Σοφία Μπεκρῆ: Στὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τῆς Ζ’ Κυριακῆς Ματθαίου (Ῥωμ., ιε’ 1-7), ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ὀφείλομε «οὐχ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν» ἀλλὰ «ἕκαστος ὑμῶν τῷ πλησίον ἀρεσκέτω» πρὸς πνευματικὴ ὠφέλεια καὶ ἐνίσχυσή του, «εἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομήν»
Εὐαίσθητη καὶ φιλάσθενη φύση ὁ ἴδιος ὁ Θεόδωρος, πικραμένος καὶ συντετριμμένος ἀπὸ τὶς πολλαπλὲς δυσκολίες, δὲν ἔχει ποῦ ἀλλοῦ νὰ καταφύγῃ ἀνθρωπίνως γιὰ βοήθεια. Προσφεύγει, λοιπόν, στὴν «κραταιὰ προστασία» τῆς Θεοτόκου, τείνοντας «χεῖρα βοηθείας» καὶ προσδοκῶντας «τὴν θερμή της ἀντίληψη (= βοήθεια)»
Η Μεταμόρφωσις του Σωτήρος, μια από τις από τις μεγαλύτερες εορτές της Χριστιανοσύνης, αποτελεί το μέγιστο μάθημα μυστικής θεολογίας, όπου και η ελάχιστη λεπτομέρεια είναι διδακτική: -τί ήθελε να αποκαλύψει ο Ιησούς με τη Μεταμόρφωση,
-γιατί πήρε μόνο τρεις μαθητές του, -γιατί….
Καὶ ἐπειδὴ ὁ δαιμονισμένος γενικῶς, ὅπως καὶ οἱ συγκεκριμένοι, δὲν ὁρίζουν πλέον τὸν ἑαυτό των, διότι τοὺς ἔχει καταλάβει «ξένο σῶμα» -ὁ διάβολος-, γι’ αὐτὸ ἔρχεται ὁ Σωτήρας Χριστὸς νὰ «καθαρίσῃ» ὁ Ἴδιος γιὰ λογαριασμό των!
Ὁ δεύτερος δρόμος, τῆς καρδίας του, ὅπως τοῦ ὑπαγόρευε ἡ μητέρα του ἀπὸ τὸν οὐρανό, ὅπου πλέον βρισκόταν, τὸ μόνο ποὺ τοῦ ἐγγυόταν ἦταν βασάνους καὶ μαρτύρια, σὰν καὶ αὐτὰ ποὺ ὑπέφεραν τότε οἱ χριστιανοὶ στὴν Νικομήδεια ἀπὸ τὸν σκληρὸ διώκτη των Διοκλητιανὸ καὶ τὰ πειθήνια ὄργανά του.
Ἀξίζει, θεωροῦμε, νὰ τὸ προσεγγίσωμε καὶ νὰ προσπαθήσωμε νὰ τὸ κατανοήσωμε, δεδομένου ὅτι πρόκειται, κατὰ κοινὴ ὁμολογία, γιὰ ἕνα ἀπὸ τὰ δυσκολώτερα Ἀπολυτίκια.
Ἕνας τέτοιος φωτεινὸς ὁδοδείκτης ὑπῆρξε γιὰ τὴν οἰκογένειά της καὶ γιὰ τὴν εὐρύτερη κοινωνία τῆς ἐποχῆς της ἡ Ἁγία Μακρίνα, ποὺ τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 19 Ἰουλίου. Γόνος μιᾶς εὐλογημένης καππαδοκικῆς οἰκογένειας, ἀναδείχθηκε, μὲ τὴν σειρά της, ἄξιο τέκνο ἀξίων γονέων.
Τοὺς Πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν Ε’ Κυριακὴ τοῦ Ματθαίου.
