Από τα Πρακτικά της επί Πατριάρχου Αγίου Μηνά Ενδημούσης Συνόδου της Κων/λεως (536 μ.Χ.)
Γνωρίζετε, θεοφιλέστατοι αρχιερείς, ότι στις 15 Ιουλίου της δεκάτης επινεμήσεως, ημέρα Κυριακή¹, ο δεσπότης μας, ο αγιώτατος και μακαριώτατος αρχιεπίσκοπος και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης² εισήλθε ως συνήθως στην αγιώτατη εκκλησία μας για την θεία Λειτουργία. Όταν έφθασε μαζί με τον κλήρο γύρω από τον άμβωνα, ο λαός άρχισε να φωνάζη:
Πολλά τα έτη του πατριάρχου, πολλά τα έτη του βασιλέως, πολλά τα έτη της αυγούστας, πολλά τα έτη του πατριάρχου. Γιατί να μένουμε ακοινώνητοι; Γιατί δεν κοινωνούμε τόσα χρόνια;³ Από τα χέρια σου θέλουμε να κοινωνήσουμε. Ανέβα στον άμβωνα. Δώσε υπόσχεσι στον λαό σου. Τόσα χρόνια θέλουμε να κοινωνήσουμε. Είσαι Ορθόδοξος, ποιον φοβάσαι;… Τον Σεβήρο τον μανιχαίο⁴ βγάλε τον έξω. Όποιος σιωπά είναι μανιχαίος. Να ανασκαφούν τα οστά των μανιχαίων. Ανακήρυξε τώρα την αγία Σύνοδο (της Χαλκηδόνος)… Άξιε της Τριάδος. Η αγία Σύνοδος να ανακηρυχθεί τώρα⁵… Η αγία Μαρία είναι Θεοτόκος· η αγία Σύνοδος αυτό είπε⁶… Νικά η πίστις της Τριάδος, νικά η πίστις των Ορθοδόξων. Ανακήρυξε τώρα την αγία Σύνοδο… Ή ανακήρυξέ την ή φύγε… Βασιλεύει ο Ιουστίνος, ποιον φοβάσαι;⁷… Όποιος δεν αναθεματίζει τον Σεβήρο είναι μανιχαίος. Ανάθεμα στον Σεβήρο τον μανιχαίο… Βγάλε έξω τον Σεβήρο. Τον νέο Ιούδα βγάλε τον έξω. Τον επίβουλο της Τριάδος⁸ βγάλε τον έξω. Ανακήρυξε τώρα την αγία Σύνοδο. Ορκίζομαι: θα βγης από την εκκλησία, μόνο αν την ανακηρύξεις. Για την πίστι πρόκειται⁹. Δεν είναι να κοιταζόμαστε. Αδελφοί Χριστιανοί, μία ψυχή…
Αφού φώναξαν όλα αυτά, αποκρίθηκε ο αγιώτατος και μακαριώτατος αρχιεπίσκοπος και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης ως εξής:
Κάνετε υπομονή, αδελφοί, να προσκυνήσουμε πρώτα το άγιο θυσιαστήριο και κατόπιν σας αποκρίνομαι.
Ο λαός μπήκε στο άγιο θυσιαστήριο και συνέχισε να φωνάζη:
Πολλά τα έτη του βασιλέως, πολλά τα έτη της αυγούστας. Δώσε υπόσχεσι. Εάν δεν αναθεματίσης τον Σεβήρο, δεν βγαίνεις έξω. Πες φανερά, ανάθεμα στον Σεβήρο¹⁰…
Τότε λοιπόν ανέβηκε στον άμβωνα ο αγιώτατος και μακαριώτατος αρχιεπίσκοπός μας και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης και είπε τα εξής:
Αδελφοί, γνωρίζετε τους αγώνες που έκανα όσο ήμουν Πρεσβύτερος. Υπερασπίσθηκα την Ορθοδοξία και την υπερασπίζομαι μέχρι θανάτου. Δεν υπάρχει λοιπόν λόγος για ταραχή και θόρυβο. Σε τίποτε δεν έχω μειώσει την Ορθόδοξο πίστι. Ούτε τολμώ να αναθεματίσω την αγία Σύνοδο. Όλες τις Συνόδους που επεκύρωσαν το άγιο Σύμβολο των 318 αγίων Πατέρων, που συγκεντρώθηκαν στην Νίκαια, τις θεωρώ ορθόδοξες. Ιδιαίτερα αυτές τις τρεις: της Κων/λεως, της Εφέσου και την μεγάλη της Χαλκηδόνος. Αυτές οι τρεις Σύνοδοι ομοφώνως επεκύρωσαν αυτό ακριβώς το Σύμβολο των 318 αγίων Πατέρων στο οποίο βαπτιζόμαστε.
