Δημοσιεύσεις ετικέτας «ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ»

«Απορίες ψάλτου»: Διονύσιος Γούτσες

Οι Πατέρες της Μονής Γρηγορίου ψάλλουν το Δοξαστικό των Αίνων της Κυριακής του Τελώνου και Φαρισαίου, «Ταίς εξ έργων καυχήσεσι…», σε ήχο πλάγιο του τετάρτου, μέλος του Πέτρου Φιλανθίδου

 Στήν ἱστορική διαδρομή τῆς Ἐκκλησίας οἱ τέχνες εἰσέβαλαν στήν λατρεία καί στούς χώρους της γιά ποικίλους καί διαφόρους λόγους, χωρίς ὅμως νά στοχεύουν ἀποκλειστικά στόν ἐξωραϊσμό της. Ὁ μακραίωνος αὐτός συγχρωτισμός λατρείας καί τέχνης ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα στήν ἐποχή μας ἡ ὀρθόδοξη Λατρεία νά βιώνη μία πληρότητα ὅσον ἀφορᾶ στίς τέχνες πού τήν ἐπενδύουν.

Ψάλλει ο χορός των Μοναζουσών της Ιεράς Μονής Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Ορμύλια Χαλκιδικής…

Τό Τυπικό εἶναι ἕνα σύνολο κανόνων πού καθορίζει τόν τρόπο συνθέσεως καί τελέσεως τῶν Ἀκολουθιῶν. Ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή τῶν χριστιανῶν πρέπει νά γίνεται «κατά τάξιν», κατά τόν ἀπόστολο Παῦλο, σέ ἀντίθεση μέ τήν ἑβραϊκή χάβρα. Οἱ κανόνες αὐτοί θεσπίστηκαν ἀπό τούς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.

Χορωδία Ἐργαστήρι Ψαλτικῆς – Χοράρχης Ἀθανάσιος Παϊβανάς
Τρισάγιος Ὑμνος,Ἦχος Ἅ’

Ἐκδήλωση στὴν Πάτρα – 15-12-2019 “Ψαλτικὴ Παράδοση – Κοινωνικὰ Παλαιῶν Δασκάλων Μέρος Β’ “.

Ἔλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος: «Νά προσέχουμε αὐτά πού διαβάζουμε καί ψάλλουμε. Ὁ νοῦς μας νά εἶναι ἐκεῖ καί νά μή σκέφτεται τίποτε. Νά ψάλλουμε μέ τήν καρδιά καί μέ εὐλάβεια. Ἄν ψάλλετε μέ τήν καρδιά σας, ὅπως καί νά τά πῆτε, καλά θά εἶναι. Τότε τό δυνατό δέν εἶναι φωνητικό, ἀλλά καρδιακό· καί τό σιγανό εἶναι ταπεινό, μέ εὐλάβεια, σεβασμό καί ὄχι κοιμισμένο».

Ὅποιος τόν ἄκουγε, αἰσθανόταν ὅτι ὁ Γέροντας καθώς ψάλλει συγκλονίζεται σύγκορμος, ὅτι «πιάνει ἀπό τά πόδια τόν Χριστό», κατά τήν ἔκφραση αὐτόπτου μάρτυρος.

«Ὅλα τά νέα καλογέρια ψάλλουν κοσμικά. Ἀφοῦ δέν ξέρουν τί εἶναι ἡ καλογερική, πῶς θά ξέρουν ποιό εἶναι
τό καλογερικό ψάλσιμο;». (ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ἔκδοση Ἱ. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Μεταμόρφωση Χαλκιδικῆς, σελ. 778).

Τό ἰσοκράτημα ἤ ἰσοκρατηματικός φθόγγος ἤ ἴσον ἤ βάσταγμα, ἀποτελεῖ σημαντικό μορφολογικό γνώρισμα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μέλους καί θεωρεῖται στόν χῶρο τῆς ψαλτικῆς τέχνης κάτι τό εὐνόητο. Συνυπάρχει, ἀκουστικά, μέ τήν μελωδία τοῦ ὕμνου, τονίζοντας στόν ἑρμηνευτή τό βασικό φθογγικό κέντρο γύρω ἀπό τό ὁποῖο ἀναπτύσσεται ἡ μελωδική γραμμή.

Στην σκήτη της Αγίας Άννας υπήρχε ένας μοναχός με το όνομα Προκόπιος από την Καλύβα των Εισοδίων της Θεοτόκου. Επειδή ήταν παράφωνος οι Πατέρες απέφευγαν να του μάθουν μουσικά. Είχε όμως σφοδρή και έντονη επιθυμία να μάθει να ψάλλει σωστά για να δοξολογεί κι αυτός τον Θεό όπως και οι άλλοι αδελφοί.

Ἡ Βυζαντινή μουσική (ΒΜ) γεννήθηκε πρωτίστως γιά νά ὑπηρετήση τήν ψαλτική τέχνη, γιατί ἡ ἐντός τοῦ Ναοῦ ψαλμωδία πρέπει νά διέπεται ἀπό ἀρχές καί νά ὑπακούη σέ κανόνες, ὅπως κάθε τέχνη. Δέν πρέπει νά παρατηρῆται ἀσυδοσία καί αὐθαιρεσία, ὅπως συμβαίνει στήν ἑβραϊκή χάβρα.

Τό βυζαντινό μέλος ἀποβλέπει στό νά ἐνσταλλάξη στήν ψυχή τοῦ πιστοῦ τήν ἐμπειρία τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας καί νά καταστήση ἱκανό τόν πιστό νά εἰσχωρήση στά βαθειά νοήματα τῆς βυζαντινῆς ὑμνογραφίας.