Κωνσταντίνου Συκιώτη,
ἐκπαιδευτικοῦ
Στὶς νοτιοανατολικὲς παρυφὲς τοῦ Ὀλύμπου, εἶναι χτισμένη μία ἀπὸ τὶς ἱστορικότερες Μονὲς τῆς ἐπαρχίας Ἐλασσόνος, ἡ Ἱερὰ Μονὴ «Κανάλων». Ἡ Μονὴ βρίσκεται σὲ ὑψόμετρο 800 περίπου μέτρων καὶ ἀπέχει 8 χλμ. ἀπὸ τὸ χωριὸ Καρυὰ καὶ 20 χλμ. ἀπὸ τὴν Λεπτοκαρυά.
Τὸ μοναστήρι χτίστηκε στὶς ἀρχὲς τοῦ 11ου αἰῶνα (1055 μ.Χ.) ἀπὸ δύο ἱερομόναχους, τὸν Ἰωακεὶμ καὶ τὸν Δαμιανό. Ἡ ὀνομασία του («Κανάλων») ὀφείλεται στοὺς τέσσερις χειμάρρους-κανάλια ποὺ πηγάζουν ἀπὸ τὴν τοποθεσία τοῦ μοναστηριοῦ. Εἶναι ἀφιερωμένο στὸ Γενέσιο τῆς Θεοτόκου καὶ πανηγυρίζει στὶς 8 Σεπτεμβρίου.
Τὰ ἱστορικὰ ἴχνη τοῦ μοναστηριοῦ χάνονται καὶ ἐπανεμφανίζονται τὸν 17ο αἰώνα, ὅταν δηλαδὴ ἡ Μονὴ σημειώνει μεγάλη ἀκμή. Τότε ἀνακαινίζονται καὶ ἁγιογραφοῦνται ὁ νάρθηκας τοῦ Καθολικοῦ καὶ ὁ κοιμητηριακὸς ναὸς τῶν Ἁγίων Πάντων. Τὸν ἑπόμενο αἰώνα, λόγω καταστροφῆς του ἀπὸ ἄγνωστη αἰτία, τὸ Καθολικὸ ξαναχτίζεται ἐκ θεμελίων (1883).
Στὸ χῶρο ὅπου στεγάζεται ἡ παλιὰ Τράπεζα τῆς Μονῆς ὑπάρχουν ἁγιογραφίες ποὺ ἔχουν ἱστορηθεῖ ἐδῶ καὶ 500 χρόνια περίπου. Ἡ κόγχη τῆς Τράπεζας μοιάζει μὲ τὸ ἱερὸ τοῦ ναοῦ, καθὼς ἀπεικονίζονται οἱ ἴδιοι ἅγιοι φορώντας ὅμως μοναχικὸ μανδύα. Τὴν Τράπεζα κοσμοῦν ἀκόμη μία ἁγιογραφία τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου καὶ ἡ Πλατυτέρα μὲ τὸν «Ἐμμανουὴλ ἐν τοῖς στέρνοις».
Μεταξύ τῆς παλιᾶς Τράπεζας καὶ τοῦ Καθολικοῦ βρίσκεται τὸ παρεκκλήσιο τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τὸ ὁποῖο εἶναι χτισμένο τὸ 1681 μ.Χ.. Τοὺς τοίχους του κοσμοῦν ἁγιογραφίες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης ποὺ εἰκάζεται ὅτι ἱστορήθηκαν ἀπὸ πατέρες τῆς Μονῆς.
Ἐπιπλέον, στὸν περιβάλλοντα χώρο τοῦ μοναστηριοῦ ὑπάρχουν καμάρες, ἔχουν κατασκευαστεῖ κελιά, νέο χειμερινὸ ἀρχονταρίκι καὶ βιβλιοθήκη.
Ἀρχικὰ ἡ Μονὴ ἦταν ἀνδρικὴ καὶ ὑπαγόταν στὴν Μητρόπολη Θεσσαλονίκης καὶ τὴν Ἐπισκοπὴ Πλαταμῶνος καὶ Λυκοστομίου. Γύρω στὸ 1900 ἔγινε Πατριαρχικὴ Σταυροπηγιακὴ. Τὸ 1930 ἐρημώθηκε καὶ γιὰ κάποιο διάστημα χρησιμοποιήθηκε ὡς σταῦλος. Τότε μετατράπηκε σὲ μετόχι τῆς Μονῆς Διονυσίου τοῦ ἐν Ὀλύμπῳ. Οἱ κάτοικοι τῆς περιοχῆς γιὰ νὰ προστατέψουν τὰ κτίρια ἀπὸ τὰ καιρικὰ φαινόμενα καὶ νὰ ἐξασφαλίσουν τὴ στεγανότητά τους, ἔχτισαν μὲ τοῦβλα τὰ παράθυρα.
Τὸ 2001 ἐγκαταστάθηκε στὴ Μονὴ μιὰ μικρὴ γυναικεῖα ἀδελφότητα ποὺ ξεκίνησε μὲ σταθερὰ βήματα τὴν ἀποκατάσταση τοῦ μοναστηριοῦ. Σήμερα, στὸ μοναστήρι ἐγκαταβιώνουν δύο μοναχές, ἡ ἡγουμένη Ὀρθοδοξία καὶ ἡ ἀδελφὴ Παραμυθία, οἱ ὁποῖες ἐκτὸς ἀπὸ τὰ μοναχικά τους καθήκοντα συνεχίζουν καὶ τὸ ἔργο τῆς ἀνακαίνισης καὶ ἀποκατάστασης του.
Βιβλιογραφία:
«Η ΙΕΡΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ», Ἔκδοσις Ἱερᾶς Μονῆς Ἁγίου Διονυσίου, 2014.
«ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΚΑΝΑΛΩΝ», Ἔκδοσις Ἱερᾶς Σταυροπηγιακῆς Μονῆς Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Κανάλων.
23/8/2015