Ἡ Ἁγία Κυριακὴ ποὺ τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας, στὶς 7 Ἰουλίου, ἔζησε τὴν ἐποχὴ ποὺ βασίλευε «τὸ σκότος τῆς εἰδωλομανίας». Ἐκείνη, ὅμως, «ἤθλησε ἄριστα», ἀναδείχθηκε ἀνδρεία στὸ φρόνημα καὶ σταθερὴ στὴν πίστη καὶ κατήρδευσε «ὡς βρύσις πολύκρουνος» τὸ δένδρο τῆς πίστεως, μὲ τὰ παρθενικά της αἵματα.
Τὴν 4η Ἰουλίου τιμάει ἡ Ἐκκλησία μας ἕνα σεβαστό της τέκνο καὶ μεγάλο ποιμένα, τὸν Μιχαὴλ Χωνιάτη ἢ Ἀκομινάτου, Μητροπολίτη Ἀθηνῶν﮲
Τὴν μνήμη τῶν Ἀποστόλων ἑορτάζει πανηγυρικὰ ἡ Ἐκκλησία μας καὶ φέτος, ὅπως κάθε χρόνο. Τιμᾶ τοὺς κορυφαίους, Πέτρο καὶ Παῦλο, καὶ τὸ σύνολο τῶν Ἀποστόλων, «τὸν δωδεκάριθμο χορό». Ὑμνεῖ τοὺς κήρυκες τοῦ λόγου, ποὺ σὰν τὰ γοργόφτερα πουλιὰ μετέφεραν τὸ μήνυμα τῆς ἀληθείας σὲ ὅλη τὴν οἰκουμένη….
Τοὺς Ἁγίους Πάντες, τοὺς φωταυγεῖς ἀστέρες τοῦ νοητοῦ στερεώματος, τιμᾶ ἡ Ἐκκλησία μας τὴν πρώτη Κυριακὴ μετὰ ἀπὸ τὴν Πεντηκοστή, ὡς ὄργανα τοῦ Πνεύματος καὶ πρώτους καρποὺς τῆς χάριτός Του. Πρόκειται γιὰ Ἁγίους ὅλων τῶν κατηγοριῶν καὶ ἡλικιῶν, ἐπωνύμους καὶ ἀνωνύμους, ἐπιφανεῖς καὶ ἀσήμους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες….
Ἡ τελεία αὐτὴ συνφωνία Πατρὸς-Υἱοῦ ἀποτελεῖ τὴν βάση καὶ τὸ θεμέλιο γιὰ τὴν ὁλοκληρωμένη ἑνότητα τῶν πιστῶν ἐν Χριστῷ ἀδελφῶν («ἵνα ὦσι τετελειωμένοι εἰς ἕν, καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμέν», ὅ.π. 23), ἡ ὁποία μὲ τὴν σειρά της εἶναι ἡ ἀναγκαία προϋπόθεση, γιὰ νὰ γνωρίσῃ καὶ νὰ πιστεύσῃ στὸν Θεό ὁ κόσμος ὁ ἐν τῶ πονηρῶ κείμενος
Σοφία Μπεκρῆ, φιλόλογος – θεολόγος: Ἐκεῖ, στὴν Σαμάρεια, στὸ φρέαρ τοῦ Ἰακώβ, ὅπου στάθηκε, γιὰ νὰ ξαποστάσῃ, συνάντησε τὴν Σαμαρείτιδα, ποὺ κατὰ τὴν καθημερινή της συνήθεια ἦρθε νὰ ἀντλήσῃ ὕδωρ. Αὐτὴ ἡ «τυχαία» συνάντηση ἔγινε ἀφορμὴ ἑνὸς διαλόγου μοναδικοῦ σὲ ἔκταση, σὲ δομὴ καὶ σὲ βάθος νοημάτων.
