Περιστατικά από την Ασκητική και Ησυχαστική Αγιορείτικη Παράδοση – Ο ἐ­νά­ρε­τος Ἡ­γού­με­νος τοῦ Γρη­γο­ρί­ου Ἀ­θα­νά­σιος

28 Δεκεμβρίου 2023 σε ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΣΚΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΗΣΥΧΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΒΙΟΙ ΑΓΙΩΝ

Ο ἐ­νά­ρε­τος Ἡ­γού­με­νος τοῦ Γρη­γο­ρί­ου Ἀ­θα­νά­σιος εἶ­χε δεῖ στόν ὕ­πνο του ἕ­ναν ἱ­ε­ρο­μό­να­χο κε­κοι­μημέ­νο καί τόν ρώ­τη­σε:  

–Τί κά­νεις, παι­δί μου; Πῶς πέ­ρα­σες στήν ἐ­ξέ­τα­ση;  

–Γέροντα, ἀ­πάν­τη­σε ἐ­κεῖ­νος, ὡς πρός τά κα­λο­γε­ρι­κά κα­θή­κον­τα πῆ­γα κα­λά. Ὁ Δε­σπό­της Χρι­στός ἦ­ταν ἐ­πι­ει­κής μα­ζί μου. Ὡς πρός τά τῆς ἱ­ε­ρω­σύ­νης δυ­σκο­λε­ύ­τη­κα πο­λύ, δι­ό­τι ὁ Δε­σπό­της Χρι­στός μοῦ ἔ­κα­νε λε­πτο­με­ρῆ καί ἀ­συγ­κα­τά­βα­τη ἐ­ξέ­τα­ση.  

Κάποια φο­ρά ἄ­κου­σαν δυ­να­τές φω­νές. Βγῆ­καν ἔ­ξω καί εἶ­δαν στόν κά­τω ὄ­ρο­φο κά­ποι­ον μο­να­χό νά φω­νά­ζη καί νά δι­α­μαρ­τύ­ρε­ται, ἐ­πει­δή ὁ Γέροντας εἶ­χε κρε­μά­σει λί­γα ροῦ­χα πλυ­μέ­να καί ἔ­στα­ζαν στόν ὄ­ρο­φό του. Ὁ Ἡ­γο­ύ­με­νος δέν μί­λη­σε μό­νο εἶ­πε σι­γα­νά στόν ἑαυτό του: «Θά σέ κα­νο­νί­σω», καί ἔ­κο­ψε τό σχοι­νί πού εἶ­χε ἁ­πλω­μέ­να τά ροῦ­χα του, γιά νά μήν ἁ­πλώ­ση ἄλ­λη φο­ρά τά ροῦ­χα του ἐ­κεῖ. Κανόνισε, τιμώρησε, δηλαδή τόν ἑαυτό του. 

Ὁ γε­ρω–Ἐ­φρα­ίμ πή­γαι­νε τα­κτι­κά στό κελ­λί τοῦ Ἡ­γου­μέ­νου καί ἐ­ξω­μο­λο­γεῖ­το κα­θα­ρά το­ύς λο­γι­σμο­ύς του. Ὁ Ἡ­γο­ύ­με­νος τοῦ εἶ­πε κά­πο­τε: «Ἐ­σύ θά σω­θῆς, ἐ­πει­δή ἐ­ξο­μο­λο­γεῖ­σαι τα­κτι­κά». 

Συμ­βο­ύ­λευ­ε: «Νά κά­νε­τε τόν κα­νό­να σας γιά νά μήν τόν κά­νε­τε στό κρεβ­βά­τι ἄρ­ρω­στοι». Ὁ ἴ­διος ὅ­ταν ἦ­ταν νέ­ος ἔ­κα­νε δι­πλό κα­νό­να, γιά νά τόν ἔ­χη ὅ­ταν λό­γῳ γή­ρα­τος δέν θά μπο­ροῦσε νά τόν κά­νη. 

