Οι μαθητές του όμως δεν μπορούσαν ακόμα να κατανοήσουν το μυστήριο του Σταυρού και της Ανάστασης. Δεν είχαν λάβει τη φωτιστική χάρη του Αγίου Πνεύματος. Σκέφτονταν ακόμα ανθρώπινα. Θεωρούσαν τη βασιλεία του Χριστού επίγεια. Αναλογίζονταν ποια θέση θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν αυτοί σ’ αυτήν. Έτσι δυο απ’ αυτούς, ο Ιάκωβος και ο Ιωάννης, ζήτησαν από τον Χριστό επίσημες θέσεις και αξιώματα
Γιὰ νὰ παραστοῦμε μπροστὰ στὸν Βασιλέα καὶ Θεό μας, λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης, δὲν πρέπει νὰ πᾶμε ἀπροετοίμαστοι. Βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ σταθοῦμε μπροστὰ στὸν Κύριο εἶναι νὰ ἔχουμε τὸν χιτώνα τῆς ψυχῆς ὑφασμένο ὁλόκληρο μὲ τὸ νῆμα τῆς ἀμνησικακίας. Ἀλλιῶς, δὲν θὰ ὠφεληθοῦμε τίποτε ἀπὸ τὴν προσευχή. Καὶ τὸ ὅλο ὕφος τῆς προσευχῆς ἂς εἶναι ἁπλό, ἀποίκιλο, ἀνεπιτήδευτο. Ὁ τελώνης καὶ ὁ ἄσωτος μὲ ἕνα καὶ μόνο λόγο συμφιλιώθηκαν μὲ τὸν Θεό.
Αντί λοιπόν να βλέπουμε μόνο τους σταυρούς που έχουμε ο καθένας στη ζωή του, ας σκεφτούμε λίγο σήμερα (Κυριακή της Σταυρο-προσκυνήσεως) και τους σταυρούς που ενδεχομένως δημιουργούμε εμείς για τους άλλους ενσυνειδήτως. Πράγμα που σημαίνει ότι διακα-τεχόμαστε από ανεπίτρεπτη εμπάθεια. Ο Χριστιανός δεν μπορεί να συμβιβάζεται επ’ ουδενί με τέτοιες πρακτικές.
Ο άγιος Γρηγόριος καταπολέμησε την αιρετική διδασκαλία της δυτικής χριστιανοσύνης, η οποία με το ορθολογιστικό-σχολαστικιστικό πνεύμα της αποφαινόταν, ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμμιά πραγματική-οντολογική ένωση με τον Θεό, επειδή η ουσία του είναι αμέθεκτη και απρόσιτη (απλησίαστη).
Δεν υποτιμά όμως και τα άλλα πνευματικά αγωνίσματα που πρέπει να κάνουμε, ξεκινώντας από τη νηστεία, για την αποδέσμευσή μας όχι μόνο από την ευχαρίστηση του φαγητού, αλλά και από κάθε άλλη σωματική φιληδονία, και επιπλέον από τις ζημιογόνες εγωκεντρικές προσκολλήσεις της ψυχής, με κυρίαρχη την επιθυμία για πλούτο και θησαυρισμό, δηλαδή τη φιλαργυρία, που είναι κατ’ ουσίαν ειδωλολατρία
Λέγει ο άγιος Παΐσιος: «Τα παιδιά τα καθοδηγούμε, πότε αυστηρά πότε με επιείκεια, μέχρι τον πρώτο χρόνο της εφηβείας. Μετά, φερμουάρ (στο στόμα). Μετά, να μιλούν τα γόνατα. Αν ποτιστεί το ξύλο από το πρώτο βερνίκι, αυτό το βερνίκι δεν αλλοιώνεται». Το θέμα λοιπόν είναι τί σχέση έχει καλλιεργηθεί κατά τα παιδικά χρόνια ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς, ανάμεσα στο παιδί και τον Θεό. Αν οι γονείς του δώσαμε αγάπη σωστή, αν του εμπνεύσαμε μια παρόμοια σχέση και με τον Θεό, το παιδί θα έχει γέφυρες να επιστρέψει.
Οι Χριστιανοί είμαστε συνυπεύθυνοι, συνεργοί, συνυπαίτιοι με τον υπόλοιπο λαό και τους άρχοντες, στον βαθμό που τηρήσαμε την ίδια στάση μ’ αυτούς και δεν διαχωρίσαμε τη θέση μας.
Ταπεινώθηκε μπροστά του, αποδεχόμενη την «προσβολή» του Χριστού ότι αυτή δεν ανήκει στα εκλεκτά παιδιά του Θεού, αλλά είναι μόνο ένα σκυλάκι. Κυνάριο. Δεν αγανάκτησε. Δεν απελπίστηκε. Δεν πρόβαλε απαιτήσεις και δικαιώματα στον Χριστό. Ζήτησε το ελάχιστο. Μερικά ψίχουλα. Ως ο έσχατος των ανθρώπων. Και παρά την «απόρριψή» της από τον Χριστό, δεν έχασε την υπομονή, την ελπίδα και την πίστη της, ότι θα πετύχει το ζητούμενο.
