Δημοσιεύσεις ετικέτας «Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη»

Γωνιά της Γλώσσας 68 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ἀπορία τῆς ἡμέρας

Ἕνας καλὸς συνάδελφος πῆγε σὲ ἕνα κατάστημα καὶ ὁ πωλητὴς τὸν ρώτησε: «Θέλετε τὸ ἀκριβὸ ἢ τοῦ εὐροῦ». Προφανῶς θὰ σχολιάσουμε τὸν τύπο «τοῦ εὐροῦ».

Γωνιά της Γλώσσας 67 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ λάθος τῆς ἡμέρας

«Ἡ συνέλευση τῆς τριμερής». (λάθος). «Σήμερα συνεδριάζει ἡ τριμερή». (λάθος). Τὸ ἐπίθετο τριμερὴς ἀνήκει στὴν κατηγορία τῶν πάλαι ποτὲ τριτοκλίτων σιγμολήκτων ἐπιθέτων ποὺ ὑποφέρουν τὰ ταλαίπωρα. Ἄς δοῦμε πῶς κλίνεται:

Γωνιά της Γλώσσας 66 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὰ συνώνυμα τῆς ἡμέρας

Ἕνα ἀπὸ τὰ δεινὰ ποὺ μᾶς κληροδότησε ἡ πτώση τῶν Πρωτοπλάστων εἶναι ἡ λύπη καὶ οἱ θλίψεις. Μὲ πολλὲς λέξεις ἐκφράζονται οἱ ἀποχρώσεις τῆς θλίψης, ἀναλόγως μὲ τὸν τρόπο ποὺ ἐκδηλώνεται. Ὁ πιὸ γνωστὸς τρόπος εἶναι τὸ κλάμα. Ἅμα τὸ κλάμα εἶναι συνεχές, χαμηλόφωνο, μονότονο…

Γωνιά της Γλώσσας 65 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἀπὸ ποῦ κατάγεται τὸ ρῆμα «πιάνω»;

Πολὺ ἐνδιαφέρουσα διαδρομὴ ἔχουν συνήθως οἱ κοινόχρηστες λέξεις. Τὶς χρησιμοποιοῦμε καθημερινά, ὡστόσο  δὲν γνωρίζουμε τὴν προέλευσή τους. Μία ἀπὸ αὐτὲς τὶς λέξεις εἶναι τὸ ρῆμα πιάνω. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων (3,7) ὁ Ἀπόστολος Πέτρος,…

Γωνιά της Γλώσσας 64 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ λέξη τῆς ἡμέρας

Ἀδολεσχία εἶναι ἡ ἔντονη καὶ κουραστικὴ φλυαρία, ἡ ἀνούσια περιττολογία, ἡ πολυλογία, ἡ ἀμετροέπεια, ὁ βερμπαλισμός. Τὸ ἀντίθετό της εἶναι ἡ ἀρετὴ τῆς λακωνικότητας. 

Γωνιά της Γλώσσας 63 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ὁ γραικιλισμὸς τῆς ἡμέρας

Ἀκόμα μία ξενόγλωσση φράση προστέθηκε στὸ λεξιλόγιο τῶν ἑλληνόφωνων: τὸ «street party». Υἱοθέτηση ἄνευ ὅρων τῆς ἀμερικανικῆς κουλτούρας….

Γωνιά της Γλώσσας 62 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ετυμολογία τῆς ἡμέρας

Ἴσως ἔχετε ἀκούσῃ ἢ διαβάσῃ τὶς φράσεις: «ἀναλύθηκε σὲ κοπετούς» ἢ «θρῆνος καὶ κοπετός». Ὁ κοπετὸς ἀνήκει στὸ ἀπαιτητικὸ λεξιλόγιο καὶ δηλώνει τὸ γοερὸ κλάμα ποὺ συνοδεύεται ἀπὸ ἔντονες κινήσεις τῶν χεριῶν καὶ σπαρακτικὲς φωνές. Παράγεται….

Γωνιά της Γλώσσας 61α – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ λέξη τῆς προηγούμενης χρονιᾶς

Μὲ τὴν λέξη «authentic» θὰ ἀσχοληθοῦμε σήμερα, δηλαδὴ μὲ τὴν λέξη αὐθεντικὸς ποὺ ἦταν ἡ λέξη ποὺ ἀναζητήθηκε περισσότερο ἀπ’ ὅλες στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες τῆς Ἀμερικῆς τὸ 2023 σύμφωνα μὲ τὸ ἠλεκτρονικὸ λεξικὸ Merriam-Webster καὶ ἀντανακλᾶ βέβαια τὶς ἀνησυχίες των Ἀμερικάνων γιὰ τὴν τεχνητὴ νοημοσύνη.

Η ΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – Ἡ Παρθένος σήμερον

Στὸν Πίνδαρο τῆς βυζαντινῆς ὑμνογραφίας -ὅπως τὸν ἔχουν ὀνομάσει-, τὸν ἅγιο Ρωμανὸ τὸν Μελωδὸ ὀφείλουμε πολλὰ ἀπὸ τὰ ἀπαράμιλλα τροπάρια ποὺ ψάλλουμε τὰ Χριστούγεννα.  Ἕνα ἀπὸ τὰ πιὸ γνωστὰ εἶναι τὸ προεόριο «Ἡ Παρθένος σήμερον».

