Ας το παραδεχτούμε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν βρίσκεται πλέον στην πρώτη γραμμή για πολλά θετικά αυτές τις μέρες-τεχνολογικά μιλώντας έχει βυθιστεί σε μια γωνιά ασχετοσύνης.
Όμως, οι παρατηρητές λένε, τα σχέδιά της που επιτρέπουν μαζικές διαδικτυακές προσπάθειες λογοκρισίας και σχετικές «καινοτομίες» όχι μόνο προχωρούν σύμφωνα με το σχέδιο, αλλά έχουν την ευκαιρία να πιάσουν τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, βάζοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση στο χάρτη υπό αυτό το λιγότερο κολακευτικό φως.
Η νομοθεσία που εστιάζεται τώρα σε αυτό το πλαίσιο είναι ο νόμος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) , ο οποίος έχει ορίσει την 25η Αυγούστου του τρέχοντος έτους ως προθεσμία συμμόρφωσης.
Η πράξη υπάρχει εδώ και καιρό καθώς και σοβαρές ανησυχίες και επικρίσεις για τον αντίκτυπο της στην ίδια την Ευρώπη. Αλλά τώρα ο υπόλοιπος κόσμος ξύπνα, λαμβάνοντας υπόψη ότι μέχρι τα τέλη Αυγούστου όλες οι λεγόμενες πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες (VLOPS στην ΕΕ) kαι οι πολύ μεγάλες διαδικτυακές μηχανές (VLOSES στην ίδια δυστοπική γλώσσα) υποτίθεται ότι θα πρέπει να αρχίσουν να βαδίζουν σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο.
Δεν προέρχονται πλέον όλοι από τις ΗΠΑ αλλά και πάλι οι περισσότεροι προέρχονται από εκεί. Το ερώτημα τώρα είναι πώς ακριβώς θα λειτουργήσει;
Για να είμαστε δίκαιοι κανείς δεν θα μπορούσε να πει ότι οι αρεστοί του Facebook, της Google κλπ δεν είναι ικανοί στη μαζική λογοκρισία με ή χωρίς εντολές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά είναι ένα διαφορετικό “είδος” μαζικής λογοκρισίας όταν διέπεται από διαφορετική νομική και πολιτική προτεραιότητα.
Υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος παγκόσμιων “VLOPS”και “VLOSES”που θα βρεθούν σύντομα αντιμέτωπα με μεγάλα πρόστιμα στην ΕΕ, εκτός εάν ευθυγραμμιστούν.
Τα ζητήματα κατά κύριο λόγο είναι: η λεγόμενη παραπληροφόρηση και η ρητορική μίσους.
Η πράξη προαναγγέλεται ως φάρος τάξης στο φρενήρη βασίλειο του ψηφιακού κόσμου. Ωστόσο, κάτω από τις ευγενή προθέσεις κρύβεται ένας μηχανισμός που ορισμένοι κριτικοί γνωρίζουν ότι θα διαβρώσει σοβαρά το θεμέλιο των δημοκρατικών κοινωνιών: το αδιαμφισβήτητο δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου.
Στην υποτιθέμενη προσπάθειά του να θωρακίσει τον ψηφιακό πληθυσμό από την παραπληροφόρηση και την ρητορική μίσους, το DSA εκχωρεί στον εαυτό του τρομερές εξουσίες σχετικά με την εποπτεία του περιεχόμενου της πλατφόρμας. Αυτό εγείρει μια πολύ μεγάλη ανησυχία: παρατηρούμε την άνοδο ενός ψηφιακού επόπτη, που ρίχνει την σκιά του πάνω στον ανοιχτό λόγο που κάποτε αγαπούσαμε. Η οδηγία, που προτρέπει τις πλατφόρμες να αφαιρέσουν γρήγορα το « παράνομο» περιεχόμενο είναι μια δαιδαλώδης παγίδα. Τί, τελικά, οριοθετεί το « παράνομο» από το απλώς μη δημοφιλές ή προκλητικό;
Οι πλατφόρμες, που επιθυμούν να παραμείνουν στην ευμένεια των ρυθμιστικών αρχών, ενδέχεται σύντομα να επιλέξουν την επιθετική λογοκρισία για να αποφύγουν την τιμωριτική εμβέλεια της πράξης. Η συνέπεια είναι προβλέψιμη : ασφυκτικό περιβάλλον όπου οι φωνές που διαφωνούν, οι αμφιλεγόμενες απόψεις ή ακόμα και οι πρωτοποριακές ιδέες θα μπορούσαν να καταπνιγούν όχι από την αξία αλλά από το φάσμα της αλγοριθμικής ή γραφειοκρατικής τιμωρίας. Οι μικρότεροι δημιουργοί και οι καταπιεσμένες ομάδες, συχνά η πρωτοπορία νέων προοπτικών, κινδυνεύουν περισσότερο, δυνητικά αποσιωπημένοι σε αυτό το καταπιεστικό ψηφιακό καθεστώς.
