Ενα από τα ωραιότερα έργα της Ελληνικής λογοτεχνίας, το Χριστουγεννιάτικο διήγημα «Στο Χριστό στο Κάστρο» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1891, στο περιοδικό «Εστία».
To χριστόψωμο (Παπαδιαμάντης)
Είναι το εκκλησάκι του Αγίου Ελισσαίου στο Μοναστηράκι, Πλάκα.Εκεί λειτουργούσε ο Άγιος Νικόλαος ο Πλανάς, εκεί εκκλησιαζόταν ο Παπαδιαμάντης και ο Μωραϊτίδης.Στην εκκλησία αυτή έχει τραβηχτεί η γνωστή φωτογραφία με τον Παπαδιαμάντη που καθόταν στην καρέκλα.
Μπορεί να είναι τα χώματα. Μπορεί να είναι τα πρόσωπα. Ό,τι και να ΄ναι, σαν τις ιστορίες της Βορείου Ηπείρου, δεν έχει. Χρέη Παπαδιαμάντη των χωριών και των ανθρώπων της επίσημα αναγνωρισμένης από το αλβανικό κράτος Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας, τελεί εδώ και πολλά χρόνια ο πρώην Πρόεδρος της Ομόνοιας
Εκτεταμένο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Αφηγείται την ιστορία της γρια-Σκεύως, που μεταμφιέζεται σε άντρα και γίνεται βαρδιάνος (φύλακας) στα σπόρκα (καράβια ευρισκόμενα σε καραντίνα εξαιτίας μολυσματικής νόσου), προκειμένου να σώσει το γιο της.
Με αυτή την δημοσίευση υπονοούν έμμεσα ότι αφού και ο Άγιος των Γραμμάτων ο Παπαδιαμάντης το έζησε, το υπέμεινε ας το εφαρμόσουμε και εμείς. Είναι όμως έτσι ή το εντελώς αντίθετο; Τους πληροφορώ ότι έπεσαν θύματα κάποιου νοσηρού νοός, ο οποίος εν γνώσει του όχι μόνο παραποίησε τα γραφόμενα του Παπαδιαμάντη, αλλά έκανε και μια πονηρή συρραφή λέξεων.
Έχουν οι παρδαλοειδείς παρουσιαστές των μεγαλοκαναλιών τις μετρήσεις τηλεθέασης, έχουμε και εμείς οι ποικιλώνυμοι γραφιάδες, τα «χτυπήματα» και τα… άυλα χειροκροτήματα των επισκεπτών, όλα βέβαια προς ωφέλειαν του εαυτού μας που διψά για αναγνώριση. Ας γυρίσουμε όμως στην ακατάκριτο, αληθή και ανόθευτο γραφή του Παπαδιαμάντη.
Δὲν εἶναι εὔκολο νὰ μιλήσει κανεὶς γιὰ λειτουργικὸ ἦθος, χωρὶς νὰ ἀναφερθεῖ στὸν Παπαδιαμάντη. Οἱ ἀγρυπνίες, οἱ θεῖες Λειτουργίες καὶ γενικότερα ἡ λατρεία τῆς Ἐκκλησίας προσδιόριζαν ὁλόκληρη τὴ ζωή του. Μαζὶ μὲ τοὺς ἥρωες τῶν διηγημάτων του «ἠσθάνετο ἀνέκφραστον χαρὰν καὶ γλύκαν εἰς τὰ σωθικά του» …
Ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, «ἡ κορυφή τῶν κορυφῶν» κατά τόν Κωνσταντῖνο Καβάφη, «ὁ πρίγκηψ τῶν Ἑλλήνων διηγηματογράφων» κατά τόν Νιρβάνα, «ὁ μεγαλύτερος Ἕλλην ποιητής» ὅπως τόν ἀποκαλεῖ ὁ Μαλακάσης, «ἡ μεγάλη μουσική φύση» κατά τόν Σπῦρο Μελᾶ,…
Ὁ τελευταῖος γραικυλισμὸς ὡς νόσημα τῆς ἑλληνικῆς διανόησης ἀπορρέει ἀπὸ ἕνα παλαιὸ σύμπτωμα μειονεξίας ἀπέναντι στὴ Δύση, συνοδευόμενο μὲ αἴσθημα προκατάληψης κατὰ τοῦ Βυζαντίου, ἕνεκα παντελοῦς ἀγνοίας τῆς ἑλληνορθόδοξης θέασης τοῦ κόσμου.
Ἔξω, εἰς τὰ στενὰ σοκάκια τοῦ βορείου ὑψηλοῦ χωρίου, ὀλίγον εἶχε πιάσει τὸ χιόνι, ἐμαίνετο ὁ βορρᾶς. Ὁ Νταραδῆμος εἶχεν ἀνάψει τὸ φαναράκι του, ὁ καπετὰν Κονόμος τὸν ἠκολούθει μακρόθεν.
Ὁ Παπαδιαμάντης ἦταν μοναχικός, τοῦ ἄρεσε ἡ ἡσυχία. Ἀλλὰ δὲν ἐφησύχαζε οὔτε ἒνιωθε καθόλου μόνος. Ο Kostas τοῦ facebook μᾶλλον ἔχει περισσότερους φίλους, δὲν εἶναι μοναχικός, μολαταῦτα οὐσιαστικὰ εἶναι πολὺ μόνος.
Οἱ τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας εἶναι συγγνωστοί, διότι ἠγνόησαν τὴν ἔννοιαν τοῦ ἑλληνικοῦ ρήματος βαπτίζω, baptizo, ὅτι δηλ. σημαίνει βάπτω, βυθίζω, βουτῶ, οἱ Ἕλληνες ὅμως δὲν πρέπει ποτὲ νὰ τὴν ἁγνοήσωσιν.
Τὴν 01-07- 1908 μετὰ τὴ δολοφονία τοῦ Μαρίνου Ἀντύπα ἱδρύθηκε ἀπὸ εἴκοσι (20) νέους ἀγρότες τὸ πρῶτο ἀγροτικὸ σωματεῖο στὴν Ἑλλάδα, μὲ ἕδρα τὴν κοινότητα Κοσκινᾶ Καρδίτσας.
Ὁ Παπαδιαμάντης δὲν θεωροῦσε τὴ φτώχεια κατάρα τῆς τύχης οὔτε κοινωνικὴ ἀδικία, ἀλλὰ ἱερὴ καὶ καρπὸ χριστιανικῆς ὡριμότητας.
Μαρία Σαμλίδου «Ἐβαπτίσθη τῇ Δευτέρᾳ ἡμέρα τοῦ Πάσχα καί ὠνομάσθη Ἀλέξανδρος· ἔτυχε δέ τότε, ἐνῷ ὁ βαπτίζων αὐτόν παπά […]