Η ΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – Ὄχι σὲ ἰσοπεδωμένες εὐχές!

Εὐκαιρία λοιπὸν νὰ ἀπευθύνουμε τὶς εὐχές μας, εὐχὲς μὲ περιεχόμενο καὶ οὐσία, εὐχὲς προσωπικὲς καὶ ὄχι ἀπρόσωπες καὶ ἰσοπεδωμένες, εὐχὲς ποὺ θὰ ἀποτελοῦν ἀφετηρία προβληματισμοῦ. Ἂς ἀφήσουμε λοιπὸν τὴν ἄχρωμη εὐχὴ: «Καλὲς γιορτὲς» καὶ νὰ προτιμᾶμε ….

Γωνιά της Γλώσσας 61 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἐπηρεάζει ἡ γλῶσσα τὴν σκέψη;

Ἄς θυμηθοῦμε τὴν κλασσικὴ διατύπωση τοῦ Whorf: «Τὸ γλωσσικὸ σύστημα ποὺ βρίσκεται στὸ παρασκήνιο (μὲ ἄλλα λόγια ἡ γραμματική) κάθε γλώσσας δὲν εἶναι ἁπλᾶ ἕνα ἀναπαραγωγικὸ μέσο γιὰ τὴν διατύπωση ἰδεῶν, ἀλλὰ μᾶλλον αὐτὸ εἶναι ὁ διαμορφωτὴς τῶν ἰδεῶν, τὸ πρόγραμμα καὶ ὁ ὁδηγὸς γιὰ τὴν νοητικὴ δραστηριότητα τοῦ ἀτόμου, γιὰ τὴν ἀνάλυση τῶν ἐντυπώσεων του».

Γωνιά της Γλώσσας 60 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ λέξη τῆς ἡμέρας – ἁβρότητα

ἁβρότητα: Δυσεύρετη ἀρετὴ στὶς μὲρες μας ἡ ἁβρότητα, ἡ ἰδιότητα δηλαδὴ τοῦ ἀνθρώπινου χαρακτῆρα ποὺ ἐκδηλώνεται μὲ εὐγενικὴ καὶ ἐκλεπτυσμένη συμπεριφορά, ἡ ἁβροφροσύνη. Περικλείει τρεῖς ἰδιότητες: τὴν εὐγένεια, τὴν λεπτότητα καὶ τὴν τρυφερότητα.

Γωνιά της Γλώσσας 59 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ σημασιολογικὴ διαφορὰ τῆς ἡμέρας

Συμπληρώθηκαν φέτος ἀπὸ τὴν βάρβαρη εἰσβολὴ τῶν Τούρκων στὴν Κύπρο μας πενήντα χρόνια. Πενήντα χρόνια σκλαβιᾶς. Γιὰ νὰ ξεχάσουμε τὴν εἰσβολὴ οἱ ἰθύνοντες ἀποκαλοῦν τὰ Κατεχόμενα Βόρεια Κύπρο καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἀγνοούμενους.

Γωνιά της Γλώσσας 58 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ σπάνια λέξη τῆς ἡμέρας – Ἡ μυρωδιὰ τῆς βροχῆς

Ὅλοι ἔχουμε αἰσθανθῇ τὴν μυρωδιὰ τῆς βροχῆς. Δύο ἐρευνητὲς ὠνόμασαν τὴν ὀσμὴ πετριχὼρ ἀπὸ τὶς λέξεις πέτρα καὶ ἰχώρ. Ἡ συγκεκριμένη ὀσμὴ ἀναδύεται ἀπὸ ἕνα ἔλαιο τὸ ὁποῖο παράγεται ἀπὸ κάποια φυτὰ κατὰ τὴν διάρκεια τῶν περιόδων ξηρασίας, καὶ τὸ ὁποῖο ἀπορροφᾶται ἀπὸ τὰ μαλακὰ πετρώματα τοῦ ἐδάφους καὶ ἀπελευθερώνεται ὅταν πέφτῃ ἡ βροχή.

Γωνιά της Γλώσσας 57 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ σπάνια λέξη τῆς ἡμέρας

Στὸ κλασσικὸ βιβλίο τοῦ Κωστῆ Μπαστιᾶ γιὰ τὸν Παπουλᾶκο βρῆκα τὸ ρῆμα «ἀγγελοσκιάζομαι»: «Τὴν Παρασκευή, ὅμως, τὸ μεσημέρι ὅλοι νόμιζαν πὼς ὁ ἄρρωστος ἀγγελοσκιάστηκε. Ἀπὸ ἐκείνη τὴν ὥρα ὁ ἄρρωστος ἔμοιαζε περισσότερο πεθαμένος παρὰ ζωντανός» (Κωστῆ Μπαστιᾶ, Παπουλᾶκος, ἐκδ. Μπαστιᾶ, Ἀθήνα 1975, σελ. 32).