Ὁ π. Δι­ο­νύ­σιος Σι­ω­νί­δης, για­τρός ἀ­πό τήν  Θεσ­σα­λο­νί­κη, εἶ­χε ἐ­πι­σκε­φθῆ τήν Μο­νή Γρη­γο­ρί­ου ὡς σπου­δα­στής καί πα­ρε­κά­λε­σε τόν πα­πα–Ἀ­θα­νά­σιο νά τοῦ πῆ λό­γους πνευ­μα­τι­κο­ύς, δι­ό­τι ἴσως νά μήν τόν ἔβλεπε ἄλ­λη φο­ρά. Καί ὁ Ἡ­γο­ύ­με­νος τοῦ ἀ­πάν­τη­σε: «Παι­δί μου, εἶ­ναι ἀ­λή­θεια ὅ­τι ἄλ­λη φο­ρά δέν θά μέ ξα­να­δῆς. Τώρα ὅ­μως εἴ­μα­στε κου­ρα­σμέ­νοι με­τά ἀ­πό τήν ἀ­γρυ­πνί­α. Θά σοῦ πῶ μό­νο δύ­ο λό­για. Κάνε τίς ἐν­το­λές τοῦ Χρι­στοῦ· ἄν τίς κά­νης θά εἴ­μα­στε μα­ζί στόν Πα­ρά­δει­σο καί θά τά λέ­με ξε­κο­ύ­ρα­στα. Καί νά ἔρ­χε­σαι τα­κτι­κά στό Ἅ­γιον Ὄ­ρος». Τόν ἄλ­λο χρό­νο πού ἦρ­θε πά­λι ὁ π. Δι­ο­νύ­σιος, δέν βρῆ­κε τόν Ἡ­γο­ύ­με­νο, δι­ό­τι εἶ­χε κοι­μη­θῆ.  

Εἶ­χε ὁ­σια­κό τέ­λος. Τά Χριστούγεννα τοῦ 1953 προ­γνώ­ρι­σε τήν κο­ί­μη­σή του καί εἶ­πε στο­ύς πα­τέ­ρες «σέ τρεῖς μέ­ρες θά φύ­γω­». Πέ­ρα­σαν ὅ­λοι οἱ πα­τέ­ρες, ζή­τη­σαν συγ­χώ­ρε­ση, ζή­τη­σε καί ὁ ἴ­διος ἀ­πό αὐ­το­ύς καί τήν τρί­τη ἡ­μέ­ρα, τήν ὥ­ρα πού ἔ­λε­γαν το­ύς χαι­ρε­τι­σμο­ύς τῆς Πα­να­γί­ας, πα­ρέ­δω­σε τήν ἁ­γι­α­σμέ­νη ψυ­χή του εἰς χεῖ­ρας Θε­οῦ, στίς 28–12–1953, σέ ἡ­λι­κί­α 80 ἐ­τῶν. 