Κι ὅμως δὲν ἔπαψε νὰ ἐλπίζῃ καὶ νὰ περιμένῃ τὸν ἄνθρωπο. Ἀλλὰ καὶ Ἐκεῖνος δὲν τὸν λησμόνησε. Ἐκεῖνος ποὺ ἀφουγκραζόταν τὸν πόνο τῆς κάθε πονεμένης ψυχῆς καὶ τὴν σπλαγχνιζόταν, Ἐκεῖνος ποὺ θεράπευε «πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν», κάθε σωματικὴ καὶ ψυχικὴ ἀσθένεια, «γνοὺς ὅτι ὁ παράλυτος πολὺν ἤδη χρόνον εἶχε», πρόφθασε καὶ ἦρθε τὴν κατάλληλη στιγμή, πρὶν νὰ σβήση ἐντελῶς ἡ ἐλπίδα του.
«Τίνα ζητεῖτε;» Τὸ ἐρώτημα αὐτὸ ἀπηύθυνε ὁ Ἄγγελος στὶς μαθήτριες τοῦ Κυρίου, ποὺ τόλμησαν νὰ προσέλθουν «λίαν πρωΐ» στὸν τάφο τοῦ Χριστοῦ, γιὰ νὰ τοῦ προσφέρουν τὶς «ἁρμόδιες» τιμές. Τὴν ἴδια ἐρώτηση, «τίνα ζητεῖς», θὰ ἔκανε καὶ ὁ Πιλᾶτος στὸν Ἰωσὴφ ἀπὸ Ἀριμαθαίας, ποὺ «τολμήσας εἰσῆλθε» καὶ «ᾐτήσατο τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ». Τὸ κοινὸ χαρακτηριστικὸ τῶν Μυροφόρων, ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν, ἦταν ἡ τόλμη…
«Ὦ τοῦ παραδόξου θαύματος· ἀπιστία πίστιν βεβαίαν ἐγέννησεν». Πραγματικὰ θαυμαστὸς ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖον ἡ ἀπιστία τοῦ Θωμᾶ ἔγινε πρόξενος βεβαίας πίστεως! Πῶς μπορεῖ, ἀλήθεια, νὰ συμβῆ αὐτό; Εἶναι ποτὲ δυνατὸν ἀπὸ τὴν ἀπιστία νὰ προκύψῃ πίστη καὶ μάλιστα βεβαία; «Πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι», θὰ σπεύσῃ νὰ ἀπαντήσῃ κάποιος. Ὅμως ὁ Θωμᾶς περιγράφεται ὡς ἄπιστος, ὄχι ὡς πιστός, μέχρι τοὐλάχιστον νὰ λάβῃ τὶς ἀποδείξεις ποὺ ζητοῦσε.
Ὁ Ἅγιος Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, ζῶντας ὁ ἴδιος σὲ μιὰ συνεχῆ ἀναστάσιμη χαρά, τὴν εὐχόταν ὁλόψυχα καὶ γιὰ ὅλους τοὺς συνανθρώπους του, μὲ τὴν φράση: «Χριστὸς Ἀνέστη, χαρά μου». Ἐὰν θέλωμε καὶ ἐμεῖς νὰ βιώνουμε πραγματικὰ καὶ παντοτινὰ τὴν μοναδικὴ καὶ ἀληθινὴ ἐν Χριστῷ χαρά, τὴν τόσο διαφορετικὴ ἀπὸ τὶς ψεύτικες καὶ ἐφήμερες ἐπίγειες χαρές, δὲν ἔχομε παρὰ νὰ ἀγωνιστοῦμε, μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, γιὰ τὴν πραγμάτωσή της…
«Ἄφραστον θαῦμα! …ἐν τάφῳ νεκρὸς ἄπνους κατατίθεται εἰς σωτηρίαν ἡμῶν τῶν μελωδούντων» (Καταβασία ζ’ ὠδῆς τοῦ Κανόνος)
Ἁγία καὶ Μεγάλη Παρασκευὴ καὶ ἕνα ἀνάμεικτο συναίσθημα χαρμολύπης κυριαρχεῖ στὶς καρδιὲς ὅλων.
