Κοντά στη Δαύλεια Βοιωτίας, στις πλαγιές του Παρνασσού βρίσκεται η ιστορική μονή της Ιερουσαλήμ ή ‘Γερσαλή’.(Ανήκει στην Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας) . Κατά τα μέσα του 18ου αιώνα η μονή υπάγεται στη μονή του Όρους Σινά. Θεωρείται πως κτίστηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. Ο ναός της μονής είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η Ιερά Μονή Πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου.
Το ιστορικό της μονής παρουσιάζει αρκετά κενά. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση, ενώ παράλληλα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της παιδείας της περιοχής. Το 1766, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις πιέσεις που ασκούσαν οι Οθωμανοί, τέθηκε υπό την προστασία της μονής της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, της οποίας παρέμεινε μετόχι επί μεγάλο χρονικό διάστημα, μέχρι το 1905. Η Επανάσταση του 1821 υπήρξε ορόσημο για το μοναστήρι, καθώς υποστήριξε ολόθυμα τον Αγώνα συμμετέχοντας ενεργά σε καίρια ιστορικά γεγονότα της Ανατολικής Στερεάς, όπως για παράδειγμα στη μάχη της Αράχοβας το 1826. Σήμερα λειτουργεί ως γυναικείο μοναστήρι και στο σκευοφυλάκιό του φυλάσσονται σημαντικά κειμήλια, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει η συλλογή των μεταβυζαντινών εικόνων και των έργων μεταλλοτεχνίας.
Σε μικρή απόσταση από τη μονή Ιερουσαλήμ βρίσκεται ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης, που αποτελούσε τόπο ασκήσεως μοναχών. Στο κτιστό τέμπλο του διατηρούνται τοιχογραφίες των Όψιμων Μεταβυζαντινών χρόνων. Επίσης, στην πόλη της Δαύλειας αναστηλώθηκε πρόσφατα με επίβλεψη της 23ης ΕΒΑ κτηριακό συγκρότημα των Όψιμων Μεταβυζαντινών χρόνων, το οποίο αποτελούσε μετόχι της μονής Ιερουσαλήμ και χρησίμευε ως κατοικία των μοναχών σε περιόδους δυσμενών καιρικών συνθηκών, όταν δεν ήταν δυνατή η διαβίωσή τους στο μοναστήρι. Αποτελείται από τέσσερις πτέρυγες κτισμένες γύρω από εσωτερική αυλή, οι οποίες, εκτός από τα κελιά των μοναχών, περιλαμβάνουν φωτάναμμα, βορδονάρειο και διάφορους άλλους βοηθητικούς χώρους.
Κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1770 η μονή καταστρέφεται από επιδρομές Αλβανών. Την περίοδο της ελληνικής Επανάστασης το μοναστήρι απετέλεσε τροφοδότη και κέντρο ανεφοδιασμού των εξεγερμένων της ανατολικής Στερεάς. (Η νικηφόρα έκβαση της μάχης της Αράχωβας το 1826, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό, σε μήνυμα που έστειλε ο ηγούμενος της μονής Παφνούτιος στον Γ. Καραϊσκάκη με τον ανιψιό του να του πει πως ένα ασκέρι 2000 Τουρκαλβανών έχουν κατασκηνώσει στο μοναστήρι και πως την επαύριο θα περάσουν από την Αράχωβα με προορισμό τα Σάλωνα να βοηθήσουν τους πολιορκημένους Τούρκους από τον Πανουριά και τον Δυοβουνιώτη).
Η μονή είναι προστατευμένη από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα σε μία διάταξη που θυμίζει μεσαιωνική οχύρωση καθώς το εσωτερικό των τειχών αποτελούν τα κελιά των μοναχών. Στο κέντρο του τετραγώνου που διαμορφώνεται εσωτερικά βρίσκεται το καθολικό της μονής. Ο ναός είναι σταυροειδής εγγεγραμμένος τετρακιόνιος με προσθήκη δύο πεσσών δυτικά.
Στη μονή μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει τις φορητές εικόνες του τέλους του 17ου αιώνα Κρητικής τεχνοτροπίας, έργα του Νικολάου Καλλέργη (όπως αποδεικνύεται από υπογραφή στην εικόνα των Ταξιαρχών). Οι σπουδαιότερες είναι του Παντοκράτορα όπου χαρακτηρίζεται από την ήρεμη έκφραση της μορφής, η εικόνα της Θεοτόκου που κρατά το μικρό Ιησού προσευχόμενο, αυτή του Προδρόμου που απεικονίζεται με φτερά ως προάγγελος του Μεσσία και των Αρχαγγέλων οι οποίοι κρατούν μετάλλιο του Κυρίου. Ένα από τα αξιοθέατα της μονής είναι και ο σπηλαιώδης ναός της Φανερωμένης λίγο ψηλότερα, που αποτελούσε σκήτη μοναχού. Σε αυτόν μπορεί κανείς να δει τις τοιχογραφίες, ίδιας εποχής με αυτήν των φορητών εικόνων.
ΠΗΓΕΣ :
http://eisagios.blogspot.gr/2013/08/blog-post_9944.html
http://kassiani.fhw.gr/boeotia/Forms/fLemmaBody.aspx?lemmaid=12853
Αναδημοσίευση απο 6/9/2014