ἀσπὶς Ἡρακλέους, 166). Ὁ ἐκφωνητὴς ἤθελε νὰ πῆ: «ἡ γραβάτα τονίζει τὸ ντύσιμο τοῦ ἄνδρα». Ὅταν στὴν ἀρχαιότητα ἤθελαν νὰ ἀτιμάσουν κάποιον ἢ νὰ τὸν τιμωρήσουν τοῦ ἔβαζαν στίγμα μὲ ἔγκαυση ἢ μὲ χάραξη χρησιμοποιοῦσαν τὸ ρῆμα στίζω: Οἷα ἐψηφίσαντο Ἀθηναῖοι, καὶ ταῦτα ἐν δημοκρατίᾳ, Αἰγινητῶν μὲν ἑκάστου τὸν μέγαν ἀποκόψαι τῆς χειρὸς δάκτυλον τῆς δεξιᾶς, ἵνα δόρυ μὲν βαστάζειν μὴ δύνωνται, κώπην δὲ ἐλαύνειν δύνωνται· Μυτιληναίους δὲ ἡβηδὸν ἀποσφάξαι καὶ τοῦτο ἐψηφίσαντο ἐσηγησαμένου Κλέωνος τοῦ Κλεαινέτου. τούς γε μὴν ἁλισκομένους αἰχμαλώτους Σαμίων στίζειν κατὰ τοῦ προσώπου καὶ εἶναι τὸ στίγμα γλαῦκα καὶ τοῦτο Ἀττικὸν ψήφισμα. οὐκ ἐβουλόμην δὲ αὐτὰ οὔτε Ἀθήνησι κεκυρῶσθαι οὔτε ὑπὲρ Ἀθηναίων λέγεσθαι, ὦ Πολιὰς Ἀθηνᾶ καὶ Ἐλευθέριε Ζεῦ καὶ Ἑλλήνων θεοὶ πάντες. (Κλαύδιου Αἰλιανοῦ, Varia historia {0545.002}Nat. Hist., Paradox R. Hercher, Claudii Aeliani de natura animalium libri xvii, varia historia, epistolae, fragmenta, vol. 2, Leipzig: Teubner, 1866: 3-172). Μαζὶ μὲ τὸ στίζω πήραμε καὶ μία δόση βαρβαρότητας ἀπὸ τὸν Πελοποννησιακὸ Πόλεμο. Ἄς θυμηθοῦμε καὶ τοὺς ἐστιγμένους δραπέτες. Στὴν ἴδια ἐτυμολογικὴ οἰκογένεια ἀνήκουν τὸ στίγμα καὶ ἡ στίξη.
Δείτε ΕΔΩ τα προηγούμενα άρθρα