Είναι όλοι ειδικοί για όλες τις δουλειές; Όχι φυσικά! Και όμως υπάρχει ένας τομέας, όπου οι πάντες αυτοχρίονται ειδικοί! Όταν πρόκειται για θέματα πνευματικά, για όσα αναφέρονται στον Θεό και στον νόμο του, ο κάθε άσχετος θεωρεί τον εαυτό του αρμόδιο να αποφανθεί, θεωρώντας την άποψή του αδιαφιλονίκητη, αδιαμφισβήτητη, αναμφίβολη, αναντίρρητη.
Ο Χριστός θεραπεύει μια γυναίκα που για δέκα οκτώ χρόνια ήταν συγκύπτουσα, διπλωμένη στα δυο, χωρίς να μπορεί να σηκώσει το κεφάλι της και να δει κατά πρόσωπο άνθρωπο. Επειδή η θεραπεία έγινε Σάββατο, ο αρχισυνάγωγος αγανάκτησε, θεωρώντας ότι ο Χριστός παραβίασε την αργία του Σαββάτου που όριζε ο Μωσαϊκός νόμος. Ο Χριστός όμως δε δίστασε καθόλου να τον ονομάσει αμέσως υποκριτή (Κυριακή Ι΄ Λουκά).
Η μεγάλη τραγωδία του ανθρώπου είναι η διαπίστωση ότι η ζωή του έχει ημερομηνία λήξης. Όσα σχεδιάζει, όσα ονειρεύεται, όσα ελπίζει, συντρίβονται τελικά από τον θάνατο. «Επελθών γαρ ο θάνατος, ταύτα πάντα εξηφάνισται». Η συνειδητοποίηση του γεγονότος αυτού, του τέλους των πάντων, είναι ένα δυσβάστακτο φορτίο, στη σκιά του οποίου οφείλει να ζήσει ο άνθρωπος.
Έκανε πολλές ανοησίες ο πλούσιος. Γι’ αυτό και ονομάστηκε άφρων. Μια από αυτές είναι και η σύγχυση που φαίνεται να τον διακατέχει, αφού καλεί την ψυχή του να φάει, να πιεί, να αναπαυτεί. Το παράξενο είναι ότι αυτά που συγκέντρωσε για τη συντήρηση του σώματος, τα προσφέρει στην ψυχή. Νομίζει ότι αυτά είναι η κατάλληλη τροφή και γι’ αυτήν, ότι από αυτά εξαρτάται η ψυχή και τα περιμένει πώς και πώς για να ζήσει.
«Αν δεν ακούνε τον Μωυσή και τους προφήτες, δεν θα πεισθούν, ακόμα και αν κάποιος από τους νεκρούς αναστηθεί». Με τα λόγια αυτά του Αβραάμ κλείνει ο Χριστός την πολυσήμαντη παραβολή του πλουσίου και του φτωχού (Λαζάρου), απορρίπτοντας το αίτημα-πρόκληση του πλουσίου να αναστήσει ο Θεός και να ξαναστείλει στον κόσμο τον Λάζαρο, ώστε να αποτελέσει αναντίρρητη και αξιόπιστη μαρτυρία για τη μέλλουσα ζωή
Ο Χριστός επέλεξε να σώσει τον κόσμο διά του Σταυρού. Όχι σταυρώνοντας τον άνθρωπο για τα πταίσματά του, αλλά ανεβαίνοντας ο ίδιος στον Σταυρό αντί γι’ αυτόν. Έκτοτε οι έχοντες «νουν Χριστού» καυχώνται για τον Κύριό τους, που τους αγάπησε τόσο πολύ, ώστε να δεχθεί εκούσια τέτοιο σταυρικό θάνατο για χάρη τους.
Όμως αυτό δεν είναι απολύτως αποδεκτό από τους ανθρώπους, που προσπαθούν να οικειοποιηθούν ό,τι μπορούν περισσότερο από την ιδιοκτησία του Θεού. Αρχικά καρπούνται τα πλούσια αγαθά της και εν συνεχεία αποπειρώνται να την κληρονομήσουν εξ ολοκλήρου.
Ο άνθρωπος έχει μέσα του βαθύτατη την επιθυμία για ζωή. Αποστρέφεται την ιδέα του θανάτου. Επιστρατεύει κάθε μέσο για να παρατείνει, όσο γίνεται, τη ζωή. Ποθεί την αθανασία, να ζήσει αιώνια. Και όχι απλώς να επιβιώνει, αλλά να ζει καλά. Δεν υπάρχει δυνατότερη επιθυμία στον άνθρωπο από την επιθυμία για ζωή.
Η περίπτωση του δούλου που του χαρίστηκε χρέος εκατομμυρίων, αλλά αυτός δεν μπόρεσε να χαρίσει ένα κατοστάρικο στον οφειλέτη συνάδελφό του, προκαλεί ασφαλώς έντονο αποτροπιασμό σε όποιον το ακούει. Και αναφανδόν τον καταδικάζουμε (Κυριακή ΙΑ΄ Ματθαίου).