Επιπλέον, ο υποτιθέμενος «σαφέστερος» μηχανισμός διαχείρισης παραπόνων του DSA φαίνεται λιγότερο ευεργέτημα για τους χρήστες και περισσότερο μια περίπλοκη γραφειοκρατεία. Όσοι αναζητούν επανόρθωση μπορεί σύντομα να βρεθούν να πνίγονται σε θάλασσα γραφειοκρατίας , με τις φωνές τους να καταπνίγονται περισσότερο.
Το νεύμα στην αλγοριθμική διαφάνεια και την φαινομενική ενδυνάμωση των χρηστών στον τομέα των εξατομικευμένων διαφημίσεων φαίνεται, στην καλύτερη περίπτωση, μια επιφανειακή χειρονομία. Χωρίς μια βαθιά κατανόηση των περίπλοκων αλγορίθμων ,ο μέσος χρήστης μένει ανίσχυρος, καθιστώντας την «ενδυνάμωση» του DSA κάτι λίγο περισσότερο από μια κούφια ρητορική.
Το θράσος της ΕΕ να παρουσιάζει το νόμο για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA) ως πρότυπο ψηφιακού προστατευτισμού δεν μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Ενώ μπορεί να είναι ντυμένο με τα ενδύματα της προστασίας των χρηστών, για όσους εμβαθύνουν, το DSA αναδεικνύεται ως μια πιθανή συσκευή λογοκρισίας, μια συσκευή που θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει τα ψηφιακά σύνορα της Ευρώπης με ένα λιγότερο δημοκρατικό ,πιο περιοριστικό φως.
Εξετάστε τις ευρύτερες επιπτώσεις μιας τέτοιας πράξης σε μια εποχή που ευδοκιμεί η ανταλλαγή πληροφοριών. Το διαδίκτυο αναγγέλθηκε ως το τελευταίο προπύργιο της ελεύθερης έκφρασης, ένας εκδημοκρατισμένος χώρος όπου οι ιδέες, όσο αντισυμβατικές ή πρωτοποριακές και αν ήταν, μπορούσαν να μοιραστούν χωρίς φόβο. Ωστόσο ο DSA, με τη φαινομενικά ακόρεστη όρεξη για έλεγχο, απειλεί να μειώσει αυτή την ελευθερία. Όταν οι πλατφόρμες εξαναγκάζονται σε προληπτική λογοκρισία, δίνοντας προτεραιότητα στη συμμόρφωση έναντι του ανοιχτού λόγου πλησιάζουμε σε μια οργουελική ψηφιακή πραγματικότητα.
Η ζωντάνια του ψηφιακού κόσμου οφείλει τα χρώματά του στις μυριάδες φωνές, προοπτικές και αφηγήσεις. Ωστόσο, με την επικείμενη παρουσία του DSA, υπάρχει ο κίνδυνος όλα αυτά να ξεθωριάσουν σε μια μονοχρωμία αποδεκτών αφηγήσεων που απηχούν μόνο τα συναισθήματα που εγκρίνονται από μια γραφειοκρατική ελίτ.
Επιπλέον, ο πιθανός αντίκτυπος της πράξης στην καινοτομία δεν μπορεί να αγνοηθεί. Καθώς οι μικρότερες πλατφόρμες αντιμετωπίζουν τις αυστηρές απαιτήσεις συμμόρφωσης μπορεί να ξεπεράσουν τους τεχνολογικούς γίγαντες που διαθέτουν τους πόρους για να πλοηγηθούν στον πολύπλοκο λαβύρινθο του DSA .Αυτό θα μπορούσε να καταπνίξει την άνοδο των μελλοντικών καινοτόμων ,να εδραιώσει την εξουσία μέσα σε λίγα ψηφιακά μεγαθήρια και να μειώσει περαιτέρω την ποικιλομορφία των ψηφιακών χώρων.
