Ομιλία που πραγματοποιήθηκε τα Χριστούγεννα του 2021
Η ανθρωπότητα δεν κατόρθωσε ακόμη να διδαχθεί το σπουδαιότατο αυτό μάθημα, και να κατανοήσει τη μεγάλη αλήθεια, ότι μόνον ο Θεός δίνει την ειρήνη. Εν τω εγωισμό μας, δε θέλουμε να πιστέψουμε στο Λόγο του Κυρίου.
Ο ίδιος ο Ιησούς είπε: «Άνευ εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν», τίποτα δε μπορούμε να κάνουμε, χωρίς την βοήθεια του Χριστού.
Δεν Τον ακούμε όμως. Δε θέλουμε να ταπεινωθούμε και να ακούσουμε τί έχει να μας πει ο Κύριος. Θεωρούμε ότι τα ξέρουμε όλα. Πολλοί λίγοι, ελάχιστοι τολμώ να πω, κινούμαστε με ταπείνωση, με πνεύμα μαθητείας, πολύ λίγοι κινούμαστε με βάση και αυτό το Σωκρατικό «εν οίδα ότι ουδέν οίδα», και αρνούμαστε να μαθητεύσουμε κοντά στο Χριστό, αρνούμαστε να συζητήσουμε επί ίσοις όροις με τους συνανθρώπους μας, αφού βαθιά μέσα μας υπερηφανευόμενοι θεωρούμε ότι έχουμε το πλήρωμα της παντογνωσίας και όλοι οι άλλοι είναι απλά κατώτεροί μας.
Ο εγωισμός, θα μας πει ο Όσιος Άνθιμος της Χίου, είναι η πηγή όλων των κακών. Αυτός δημιουργεί έχθρες, μίση, αυτός προκαλεί την αμαρτία, αυτός απομακρύνει από τον Θεό και από τον συνάνθρωπο, αυτός σπέρνει τη διχόνοια… ενώ ο Ιερός Χρυσόστομος θα συμπληρώσει: κανένα πάθος δε δημιουργεί στον άνθρωπο, τόση ταραχή και μανία, όσο ο εγωισμός.
Σύμφωνα με κάποια ξένη μυθολογία, όταν ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο και τους διαφόρους λαούς, έπεσε να κοιμηθεί. Όταν ξύπνησε, αντιλήφθηκε ότι είχε δημιουργηθεί ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο Έλληνας με την εξυπνάδα του και την καπατσοσύνη του, είχε βάλει όλους τους άλλους λαούς στη σειρά και τους καταδυνάστευε. Πάνσοφος ο Θεός βρήκε αμέσως τη λύση. Με τα ίδια ακριβώς υλικά έφτιαξε έναν ακόμη Έλληνα και ξανάπεσε να κοιμηθεί. Την άλλη μέρα βρήκε όλους τους λαούς να κάθονται σε έναν μεγάλο κύκλο, να γελούν ευχαριστημένοι και στη μέση δύο Έλληνες να τσακώνονται.
Το δίδαγμα του μύθου είναι εξαιρετικά απλό, αλλά δυστυχώς πολύ αληθινό. Το διαπιστώνουμε κάθε μέρα. Τσακωνόμαστε για ψύλλου πήδημα.
Μακάρι να περιοριζόμασταν σε μικροπράγματα, όπως το οδήγημα, αλλά δυστυχώς φαίνεται ότι ψάχνουμε για αφορμές ώστε να διχαζόμαστε. Έχουμε μεγάλη ιστορία στους διχασμούς. Πόσους εμφυλίους είχαμε από την αρχαιότητα; Άγνωστο! Πρόσφατα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν αναλώθηκε σε εμφύλια σύγκρουση, εκτός από τη δυστυχισμένη χώρα μας. Αντί μονοιασμένοι να επουλώσουμε τις πληγές του πολέμου και της κατοχής, φροντίσαμε να δώσουμε τη χαριστική βολή με έναν αχρείαστο εμφύλιο.
Ἂν κάτι δὲν ἀφήνει τοὺς Ἕλληνες νὰ «πᾶνε μπροστά», εἶναι ἀσφαλῶς ἡ διχόνοια, ὁ κακὸς δαίμων ποὺ μας πολεμά ἀπὸ τὴν πρώτη στιγμή.
Στὸ ἀρχαιότερο ἀπὸ τὰ γραπτὰ μνημεῖα τῆς παραδόσεώς μας, τὴν Ἰλιάδα τοῦ Ὁμήρου, ἡ αὐλαία ἀνοίγει μὲ τὸν τσακωμὸ τοῦ Ἀχιλλέα μὲ τὸν Ἀγαμέμνονα. Αὐτὸ φαίνεται εἶναι τὸ κυριώτερο χαρακτηριστικό μας! Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ στρατηγὸς Μακρυγιάννης ἔλεγε: “Ὁ τόπος τοῦτος δὲν φτιάχνεται.” Ὅμως, νὰ ποὺ λίγο παρακάτω μονοιάζουν οἱ Ἕλληνες καὶ ἔξω ἀπ’ τὰ τείχη τῆς Τροίας τὰ ἀπόρθητα, σφάζουν θυσιάζοντας στοὺς θεοὺς καὶ χύνουν σπονδὲς ἀμέτρητες, διότι αὐτὸ εἶναι τὸ ἄλλο χαρακτηριστικό μας: Ἡ θεοσέβεια. Γι’ αὐτὸ καὶ συμπλήρωσε ὁ Μακρυγιάννης: “Ο τόπος τοῦτος δὲν φτιάχνεται, ἀλλὰ καὶ δὲν χαλιέται! ”
Ἡ ἱστορία βέβαια διδάσκει όμως ὅτι ὅσες φορές ὁ λαός χωρίστηκε, ἐπακολούθησε καταστροφή. Πρίν τήν Ἅλωση της Βασιλίδος των πόλεων, οι ιθύνοντες εἶχαν διαιρέσει το λαό μέ ψευδοενώσεις, σέ ἑνωτικούς καί σέ ἀνθενωτικούς· πρίν τήν Μικρασιαστική καταστροφή, ο λαός ήταν χωρισμένος σέ Βασιλικούς καί σέ Βενιζελικούς· πρίν τόν ἐμφύλιο πόλεμο διακρίνονταν σέ κομμουνιστές καί σέ Ἐθνικόφρονες καί πρίν τήν εἰσβολή τῶν Τούρκων στήν Κύπρο, ὁ λαός εἶχε χωρισθῆ σέ Μακαριακούς καί Ἀντιμακαριακούς.