Και επειδή επέμεναν αυτοί να φωνάζουν τα ίδια επί πολύ μετά την προσφώνησι, και επειδή προσέθεσαν:
Αν δεν αναθεματίσης, δεν κατεβαίνεις από τον άμβωνα… Όρισε τώρα την εορτή της Συνόδου της Χαλκηδόνος. Δεν αναχωρώ, εάν δεν την ορίσης. Θα είμαστε εδώ μέχρι την νύχτα… Όρισε για αύριο την εορτή των Πατέρων της Χαλκηδόνος. Όρισέ την σήμερα και αύριο εορτάζεται. Δεν φεύγω, εάν δεν την ορίσης…
Ο αγιώτατος και μακαριώτατος αρχιεπίσκοπος και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης απήντησε ως εξής:
Επειδή ζητήσατε να εορτασθούν οι άγιοι Πατέρες της Χαλκηδόνος, να γνωρίζετε ότι και αυτό θα το κάνουμε με την σύμφωνη γνώμη του ευσεβεστάτου και φιλοχρίστου βασιλέως μας.
Επειδή αυτοί επέμεναν να φωνάζουν τα ίδια και προσέθεσαν:
Δεν φεύγω, μα το ευαγγέλιο. Όρισε τώρα την εορτή των Πατέρων. Όρισε για αύριο την εορτή των Πατέρων της Χαλκηδόνος.
Ο διάκονος Σαμουήλ εκήρυξε τον εορτασμό ως εξής:
Γνωρίζουμε στην αγάπη σας, ότι αύριο θα εορτάσουμε την μνήμη των εν αγίοις Πατέρων ημών και επισκόπων που συγκεντρώθηκαν στην μητρόπολι της Χαλκηδόνος και επεκύρωσαν μαζί με τους Πατέρας της Κων/λεως και της Εφέσου το Σύμβολο των 318 αγίων Πατέρων που συγκεντρώθηκαν στην Νίκαια. Για τον εορτασμό θα συναχθούμε εδώ.
Μετά την ανακοίνωσι του εορτασμού, ο λαός πάλι επέμεινε και επί πολύ με μία φωνή έκραζαν:
Ο Σεβήρος να αναθεματισθή τώρα. Ο επίβουλος της Τριάδος τώρα να αναθεματισθή. Ο εχθρός των Πατέρων να αναθεματισθή τώρα. Αυτός που αναθεμάτισε την Σύνοδο της Χαλκηδόνος να αναθεματισθή τώρα. Ορκίζομαι: δεν φεύγω, εάν δεν λάβω απόκρισι. Είσαι Ορθόδοξος. Τώρα αναθεμάτισε. Ή αναθεμάτισε ή δεν σε αναγνωρίζω¹¹.