Τὴν Μεγάλη Τετάρτη ἡ ὑμνολογία τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπεικονίζει μὲ γλαφυρὸ καὶ παραστατικὸ τρόπο τὴν «σχέση» ἁμαρτίας – μετανοίας. Στὰ περισσότερα τροπάρια παρουσιάζονται κατ’ ἀντιδιαστολὴ οἱ μορφὲς τῆς ἁμαρτωλοῦ γυναικός, «τῆς ἀλειψάσης τὸν Κύριον μύρῳ», καὶ τοῦ δολίου μαθητῆ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ Ἰούδα…
Σὲ ἕνα ἰδιαίτερο τραπέζι, «σὲ ἑστίαση πνευματικὴ εἰς τὸν Νυμφῶνα Του», μᾶς προσκαλεῖ ὁ Κύριος στὸν Ὄρθρο τῆς Μεγάλης Τρίτης, ποὺ ψάλλεται κατὰ τὸ ἑσπέρας τῆς Μεγάλης Δευτέρας.
Τὸ εὐχάριστο διάλειμμα τοῦ ἀναστάσιμου Σαββάτου τοῦ Λαζάρου καὶ τῆς πανηγυρικῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων ἦταν ἡ ἐνίσχυση ποὺ χρειαζόμασταν ὅλοι, ὥστε ἐνδυναμούμενοι σωματικά, ψυχικὰ καὶ πνευματικὰ νὰ εἰσέλθωμε πλέον στὸ τελευταῖο στάδιο τοῦ ἀγῶνα μας…
Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ διανύσαμε ἤδη τὴν κύρια περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου καὶ ἡ Κυριακὴ τῶν Βαΐων ἀποτελοῦν τὸν «λαιμό», ποὺ συνδέει τὸν «κορμό» τοῦ Τριῳδίου μὲ τὴν «κεφαλή», τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, τὴν Ἑβδομάδα τῶν Παθῶν, ποὺ θὰ μᾶς ὁδηγήσῃ στὴν κορύφωση, στὸν Σταυρὸ καὶ τελικὰ στὴν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας.
Πράγματι, τί σχέση μπορεῖ νὰ ἔχουν οἱ μέχρι τότε προσφερόμενες ζωοθυσίες, καὶ μάλιστα ἑκατόμβες, ἀκόμα καὶ οἱ ἀνθρωποθυσίες, ποὺ γίνονταν γιὰ τὸν ἐξευμενισμὸ τῶν διαφόρων «θεῶν», μὲ τὴν ζωηφόρο θυσία τοῦ Ἐσταυρωμένου Κυρίου, τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔγινε γιὰ τὴν δική μας λύτρωση ἀπὸ τὸ κράτος τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ θανάτου;
Εἶναι, ὡστόσο, ἀξιοθαύμαστο ὅτι, παρ’ ὅλον ὅτι ὁ ὑμνογράφος ἐξαντλεῖ σχεδὸν τὶς ἀναφορές του στὴν φύση, προκειμένου νὰ ζωντανέψῃ καλύτερα τὴν εἰκόνα τῆς Θεοτόκου στὰ μάτια μας, ὁμολογεῖ ἐν τέλει ὅτι «ῥητορεύουσα οὐ σθένει γλῶσσα, Δέσποινα, ὑμνολογῆσαί σε».
Ὁ ταλαίπωρος πατέρας, ἀφοῦ ἔχει ἐξαντλήσει κάθε ἀνθρώπινη προσπάθεια γιὰ τὴν θεραπεία τοῦ παιδιοῦ του καὶ δὲν ἔχει λάβει ἀπὸ πουθενὰ βοήθεια, ἀπευθύνεται τελευταῖα καὶ στὸν Χριστό, χωρὶς στὸ βάθος νὰ πιστεύῃ ὅτι Ἐκεῖνος μπορεῖ νὰ τὸν βοηθήσῃ: «εἴ τι δύνασαι», τοῦ λέει, ἐὰν μπορῇς ἐσὺ νὰ κάνῃς κάτι, ἐνῶ δὲν μπόρεσαν ὅλοι οἱ προηγούμενοι, οὔτε καὶ οἱ ἴδιοι σου οἱ μαθητές! (Μάρκ, θ’ 19).