Ὁ Κα­θη­γο­ύ­με­νος Βησ­σα­ρί­ων στό Μο­να­χο­λό­γιο τῆς Μο­νῆς ση­με­ί­ω­σε τά ἑ­ξῆς: «Πα­ρε­στά­θην κα­τά τάς τε­λευ­τα­ί­ας στιγ­μάς τοῦ Ἡ­γου­μέ­νου Ἀ­θα­να­σί­ου εἰς τήν ἐ­πι­θα­νά­τι­όν του κλί­νην. Ὁ θά­να­τός του ἀ­πει­κό­νι­σεν ἐν τῷ συ­νό­λῳ τόν ὕ­πνον τῶν δι­κα­ί­ων καί ἡ πρό­γνω­σις τοῦ θα­νά­του του διά τῆς αἰ­τή­σε­ώς του πρός Με­τά­λη­ψιν τῶν Ἀ­χράν­των Μυ­στη­ρί­ων ὑ­πεν­θύ­μι­σεν το­ύς ὁ­σί­ους ἀ­σκη­τάς, οἵ­τι­νες εἰ­δο­ποι­οῦν­το πρός τοῦ­το ὑ­πό θε­ί­ου Ἀγ­γέ­λου. Πρό τε­τρα­η­μέ­ρου ἀ­πό τοῦ θα­νά­του του τόν ἠ­ρώ­τη­σα ἰ­δι­αι­τέ­ρως ἐ­άν τοῦ ἀ­πε­κα­λύ­φθη τι ἀ­πό Θε­οῦ καί μοι ἀ­πήν­τη­σεν ὅ­τι εἶ­δε με­γά­λα μυ­στή­ρια, ὧν τήν λε­πτο­μέ­ρειαν δέν ἠ­δυ­νή­θη νά μοι δι­η­γη­θῆ ὡς μοι ὑ­πε­σχέ­θη. Ἐ­πί ἔ­τη ἐ­ξυ­πη­ρε­τή­σας τήν Μο­νήν ὡς ἱ­ε­ρο­διά­­κο­νος, Ἱ­ε­ρε­ύς καί Βη­μα­τά­ρης, καί ἐ­πί δε­κα­τρι­ε­τί­αν ποι­μά­νας αὐ­τήν ὡς Κα­θη­γο­ύ­με­νος ἦ­το τό ζῶν πα­ρά­δειγ­μα τῆς ὑ­πο­μο­νῆς, πρα­ό­τη­τος καί εὐ­σε­βε­ί­ας. Βλέ­πων δέ τις τήν αἰ­δέ­σι­μον φυ­σι­ο­γνω­μί­αν του, ἐ­νό­μι­ζεν ὅ­τι εὑ­ρί­σκε­ται πρό τῶν πα­λαι­ῶν Ἀβ­βά­δων τῆς ἐ­ρή­μου. Οὐ­δέ­πο­τε κα­τέ­κρι­νέ τι­να τῶν ἀ­δελ­φῶν, οὐ­δέ πα­ρε­πο­νέ­θη δι᾿ ὁ­,τι­δή­πο­τε τοῦ ἔ­κα­μαν οἱ ἄλ­λοι εἰς οἱ­αν­δή­πο­τε ἐ­πο­χήν καί πρό πάν­των κα­τά τήν πε­ρί­ο­δον τῆς ποι­μαν­το­ρί­ας του. Αἰ­ω­νί­α του ἡ μνή­μη».  

Κάποτε ὁ γε­ρω–Ἀν­δρέ­ας εἶ­δε στόν ὕ­πνο του τόν γε­ρω–Ἰ­ω­αν­νί­κιο ἤδη κεκοιμημένον καί τόν ρώ­τη­σε πῶς εἶ­ναι.  

–Κα­λά εἶ­μαι, γε­ρω–Ἀν­δρέ­α, ἀ­πάν­τη­σε. Ἐ­κεῖ πού   εἶ­μαι κρα­τά­ω μί­α λαμ­πά­δα, περ­νά­ει ἡ Πα­να­γί­α,     τήν βλέ­πω καί χα­ί­ρο­μαι.  

–Ὁ Γέροντάς μας ὁ πα­πα–Θα­νά­σης ποῦ εἶ­ναι;  

–Αὐ­τός εἶ­ναι μπρο­στά μέ το­ύς με­γά­λους.  

Στήν συ­νέ­χεια πα­ρα­τί­θεν­ται κά­ποι­α ἀ­πο­σπά­σμα­τα ἀ­πό χει­ρό­γρα­φο βι­βλί­ο τοῦ Ἡ­γου­μέ­νου:  

«Ἀ­γά­πα πρῶ­τα τόν Θε­όν, ὕ­στε­ρα το­ύς γο­νεῖς σου. Βα­σί­λευ­ε στά πά­θη σου ἐφ᾿ ὅ­ρου ζω­ῆς σου». 