Και επειδή επί πολλή ώρα επέμεναν αυτοί να φωνάζουν τα ίδια μπροστά στους θεοφιλεστάτους επισκόπους, Θεόφιλο Ηρακλείας, Θεόδοτο Γάγγρας, Υπάτιο Κλαυδιουπόλεως, και Ιωάννη Βοσπόρου, και Πυθαγόρα Σινώπης, και Ισαάκιο Πενταπόλεως της Ελλάδος, και Ιωάννη Σεμνών της Παμφυλίας, και Αμάντιο Νικοπόλεως και Αμμώνιο Αβυδηνών και Πλάτωνα Κρατιανών, Ευστάθιο Φιλαδελφείας και Πελάγιο Αζανιτών, και άλλων που συμφωνούσαν με τον αγιώτατο και μακαριώτατο αρχιεπίσκοπο και οικουμενικό πατριάρχη Ιωάννη, δόθηκε η εξής απόκρισις:
Είναι φανερό σε όλους σας ότι ο Σεβήρος απέκοψε τον εαυτό του από την αγία αυτή Εκκλησία και υπέβαλε τον εαυτό του σε καταδίκη. Σύμφωνα λοιπόν με τους ιερούς κανόνες και ακολουθώντας τους αγίους Πατέρας, και εμείς τον θεωρούμε ξένο και καταδικασμένο από τους θείους κανόνες για την βλασφημία του. Για αυτό και εμείς τον αναθεματίζουμε.
Την επόμενη ημέρα, 16 Ιουλίου, κατά τον εορτασμό της μνήμης των προλεχθέντων αγίων Πατέρων, την ώρα που ο αγιώτατος και μακαριώτατος αρχιεπίσκοπος και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης έμπαινε στην εκκλησία και έφθανε κοντά στον άμβωνα, άρχισε να φωνάζη όλο το πλήθος του λαού:
Πολλά τα έτη του βασιλέως, πολλά τα έτη της αυγούστας… Το λείψανο του Μακεδονίου να μεταφερθή στην εκκλησία… Αυτούς που είναι στην εξορία για την πίστι, φέρε τους στην εκκλησία… Το λείψανο του Μακεδονίου φέρε το τώρα. Το όνομα του Μακεδονίου να γραφή τώρα στα δίπτυχα… Τον Ευφήμιο και τον Μακεδόνιο¹², φέρε τους στην εκκλησία. Στείλε τα συνοδικά γράμματα στην Ρώμη… Τις τέσσερις Συνόδους στα δίπτυχα. Τον Λέοντα, τον επίσκοπο της Ρώμης στα δίπτυχα… Τα δίπτυχα να διαβασθούν από τον άμβωνα… Φέρε τώρα τα δίπτυχα. Ο Ιουστίνος βασιλεύει. Φέρε τώρα τα δίπτυχα. Του ορθοδόξου βασιλέως πολλά τα έτη…
Και δόθηκε σ’ αυτά η απόκρισις:
Χθες ενημερώσαμε επαρκώς την αγάπη σας. Τώρα, γνωρίζοντας καλά τον ζήλο σας, σπεύσαμε και σπεύδουμε να κάνουμε εκείνα που και τον Θεό θα δοξάσουν και εσάς θα αναπαύσουν πλήρως. Νομίζω ότι η αγάπη σας έχετε καταλάβει από την πείρα σας σε πολλές και διάφορες περιπτώσεις, ότι η πρόθεσίς μας είναι να μην αλλάξουμε στο ελάχιστο την ορθή πίστι. Γι’ αυτό και προσπαθήσαμε να διαφυλάξουμε με την Χάρι του Δεσπότου και Σωτήρος μας Ιησού Χριστού σταθερό το θεμέλιο της πίστεως σύμφωνα με την παράδοσι των Πατέρων. Ελπίζουμε με την πίστι αυτή να ενώσουμε και τις χωρισμένες εκκλησίες¹³, κρατώντας παντού την τάξι των θείων κανόνων όπως πρέπει. Διότι δεν είναι σωστό να αλλάξη κάτι στην πίστι, ώστε να απασχολούνται οι πιστοί με φλυαρίες και λεπτολογίες. Αντίθετα, πρέπει να δίνουν την προσοχή τους στο άγιο Σύμβολο, στο οποίο βαπτισθήκαμε. Αυτό που εξεφώνησε εν Αγίω Πνεύματι η Σύνοδος της Νίκαιας, και το επεκύρωσε η Σύνοδος των αγίων Πατέρων στην Κων/λι, το εβεβαίωσε η αγία Σύνοδος της Εφέσου και το επεκύρωσε ομοίως η αγία και μεγάλη Σύνοδος της Χαλκηδόνος. Αυτή την Σύνοδο με κανένα τρόπο και για κανένα λόγο δεν θα μπορέση κανείς να μετακινήση, διότι αποκλείει κάθε πρόφαση στους κακοδόξους. Όταν λοιπόν αυτήν την πίστι την κρατείτε ασάλευτη, μην έχετε μεταξύ σας αμφιβολίες¹⁴. Αφήστε κάθε φλυαρία και νεωτερισμό και λεπτολογία, και με ένα στόμα ας δοξάσουμε την Αγία και ομοούσιο Τριάδα. Είθε αυτή να φυλάγη ειρηνική την ζωή των ευσεβεστάτων και φιλοχρίστων βασιλέων μας και όλων σας. Διότι στον Πατέρα και τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα πρέπει η δόξα, τώρα και πάντοτε και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.