Το θέμα δεν είναι μόνο η τροφή, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο την απολαμβάνουμε. Άλλο να τρώει κανείς μόνος του και άλλο με μια ωραία παρέα. Η παρέα με την καλή κουβέντα φτιάχνει την ατμόσφαιρα. Το φαγητό γίνεται πιο νόστιμο με την καλή παρέα. Και είναι ζητούμενο, ποιο δίνει την περισσότερη ευχαρίστηση, το φαγητό ή η παρέα;
Το πρόβλημα ήταν ο αιρετικός Άρειος, που δίδασκε ότι ο Χριστός δεν είναι Υιός του Θεού, αλλά δημιούργημα, κτίσμα. Το θέμα είναι τεράστιας σημασίας, γιατί τα δημιουργήματα δεν έχουν αφ’ εαυτών ύπαρξη, ζωή και αθανασία. Ζουν και υπάρχουν μόνο, επειδή τα διακρατεί στην ύπαρξη η δημιουργική πνοή..
Οσάκις ο Θεός εμφανιζόταν στους Ισραηλίτες στην παλιά (πρό Χριστού) εποχή, χρησιμοποιούσε συνήθως ασυνήθιστη μεγαλοπρέπεια. Παρουσιαζόταν «εν στύλω νεφέλης». Προπορευόταν την ημέρα ως νεφέλη για να τους σκιάζει στην καυτή έρημο και τη νύχτα σαν πύ-ρινη στήλη για να τους φωτίζει τον δρόμο. Και όταν κατασκευάστηκε η Σκηνή του Μαρτυρίου….
Τη στιγμή που οι φανεροί μαθητές, πλην του Ιωάννη, ουσιαστικά αρνήθηκαν τον δάσκαλό τους και κρύφτηκαν καταπτοημένοι, οι κρυφοί μαθητές πήραν το θάρρος να δράσουν φανερά και με τόλμη. Ο Ιωσήφ ζήτησε από τον Πιλάτο την άδεια να ενταφιάσει τον Χριστό, πράγμα που έπραξε, συνεπικουρούμενος από τον Νικόδημο και τις Μυροφόρες, στις οποίες πρωτοστατούσε η Παναγία (Κυριακή των Μυροφόρων)
Θὰ προτιμοῦσες δηλαδὴ νὰ ἐπεμβαίνει δυναμικά; Νὰ πᾶς νὰ κάνεις τὸ κακὸ καὶ νὰ σὲ σταματάει μὲ τὸ ζόρι; Νὰ ρίχνει κεραυνὸ σὲ κάθε σου παρεκτροπή; Τὸν θέλεις χωροφύλακα νὰ σὲ αστυνομεύει; Νὰ καταργήσει τὴν ἐλευθερία σου; Ἔ; Αὐτὸ θά ‘θελες;
Ὁ Χριστὸς μιλοῦσε στοὺς ἀνθρώπους γιὰ πράγματα ποὺ ἦταν πολλὲς φορὲς δύσκολο νὰ γίνουν ἀποδεκτά. Γιὰ νὰ τὰ πιστέψουν πιὸ εὔκολα οἱ ἄνθρωποι, ὁ Χριστὸς τοὺς ἔδινε κάποιο «σημεῖο».
Ὁ χρόνος ποὺ προηγεῖται τῆς Θείας Λειτουργίας ἀποσκοπεῖ στὴν ἐπιμελημένη πνευματικὴ προετοιμασία τοῦ ἱερέως. «Μέλλων ὁ ἱερεὺς τὴν θείαν ἐπιτελεῖν μυσταγωγίαν, ὀφείλει προηγουμένως μὲν κατηλ-λαγμένος εἶναι μετὰ πάντων καὶ μὴ ἔχειν τί κατὰ τινος».
Γρήγορα, παιδιά, στα κρεβάτια σας! έλεγε και ξανάλεγε η νεαρή μητέρα. Πέστε για ύπνο γρήγορα, έχουμε Χριστούγεννα απόψε, θα σηκωθούμε νύχτα για τη Λειτουργία. Αργείτε τώρα να πέσετε και δεν ξυπνάτε με τίποτε μετά!
Ἀληθινός πλοῦτος εἶναι ἡ καρδιά πού ξεχειλίζει ἀπό ἀγάπη. Αὐτή θεραπεύει τόν κόσμο ἀπό ὅλα τά κακά. Τέτοια καρδιά εἶχαν οἱ τρεῖς φτωχοκαλόγεροι. Ἀπό ἀνθρώπους μέ τέτοια καρδιά ἔχει ἀνάγκη ὁ κόσμος καί ὄχι, ὅπως νομίζουμε, ἀπό τό ψυχρό, τό ἄψυχο χρῆμα.
Οι δύο Διαθήκες, Παλαιά και Καινή, δεν αποτελούν δύο στεγανά χωρισμένες, αλλά δύο άρρηκτα ενωμένες ενότητες της μιας, διαχρονικά ενιαίας, Ιεράς Ιστορίας.