Οι αρχές της δημοκρατίας απαιτούν οι πολίτες της να είναι ενημερωμένοι, ενεργοί και κυρίως ελεύθεροι στην έκφρασή τους. Οποιαδήποτε νομοθεσία στρέφεται προς την υπονόμευση αυτών των πυλώνων θα πρέπει να ελέγχεται με τη μέγιστη δυνατή αυστηρότητα. Καθώς η ΕΕ βρίσκεται σε αυτό το κομβικό σταυροδρόμι δεν διακυβεύεται μόνο το μέλλον του ψηφιακού της χώρου αλλά τα ίδια τα ιδανικά που υπερασπίστηκε η Ευρώπη για αιώνες.
Υπάρχουν δυο διεθνής ακραίες τιμές που χαρακτηρίζονται ως «VLOPS» και «VLOSES». Συγκεκριμένα, η κινεζική Alibaba (AliExpress)και η Tik Tok, φυσικά, αλλά οι περισσότεροι είναι οι «συνήθεις ύποπτοι των ΗΠΑ» «Amazon, Apple και Google και τα αντίστοιχα καταστήματά τους : Google Maps and Shopping ,Facebook και Instagram. Το Linkedin,το Snapchat, η Wikipedia της Microsoft και στη συνέχεια το Booking.com και το Zelando επίσης.
Όσο περισσότεροι τόσο το καλύτερο.
Για κάποιο λόγο, η ΕΕ θεωρεί το Bing της Microsoft μια «πολύ μεγάλη μηχανή αναζήτησης» από μόνη της και για προφανείς λόγους βάζει το Google Search σε αυτή τη λίστα.
Τί πρέπει λοιπόν να κάνουν τώρα οι κατά τα άλλα αποδεδειγμένοι υπερασπιστές της ελευθερίας του λόγου (παρεπιπτόντως αυτό είναι σαρκασμός) προκειμένου να διατηρήσουν έως και το 6% των παγκόσμιων ετήσιων εσόδων τους από τα βρόμικα χέρια της ΕΕ;
Όταν όλα έχουν ειπωθεί και γίνει σε αυτό το σημείο είναι ασαφές – εκτός από το ότι τελικά αναμφίβολα θα βρεθεί κάποιο «ευεργετικό αμοιβαίο» διέξοδο από το φαινομενικό αδιέξοδο.
Η υπόθεση είναι τόσο θολή όσο μόνο οι γραφειοκράτες της ΕΕ μπορούν να την κάνουν αν και – προφανώς ορισμένες από τις διατάξεις που επιδίωξε η ΕΕ να ενσωματώσει τη μακροχρόνια και κατά καιρούς πυρετώδη απάντησή της στην κρίση της Ουκρανίας – θα είναι επίσης σχετικό εδώ, όταν οι διαδικτυακές πλατφόρμες θα απαιτείται να καταπολεμήσουν κάθε είδους «παραπληροφόρησης».
Υπάρχει πολλή ορολογία εδώ που πραγματικά μπερδεύει το μυαλό ενός ανεξάρτητου παρατηρητή. Πρώτον, η ΕΕ πριν από μερικά χρόνια ανακοίνωσε έναν «εθελοντικό» κώδικα συμπεριφοράς στον οποίο θα πρέπει να «υποτάσσονται» οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες. Φυσικά είχε να κάνει με την «παραπληροφόρηση» και για εκείνη την εποχή αφορούσε κυρίως τον Covid και τις εκλογές στις ΗΠΑ.
Όμως, όταν το Twitter είπε πρόσφατα ότι βγήκε από αυτό το «εκούσιο» κλουβί, ένας γραφειοκράτης της ΕE φρόντισε να εκδώσει κάποιες αρκετά προφανείς απειλές.
«Εγώ είμαι αυτός που επιβάλλει. Εκπροσωπώ το νόμο, που είναι η βούληση του κράτους και του λαού», είπε ο Επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της ΕΕ Τιερί Μπρετόν – ένας απίθανος κακοποιός-προσθέτοντας ότι επισκεπτόταν τη Σίλικον Βάλεϊ όταν το είπε αυτό (ας ελπίσουμε) για άλλους λόγους παρά για να υπενθυμίσει στον Έλον Μάσκ την προθεσμία της 25ης Αυγούστου.
Ο Μπρετόν μπορεί να είναι μαθητευόμενος, αλλά δεν φαίνεται να δυσκολεύεται πολύ να πεί δυνατά τη γνώμη του-εάν πρέπει να γίνουν πιστευτές οι αναφορές.
Στη συνέχεια είπε αυτό:
«Είναι σε εθελοντική βάση, επομένως δεν αναγκάζουμε κανέναν»