Γωνιά της Γλώσσας 56 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ὁ Ὀδυσσέας Ἑλύτης γιὰ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα

Ὅ,τι καὶ νὰ πῇ ἕνας ποιητής, μικρὸ ἢ μεγάλο, σημαντικὸ ἢ ἀσήμαντο, δὲν φέρνει ἀποτέλεσμα, θέλω νὰ πῶ δὲν γίνεται ποίηση ἂν δὲν περάσῃ ἀπὸ τὴν κρησάρα τῆς γλώσσας, ἂν δὲν φτάσῃ στὴν ὅσο γίνεται πιὸ τέλεια ἔκφραση. Ἀκόμα καὶ οἱ πιὸ μεγάλες ἰδέες, οἱ πιὸ εὐγενικές, οἱ πιὸ ἐπαναστατικές, παραμένουν σκέτα ἄρθρα, ἐὰν δὲν καταφέρῃ ὁ τεχνίτης νὰ ταιριάσῃ σωστά τα λόγια του.

Γωνιά της Γλώσσας 55 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Τὸ αἴνιγμα τῆς ἡμέρας

Τί σχέση ἔχει ὁ μόσχος, τὸ μοσχάρι μὲ τὸ μουσκεύω; Ὁ μόσχος στὴν ἀρχαιότητα ἦταν ὁ μικρὸς ταῦρος καὶ μεταφορικὰ τὸ βλαστάρι, ἡ παραφυάδα. Ἀπὸ τὸν μόσχο σχηματίστηκε τὸ μοσχεύω ποὺ σήμαινε «πολλαπλασιάζω φυτὸ ἢ δέντρο ἀποσπῶντας μόσχευμα….

Γωνιά της Γλώσσας 46 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ἀπορία τῆς ἡμέρας

Τί σχέση ἔχει ὁ κύκλος μὲ τὴν ἐγκύλιο; Ἐγκύκλιος εἶναι τὸ ἐπίσημο ἔγγραφο τὸ ὁποῖο περιλαμβάνει ὁδηγίες γιὰ τὴν ἑρμηνεία καὶ ἐφαρμογὴ διαταγμάτων, κανονισμῶν, νόμων καὶ τὴν ἀντιμετώπιση ὁρισμένων προβλημάτων καὶ κοινοποιεῖται ἀπὸ μία ἀνώτερη Ἀρχὴ στὶς ὑφιστάμενές της. Διαφανὴς ἡ ἐτυμολογία της: ἀπὸ τὴν πρόθεση ἐν καὶ τὸν κύκλο…

Γωνιά της Γλώσσας 45 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ ἐτυμολογία τῆς ἡμέρας

Τὸ ρῆμα «ξεχνῶ» «σταματῶ νὰ θυμᾶμαι, δὲν διατηρῶ στὴ μνήμη μου» τὸ χρησιμοποιοῦμε ὅσοι εἴμαστε πάνω ἀπὸ σαράντα καθημερινά. Ὅταν ἀρχίζῃ ἡ βιολογικὴ ἀποδόμηση τοῦ ἀνθρώπου, λέμε: «αὐτὸς τὰ ἔχει χάσει»…

Γωνιά της Γλώσσας 44 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ κρυφὴ ἑλληνικὴ λέξη τῆς ἡμέρας

«Ἡ ἄμεση ἢ ἔμμεση ἐπίδραση τοῦ ἀλφαβήτου τῆς Ἑλληνικῆς, τοῦ λεξιλογίου της, τοῦ συντακτικοῦ της καὶ τῆς λογοτεχνίας της ἦταν καὶ εἶναι τεράστια» γράφει ὁ Ἱσπανὸς ἑλληνιστής, γλωσσολόγος, μεταφραστὴς καὶ μέλος τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν Φρανθίσκο Ρ. Ἀδράδος στὸν πρόλογο τοῦ βιβλίου του «Ἱστορία τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας»…

Γωνιά της Γλώσσας 43 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ κρυφὴ ἑλληνικὴ λέξη τῆς ἡμέρας

“Ἡ Ἑλληνικὴ καὶ ἡ Κινεζικὴ εἶναι οἱ μοναδικὲς ὁμιλούμενες γλῶσσες ἀκόμη καὶ σήμερα, τῶν ὁποίων ἡ ὕπαρξη εἶναι γνωστὴ ἐδῶ καὶ 3.500 χρόνια. Καὶ δὲν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι, ἂν κρίνουμε ἀπὸ τὴν ἐπίδραση ποὺ ἄσκησαν σὲ ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες, ἡ Ἐλληνικὴ εἶναι ἡ πρώτη γλῶσσα τοῦ κόσμου…”

Γωνιά της Γλώσσας 41 – Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη: Ἡ σπάνια λέξη τῆς ἡμέρας

Στὸν περήφημο ὔμνο τῆς ἀγάπης στὸ 6ο ἐδάφιο συναντᾶμε τὸ ρῆμα «περπερεύομαι». «Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται». (Α΄ Κορινθίους 13, 4). Τὸ σπάνιο ρῆμα περπερεύομαι σημαίνει «καυχιέμαι ἢ κομπάζω γιὰ τὸν ἑαυτό μου».

Σελίδες