«Ὅ­ποι­ος εἶ­ναι τα­πει­νός, αὐ­τός ὑ­ψοῦ­ται πα­ρά Θε­οῦ καί ἐν τῇ πα­ρο­ύ­σῃ ζω­ῇ, δι­ό­τι λαμ­βά­νει ἔ­νοι­κον εἰς τήν ψυ­χήν του τήν τοῦ Θε­οῦ χά­ριν, δι­ό­τι γί­νε­ται ὑ­ψη­λότε­ρος ἀ­πό τά πά­θη καί ἀ­πό τάς πα­γί­δας τοῦ δι­α­βό­λου, δι­ό­τι ζῆ μί­αν ζω­ήν ἀ­να­παυ­μέ­νην καί ἄ­πτω­τον, φθά­σας εἰς μα­κα­ρί­αν ἀ­νά­παυ­σιν». 

«Ὁ ἔ­χων τήν ἀ­γά­πην πο­τέ δέν πι­κρα­ί­νει, δέν δυ­σα­ρε­στεῖ τόν ἄλ­λον τόν μι­κρό­τε­ρον, ἀλ­λά τόν πε­ρι­βάλ­λει μέ ἀ­γά­πην ὡς ἀ­δελ­φόν. Ὅ­ταν πι­κρα­ί­νε­ται ὁ ἄλ­λος καί ἀ­να­στε­νά­ζη, το­ύς στε­ναγ­μο­ύς του το­ύς με­τα­βι­βά­ζει εἰς τόν Θε­όν ὁ Ἄγ­γε­λός του. Ὁ ἔ­χων τήν ἀ­γά­πην δέν ἀ­νέ­χε­ται ἄλ­λος ἐξ αἰ­τί­ας του νά λυ­πῆ­ται, νά δυ­σα­ρε­στη­θῆ. Καί ἄν τύ­χη πο­τέ νά πι­κρά­νη κα­νέ­ναν, σπε­ύ­δει νά ζη­τή­ση συγ­χώ­ρη­σιν καί νά συμ­φι­λι­ω­θῆ. Ὁ ἔ­χων τήν ἀ­γά­πην εἶ­ναι εὐ­γε­νής, φέ­ρε­ται μέ κα­λόν καί ἤ­πιον τρό­πον πρός πάν­τας. Αὐ­τά πρέ­πει νά κά­μουν οἱ Χρι­στια­νοί ἐ­άν θέ­λουν νά εἶ­ναι ἀ­λη­θι­νοί Χρι­στια­νοί». 

«Ὤ μο­να­χέ, εἶ­σαι χρε­ώ­στης ὡς στρα­τι­ώ­της τοῦ ἐ­που­ρα­νί­ου Βα­σι­λέ­ως νά ἀ­κο­λου­θᾶς τόν Δε­σπό­την σου, νά μι­μῆ­σαι τήν πο­λι­τε­ί­αν του. Ἐ­κεῖ­νος εἶ­ναι τα­πει­νός, ὑ­πά­κου­ος, γυ­μνός, δι­ψα­σμέ­νος, ὀ­νει­δι­σμέ­νος, μα­στι­γω­μέ­νος καί ἐ­ξου­θε­νη­μέ­νος, ὁ πά­σης τι­μῆς καί δό­ξης καί προ­σκυ­νή­σε­ως ἄ­ξιος. Καί σύ ὁ ὑ­πε­ύ­θυ­νος πά­σης κο­λά­σε­ως ζη­τεῖς τι­μήν καί δό­ξαν, ἀ­νά­ξι­ε; Μή νο­μί­ζης ὅ­τι μό­νο πώς ἔ­βα­λες τά ρά­σα ὑ­πά­γεις εἰς τόν Πα­ρά­δει­σον, αἱ πρά­ξεις σώ­ζουν τόν ἄν­θρω­πον». 