Αφού λέχθηκαν αυτά, επέμειναν να φωνάζουν:
Εάν δεν κάνης τώρα (όσα είπαμε), κανείς μας δεν φεύγει. Ορκίζομαι ότι θα κλείσω τις πόρτες. Αδελφοί Ορθόδοξοι, μία ψυχή… Άξιε της Τριάδος, για σένα επεφυλάχθη αυτό το καλό. Έτσι τιμάται αυτός που αγαπά την Σύνοδο. Πολλά τα έτη του βασιλέως, πολλά τα έτη της αυγούστας, πολλά τα έτη του πατριάρχου. Νικά η πίστις των Ορθοδόξων.
Επειδή πάλι αυτοί επέμεναν να φωνάζουν τα ίδια, τους δόθηκε η εξής απόκρισις:
Γνωρίζετε καλά ότι κάναμε το παν για να σας αναπαύσουμε και να μη σας σκανδαλίσουμε. Επειδή όμως πρέπει να γίνουν όλα κανονικώς και ευτάκτως, επιτρέψατέ μας να συγκεντρώσουμε τους θεοφιλεστάτους επισκόπους, οπότε και θα γίνουν όλα σύμφωνα με τους θείους κανόνες και με την γνώμη και διαταγή του βασιλέως μας. Άλλωστε, όσα είπατε θα τα διαβιβάσουμε στην Γαληνότητά του.
Επειδή όμως έκλεισαν τις πόρτες και συνέχισαν να φωνάζουν τα ίδια, πήρε τα δίπτυχα ο αγιώτατος και μακαριώτατος και οικουμενικός πατριάρχης Ιωάννης και διέταξε να εγγράψουν τις τέσσερις Συνόδους… Ακόμη διέταξε να εγγραφούν και τα ονόματα των οσίας μνήμης κεκοιμημένων αρχιεπισκόπων αυτής της βασιλευούσης πόλεως Ευφημίου και Μακεδονίου, καθώς και του Λέοντος του αρχιεπισκόπου Ρώμης. Τότε με μεγάλη φωνή όλος ο λαός με ένα στόμα εβόησαν:
Ευλογητός Κύριος ο Θεός του Ισραήλ, ότι επεσκέψατο και εποίησε λύτρωσιν τω λαώ αυτού.
Αφού επί πολλή ώρα έψαλλαν κατ’ αντιφωνίαν τα δύο μέρη αυτή την ψαλμωδία, επετράπη στους ψάλτες να ανεβούν στα αναλόγια και να ψάλλουν το Τρισάγιο. Όταν άρχισαν αυτοί, ο λαός σταμάτησε και άκουσε το Τρισάγιο. Μετά την ανάγνωσι του αγίου Ευαγγελίου συνεχίσθηκε ως συνήθως η θεία Λειτουργία, έκλεισαν οι θύρες και ελέχθη ως συνήθως το Σύμβολο της Πίστεως. Όταν ήλθε η ώρα των διπτύχων, με πολλή ησυχία ήρθε όλο το πλήθος του λαού γύρω από το θυσιαστήριο και άκουγε. Μόλις ο διάκονος ανέφερε τα ονόματα των αγίων τεσσάρων Συνόδων που είπαμε, καθώς και των οσίας μνήμης αρχιεπισκόπων Ευφημίου και Μακεδονίου και Λέοντος, όλοι εφώναξαν με μεγάλη φωνή:
Δόξα Σοι, Κύριε!