Είναι γνωστή σε όλους μας η παρακάτω ιστορία:
«Ήταν δυο γείτονες σ’ ένα χωριό. Ο ένας απ’ αυτούς λοιπόν όλο παραπονιόταν στο Θεό επειδή ο γείτονάς του είχε κατσίκα, ενώ αυτός δεν είχε. Και όσο έβλεπε τον γείτονά του να χαίρεται με την κατσίκα του, τόσο και θύμωνε και ζήλευε περισσότερο. Εμφανίζεται λοιπόν κάποια στιγμή ο Θεός και του λέει… – Έλα Τάκη μου, πες μου τέκνο μου κι εσύ τι θέλεις. Ότι ευχή έχεις θα σου την εκπληρώσω. Θέλεις κατσίκα, θέλεις πρόβατα, θέλεις χωράφια, τι θέλεις; Και απαντά ο Τάκης: – Θέλω να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα»…
Νομίζω ότι έφτασε καιρός να ωριμάσουμε. Έφτασε η ώρα να πατήσουμε τον εγωισμό μας. Έφτασε η ώρα ο διχασμός να αποτελέσει παρελθόν. Βέβαια, πρέπει να ξεκινήσουμε σιγά – σιγά απ’ τον εαυτό μας και τους γύρω μας, αν θέλουμε να δούμε αποτελέσματα και στην πατρίδα μας. Να κάνουμε λοιπόν την αυτοκριτική μας, και να δούμε πως μπορούμε να διορθωθούμε. Γιατί απ’ το λίγο λίγο, γίνεται πολύ. Ο εγωισμός οδηγεί τον άνθρωπο στην απομόνωση και στη θλίψη. Αντιθέτως, όποιος καταφέρει να νικήσει τον εγωισμό, ζει πραγματικά χαρούμενος και ελεύθερος. Δεν αντιλέγω, είναι δύσκολο να νικηθεί. Απαιτεί καθημερινά συνεχή και σκληρό πνευματικό αγώνα και υπομονή.
Δυστυχώς όλοι μας ταλαιπωρούμαστε από αυτόν το δαίμονα που λέγεται εγωισμό και ένα από τα αποτελέσματά του είναι και ο διχασμός. Στην προσωπική μας ζωή, στην καθημερινότητά μας, στα σπίτια μας, στη δουλειά μας, παντού.
Την αιτία την είπαμε. Τη θεραπεία την ακούσαμε. Η ταπείνωση. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι οι αντίπαλοι είναι πολλοί. Και καραδοκούν. Και αν δεν ενωθούμε, αν δε γίνουμε μια οικογένεια, αν δε γίνουμε μια γροθιά, δεν πρόκειται να επιβιώσει κανείς μας.
Ο Στρατηγός Μακρυγιάννης έλεγε: Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ»; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φκιάσει ή χαλάσει μόνος του, τότε να λέγει «εγώ»· Όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάνουν, τότε να λέμε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ».
Ο Άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης, αναφερόμενος στο θέμα της ενότητας, έλεγε: Ένα είναι το ζητούμενο στη ζωή μας, η αγάπη, η λατρεία στον Χριστό και η αγάπη στους συνανθρώπους μας. Να είμαστε όλοι ένα με κεφαλή τον Χριστό. Η αγάπη προς τον αδελφό καλλιεργεί την αγάπη προς τον Θεό. Είμαστε ευτυχισμένοι, όταν αγαπήσουμε όλους τους ανθρώπους. Ν΄αγαπάμε, να θυσιαζόμαστε για όλους ανιδιοτελώς, χωρίς να ζητάμε ανταπόδοση. Τότε ισορροπεί ο άνθρωπος. Να τους αγαπάτε και να τους συμπονάτε όλους. “Και είτε πάσχει έν μέλος, συμπάσχει πάντα τα μέλη, υμείς δε έστε μέλη Χριστού και μέλη έκ μέρους”.
Αυτό είναι Εκκλησία: εγώ, εσύ, αυτός, ο άλλος, να αισθανόμαστε ότι είμαστε μέλη Χριστού, ότι είμαστε ένα. Έτσι, αν ζούμε ενωμένοι, θα είμαστε μακάριοι, θα ζούμε στον Παράδεισο. Ο κάθε διπλανός μας, ο κάθε πλησίον μας είναι “σάρξ έκ της σαρκός μας”. Μπορώ ν΄αδιαφορήσω γι΄αυτόν, μπορώ να τον πικράνω, μπορώ να τον μισήσω; Αυτό είναι το μεγαλύτερο μυστήριο της Εκκλησίας μας. Να γίνουμε όλοι ένα εν Θεώ. Αν αυτό κάνουμε, γινόμαστε δικοί Του. Τίποτε καλύτερο δεν υπάρχει απ΄αυτή την ενότητα. Αυτό είναι η Εκκλησία. Αυτό είναι η Ορθοδοξία. Αυτό είναι ο Παράδεισος…
π.Β
27/12/21