«Νά εἶ­σαι ἀρ­γός εἰς τό νά λα­λῆς καί ὀ­γλήγο­ρος εἰς τήν προ­σευ­χήν. Νά μήν ἐκ­δι­κη­θῆς ἤ μι­σή­σης ἐ­κεῖ­νον ὅ­που σέ ζη­μι­ώ­σει τί­πο­τε, νά μήν τόν κα­τα­κρί­νης, ἀλ­λά νά τόν συμ­πα­θή­σης καί νά τόν ἀ­γα­πᾶς ὡς εὐ­ερ­γέ­την σου. Νά συλ­λο­γί­ζε­σαι πάν­το­τε τάς ἐ­δι­κάς σου ἁ­μαρ­τί­ας, νά κα­τα­κρί­νης, νά ὀ­νει­δί­ζης καί νά ἐ­χθρε­ύ­ε­σαι τόν ἑ­αυ­τόν σου. Νά εἶ­σαι τα­πει­νός καί κα­θα­ρός ψυ­χῇ τε καί σώ­μα­τι ἀ­πό κά­θε μο­λυ­σμόν. Νά εἶ­σαι πρᾶ­ος, ἥ­με­ρος, εἰ­ρη­νι­κός, γλυ­κύς εἰς ὅ­λους, ἀ­γα­θός, συμ­πα­θη­τι­κός, ἐ­λε­ή­μων, ἐ­στο­λι­σμέ­νος μέ πᾶ­σαν δι­και­ο­σύ­νην καί ἀ­λή­θειαν». 

«Νά ἔ­χης τόν ἑ­αυ­τόν σου χει­ρό­τε­ρον ἀ­πό ὅ­λους το­ύς ἀν­θρώ­πους κα­θώς εἶ­σαι καί τῇ ἀ­λη­θε­ί­ᾳ. Κοντά εἰς τόν  Θε­όν πᾶ­σα ἡ σάρξ ἡ­μῶν  ὡς ρά­κος ἀ­πο­κα-­ 

θη­μέ­νης καί οὐ­δέ τά ἄ­στρα κα­θα­ρά ἐ­νώ­πιον Αὐ­τοῦ. Νά μή φαν­τά­ζε­σαι πώς ἔ­φθα­σες σέ μέ­τρα ὑ­ψη­λά, ἀλ­λά νά λέ­γῃς πάν­το­τε εἰς τόν ἑ­αυ­τόν σου: ”Ἤξευρε, τα­λα­ί­πω­ρη ψυ­χή, ὅ­τι εἰς μέν τάς ἁ­μαρ­τί­ας ὑ­πε­ρέ­βη­μεν καί το­ύς δα­ί­μο­νας· ἔρ­γον δέ κα­λόν οὐ­δέ πα­ρα­μι­κρόν ἐ­κά­μα­με πο­τέ. Ἀλ­λο­ί­μο­νον εἰς ἡ­μᾶς τί ἔ­χο­μεν νά πά­θω­μεν!”. Τοι­ου­το­τρό­πως νά ἐ­λε­ει­νο­λο­γῆς καί νά τα­λα­νί­ζης πάν­το­τε τόν ἑ­αυ­τόν σου». 

«Κροῦ­ε συ­νε­χῶς (εἰς τήν Πα­νά­μω­μον) τήν πύ­λην τῆς μη­τρι­κῆς εὐ­σπλα­χνί­ας καί φι­λαν­θρω­πί­ας αὐ­τῆς μέ το­ύς παν­το­τι­νο­ύς κτύ­πους τῶν χαι­ρε­τι­σμῶν Της καί τῶν λοι­πῶν ἐ­γκω­μι­α­στι­κῶν ὕ­μνων Της καί τό­τε μέ αὐ­το­ύς σμί­γε καί τά εὔ­λο­γά σου αἰ­τή­μα­τα καί θέ­λεις τήν εὕ­ρη ἀν­τί­λη­ψιν καί προ­στα­σί­αν ὄ­χι μό­νον εἰς τήν ζω­ήν αὐ­τήν τήν πρό­σκαι­ρον, ἀλ­λά καί εἰς τήν ὥ­ραν τοῦ θα­νά­του σου». 