Και μετά από αυτό, με πολλή ευταξία τελείωσε συν Θεώ η θεία Λειτουργία.
- Στις 15 Ιουλίου του 518 μ.Χ.
- Ο πατριάρχης Ιωάννης Β’ ο Καππαδόκης (518-520).
- Οι Ορθόδοξοι της Κων/λεως δεν κοινωνούσαν των αχράντων Μυστηρίων, ενόσω επί βασιλείας του φιλομονοφυσίτου αυτοκράτορος Αναστασίου του Δικόρου (491-518) οι επίσκοποι της βασιλευούσης δεν ήσαν ορθόδοξοι. Ο διάδοχος αυτού Ιουστίνος Α’ επανέφερε την Ορθοδοξία.
- Εννούνται οι οπαδοί του Σεβήρου, τους οποίους ο λαός θεωρεί ξένους της Καθολικής Εκκλησίας. Ονομάζονται μανιχαίοι, επειδή η διδασκαλία των μονοφυσιτών έχει τις ρίζες της στην αίρεσι των παλαιών αιρετικών μανιχαίων.
- Η Σύνοδος της Χαλκηδόνος πολεμήθηκε από τους μονοφυσίτας. Η ανακήρυξίς της εσήμαινε για τον λαό της Κων/λεως νίκη της Ορθοδοξίας.
- Ομολογούντες τον όρο Θεοτόκος οι Ορθόδοξοι απαλάσσονται από την συκοφαντία των μονοφυσιτών, ότι με την Σύνοδο της Χαλκηδόνος έγιναν νεστοριανοί.
- Υπό ορθόδοξο βασιλέα, ο φόβος θα υπεδήλωνε αιρετικό φρόνημα.
- Η αίρεσις του Σεβήρου αλλοιώνει και την διδασκαλία της Εκκλησίας περί της Αγίας Τριάδος.
- Είναι αξιοθαύμαστη η ευαισθησία του λαού της Κων/λεως στα θέματα της Πίστεως. Δικαιώνει ιστορικά την απόφανσι των Πατριαρχών της Ανατολής (1848), ότι “υπερασπιστής της θρησκείας εστίν αυτό το σώμα της Εκκλησίας, ήτοι αυτός ο λαός”.
- Ο αναθεματισμός των αιρετικών είναι εγγύησις Ορθοδοξίας. Αυτό είχαν ζητήσει και οι άγιοι Πατέρες της Χαλκηδόνος από τον Θεοδώρητο Κύρου: να αναθεματίση τον Νεστόριο, για να αποδείξη την δική του ορθοδοξία. Πόσο λυπηρό και ανορθόδοξο το φαινόμενο σήμερα, να θεωρούνται οι Αντιχαλκηδόνιοι ορθόδοξοι χωρίς να αναθεματίσουν τους αιρεσιάρχας “πατέρας” των.
- Η εμμονή του λαού, παρά την εξαγγελία του εορτασμού, φανερώνει ότι για τον λαό της Κων/λεως η θεολογία (ορθόδοξος πίστις) και το ήθος της Λατρείας της Εκκλησίας περιχωρούνται. Δεν νοείται ορθόδοξος Λατρεία χωρίς ορθόδοξο πίστι.
- Άγιοι και ομολογηταί αρχιεπίσκοποι Κων/λεως, οι οποίοι εξωρίσθησαν για την ορθόδοξο πίστι από τον βασιλέα Αναστάσιο. Εορτάζονται στις 5 Αυγούστου και στις 25 Απριλίου αντιστοίχως.
- Εννοεί την επιστροφή στην Καθολική Εκκλησία εκείνων που παρεσύρθησαν από τους μονοφυσίτας.
- Φαίνεται η ποιμαντική μέριμνα για την ενότητα όλων εν τη ορθοδόξω πίστει.
Πηγή: «Η αίρεσις των μονοφυσιτών αντιχαλκηδονίων», Εκδόσεις Κυψέλη