Ἀνάμεσα στοὺς πολλοὺς καὶ θαυμαστοὺς χαιρετισμοὺς ποὺ ἀπευθύνει ὁ ὑμνογράφος στὴν Παναγία μας ἕνας ξεχωρίζει ἰδιαιτέρως γιὰ τὸν συμβολισμὸ καὶ τὴν σημασία του: «Χαῖρε, πόλις τοῦ Παμβασιλέως».
Μὲ τὴν φράση αὐτὴν ξεκινοῦν οἱ Γ’ Χαιρετισμοὶ στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τὴν Παναγία Μητέρα μας. Ὡς πρὸς τὸ περιεχόμενο, οἱ 12 Οἴκοι ἀπὸ τὸ Ν ἕως τὸ Ω, ἡ Γ’ δηλαδὴ καὶ ἡ Δ’ Στάση τῶν Χαιρετισμῶν, ἀναφέρονται στὸ κοσμοσωτήριο ἔργο τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου καὶ στὴν μεγάλη βοήθεια ποὺ προσφέρει ἡ Θεοτόκος στὸ ἔργο αὐτό.
Πράγματι, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος κατάφερε νὰ συνενώσῃ στὴν σκέψη καὶ στὸ ἔργο του ὅλη τὴν προηγούμενη πατερικὴ παράδοση, τῶν 14 αἰώνων τῆς Ὀρθοδοξίας μας, καὶ νὰ καταστῆ «πράξεως ὄργανον» καὶ «θεωρίας ἀκρότης». Ἄλλωστε, κατὰ τὴν ἔκφραση ἑνὸς ἄλλου Γρηγορίου (Θεολόγου), «Πρᾶξις ἐπίβασις θεωρίας», δηλαδὴ ἡ πρακτικὴ ἄσκηση ἀποτελεῖ τὴν βάση γιὰ τὴν θε-ωρία, τὴν ἐμπειρία δηλαδὴ καὶ τὴν γνώση τοῦ Θεοῦ.
«Λιμὴν ἡμῖν γενοῦ θαλαττεύσουσι, καὶ ὁρμητήριον, ἐν τῷ πελάγει τῶν θλίψεων καὶ τῶν σκανδάλων πάντων τοῦ πολεμήτορος». Μὲ τὰ λόγια αὐτὰ ἀπευθύνεται ὁ ὑμνογράφος τοῦ Κανόνος τῶν Χαιρετισμῶν στὴν Ὑπεραγία Θεοτόκο (3ο τροπάριο ΣΤ’ ὠδῆς) καὶ τὴν προσκαλεῖ καὶ τὴν παρακαλεῖ νὰ γίνῃ τὸ λιμάνι μας καὶ τὸ ὁρμητήριό μας, τὸ ἀσφαλές μας καταφύγιο στὶς θλίψεις καὶ στὶς συμφορὲς τοῦ βίου μας.
Οἱ «ἀγράμματοι» κατὰ τ’ ἄλλα ἁλιεῖς, μόλις ἄκουσαν τὴν μαρτυρία τοῦ Ἰωάννου καὶ τὴν διασταύρωσαν μὲ αὐτὴν τῶν Γραφῶν, δὲν εἶχαν πλέον καμμία ἀμφιβολία ὅτι βρῆκαν τὸ πρόσωπο ποὺ ποθοῦσαν καὶ μὲ λαχτάρα ἀποζητοῦσαν.
Μέσα στὴν πένθιμη περίοδο τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς προβάλλει ἡ χαρμόσυνη Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν στὴν ὑπεραγία Θεοτόκο.