«Ὤ, ἐάν ἠ­δύ­να­σο νά ἴ­δης το­ύς ἀ­μα­ράν­τους στε­φά­νους τῶν ἐν οὐ­ρα­νοῖς μα­κα­ρί­ων καί εἰς πο­ί­αν ἤ­δη ἐ­ξου­σί­αν ὑ­πε­ρυ­ψώ­θη­σαν οἱ πο­τέ κα­τα­φρο­νο­ύ­με­νοι ἐν τῷ κό­σμῳ, ἀ­νά­ξιοι καί αὐ­τῆς τῆς ζω­ῆς θε­ω­ρο­ύ­με­νοι, ἤ­θε­λες τα­πει­νω­θῆ μέ­χρις σπο­δοῦ καί ᾅ­δου καί ἤ­θε­λες προ­θύ­μως ὑ­πα­κο­ύ­η εἰς ὅ­λους μᾶλ­λον πα­ρά νά δι­α­τά­σσῃς ἕ­να. Τότε δέν ἤ­θε­λες πλέ­ον ἐ­πι­θυ­μή­σει ἡ­μέ­ρας εὐ­φρο­σύ­νης ἐν τῇ ζω­ῇ σου τα­ύ­τῃ, ἀλ­λά μᾶλ­λον ἤ­θε­λες χα­ί­ρη εἰς τάς θλί­ψεις καί ἤ­θε­λες νο­μί­ζει ὡς τό μέ­γι­στον κέρ­δος τό νά θε­ω­ρῆσαι ὡς μη­δέν πα­ρά τῶν ἀν­θρώ­πων». 

«Σέ ἐ­νό­χλη­σε ὁ ἀ­δελ­φός σου τί­πο­τε ἤ σέ ἐ­πλε­ο­νέ­κτη­σεν; Ὑ­πό­με­νε μέ πρα­ό­τη­τα διά νά φα­νῇς πώς εἶ­σαι μα­θη­τής τοῦ Χρι­στοῦ, νά εὕ­ρῃς ἀ­νά­παυ­σιν εἰς τήν ψυ­χήν σου καί νά ὠ­φε­λή­σῃς καί τόν ἀ­δελ­φόν σου· εἰ δέ καί ἀν­τι­μά­χε­σαι ἤ­ξευ­ρε κα­λά ὅ­τι πα­ίρ­νεις τό μα­χα­ί­ρι ὅ­που ἔ­φε­ρε ὁ ἐ­χθρός εἰς τό μέ­σον σας καί τό (ἀ)κουν­τί­ζεις εἰς τήν καρ­δί­αν σου μό­νος σου καί με­γά­λως τόν χα­ρο­ποι­εῖς δι­ό­τι τοῦ θυ­μώ­δους ἡ καρ­δί­α εἶ­ναι θρό­νος τοῦ δι­α­βό­λου, τοῦ δέ πρά­ου ὁ θρό­νος τοῦ Θε­οῦ». 

«Ὅ­στις τῶν ἀν­θρώ­πων ὑ­πο­μέ­νει ἐν γνώ­σει πάν­τα σκλη­ρόν ἤ λυ­πη­ρόν λό­γον χω­ρίς νά προ­η­γη­θῇ ἀπ᾿ αὐ­τοῦ σφάλ­μα τι εἰς τόν λα­λή­σαν­τα, αὐ­τός τό­τε τί­θη­σιν ἐ­πί τῆς κε­φα­λῆς αὐ­τοῦ ἀ­κάν­θι­νον στέ­φα­νον καί ὑ­πάρ­χει μα­κά­ριος κα­θό­τι θέ­λει στε­φα­νω­θῆ μέ ἄ­φθαρ­τον στέ­φα­νον ἐν ἐ­κε­ί­νῃ τῇ ἡ­μέ­ρᾳ». 

«Γνώ­ρι­ζε ὅ­τι τό νά συγ­χω­ρῇς τά σφάλ­μα­τα ἐ­κε­ί­νων οἵ­τι­νες σοι πτα­ί­ου­σιν εἶ­ναι ἕν τῶν με­γί­στων ἔρ­γων τῆς ἀ­ρε­τῆς καί ἡ γα­λή­νη με­τά λαμ­πρό­τη­τος ἀφ᾿ ὅ­λα τά μέ­ρη θέ­λει πε­ρι­κυ­κλώ­ση τόν νοῦν σου».

Διαβάστε ΕΔΩ τα προηγούμενα σχετικά άρθρα