Η ανωτέρω φωτογραφία αυτή τραβήχτηκε τον Μάρτιο του 1956 από τον 16χρονο Κώστα Πισσαρίδη, στην ταράτσα της οικίας του Παπαχριστόδουλου στον Αγρό, με τα ράσα και τα γυαλιά μυωπίας του ιδίου. Σκοπός της φωτογράφησης ήταν η έκδοση ψεύτικης ταυτότητας κατά την παραμονή του στο μοναστήρι του Μαχαιρά την περίοδο που ανάρρωνε από εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας (Μάρτης-Ιούνης 1956). Παρά την εντολή του Αυξεντίου να καταστραφούν τα αρνητικά της φωτογραφίας με το πέρας της αποστολής, ο Κώστας Πισσαρίδης φύλαξε τα αρνητικά και τα αποκάλυψε μετά το τέλος του Αγώνα. Η φωτογραφία αυτή έχει ψηφιοποιηθεί από τα αρνητικά που μας παραχώρησε η κόρη του Κώστα Πισσαρίδη, Γιαννούλα τον περασμένο χρόνο στον Αγρό.
Γράφει ὁ Κώστας Πρωτοπαπάς, Πολιτικὸς Ἐπιστήμων
«Ἀρκετά δίδαξα μέχρι τώρα στά παλληκάρια μου, πῶς νά κρατᾶνε τά ὄπλα καί νά πολεμοῦν. Καιρός εἶναι νά τούς δείξω καί πῶς νά πεθαίνουν»!
Μέ αἰσθήματα ἰδιαίτερης συγκίνησης, μνημονεύουμε καί τιμοῦμε σήμερα, ὅλοι μας, ὁ ἁπανταχοῦ τῆς γῆς Ἑλληνισμός, τόν ἥρωα τῶν ἡρώων, τόν μέγιστο ἀπό τούς μεγάλους, τόν Ἀθάνατο Ὑπαρχηγό τοῦ Ἐθνικοαπελευθερωτικοῦ Ἀγώνα τῆς Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959, τόν Σταυραετό τοῦ Μαχαιρά, Γρηγόρη Αὐξεντίου. Καί εἶναι ἡ τέτοια μνημόνευση-ἀναφορά, ἕνα ἀφάνταστα πολύ μικρό δεῖγμα, ἔναντί της, ἐπίσης, ἀφάνταστα πολύ μεγάλης ὀφειλῆς μας πρός αὐτόν, πρός τόν ἀδελφό Γρηγόρη, πρός τόν Γρηγόρη Αὐξεντίου τῆς Κύπρου μας, ἀλλά καί τοῦ σύνολου Ἑλληνισμοῦ, ὁ ὁποῖος, ἀπόλυτα δικαιολογημένα, ἀποτελεῖ τό καταστάλαγμα τοῦ προαιώνιου προγονικοῦ κλέους καί ἐσαεί θά ἐνσαρκώνει τόν πόθο τοῦ λαοῦ μας γιά ἐλευθερία καί δικαίωση.
Σημειώνουμε, ὅτι, τό νά ἐπιδιώξει κανείς, νά μνημονεύσει καί νά τιμήσει τόν Γρηγόρη Αὐξεντίου, ἀναμφίβολα δέν εἶναι εὔκολο ἐγχείρημα. Ἡ εὐθύνη γιά κάτι τέτοιο εἶναι ἀπροσδιόριστα πολύ μεγάλη. Γιά τόν «Ζῆδρο» τῆς Ε.Ο.Κ.Α., ἐπαρκέστερα ἀπό ὅλους μας, ἡ Ἱστορία τῆς μαρτυρικῆς μας νήσου, ἔχει ἀποδώσει, κατά τόν πλέον ἀψεγάδιαστο τρόπο τά πρέποντα καί τά ἁρμόζοντα, καί, ἀσφαλῶς, δίκαια καί ἐπάξια, τόν ἔχει κατατάξει, ἀφοῦ ὑπερασπίστηκε μέχρις ἐσχάτων τή γενέθλια-πατρώα τούτη γῆ, στό πάνθεον τῶν Ἀθανάτων της. Γι’ αὐτό καί ὁ Σταυραετός τοῦ Μαχαιρά, ἀποτελεῖ, χωρίς τόν παραμικρό ἐνδοιασμό, μία ὁλοζώντανη Ἱστορία, μία ὁλοζώντανη ἐθνική κιβωτό.
Παρά τό γεγονός ὅτι δέν ἦταν, καί ἀσφαλῶς δέν εἶναι στίς προθέσεις μου, νά ἐξιστορίσω τή ζωή, τό φωτοβόλο ἔργο καί τό μεγαλεῖο της θυσίας τοῦ Ὑπαρχηγοῦ τῆς Ε.Ο.Κ.Α. -προσωπικά αἰσθάνομαι πολύ ἀδύναμος γιά κάτι τέτοιο- ἐντούτοις, ταπεινά, καί μέ πολλή διάκριση, κλείνοντας εὐλαβικά τό γόνυ καί καταθέτοντας, μέ δέος, τά μυρίπνοα ἄνθη τῆς ἀγάπης, τῆς ἐκτίμησης καί τοῦ σεβασμοῦ μου στήν ἱερή του θυσία, σταχυολογῶ, τά λίγα πιό κάτω, ἀπαύγασμα τῆς μεγάλης καί ὑπέρλαμπρης παρακαταθήκης, τῆς ἀνυπέρβλητης ἐθνικῆς κληρονομιᾶς, πού ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου μᾶς κατέλειπε ἀπό τότε, μέσα ἀπό τό πυρπολημένο, ἀλλά ἀέναο κρησφύγετό του στά βουνά τοῦ Μαχαιρά.
Μέσα, λοιπόν, ἀπό τούς ἐθνικούς θησαυρούς, πού ὁ Γρηγόρης μᾶς κληροδότησε, καί ἔχοντας ὑπόψη τό ἱστορικό ἀξίωμα ὅτι οἱ θύμησες καί οἱ ἱστορικές μνῆμες, σέ κάθε περίπτωση, διδάσκουν ἀπό τό παρελθόν, φωτίζουν τό παρόν καί καθοδηγοῦν τό μέλλον, ἐπιτακτικό προβάλλει τό δικό μας πελώριο χρέος. Χρέος ὀφειλόμενο, τόσο ἔναντι τῶν προγόνων μας -καί ἀδιαμφισβήτητα ἔναντι καί τοῦ Σταυραετοῦ τοῦ Μαχαιρά- ὅσο καί ἔναντι τῶν ἐπιγόνων μας. Πενήντα πέντε χρόνια ἀπό τήν ἀφθάστου ἠρωϊσμοῦ καί ἐθελούσια θυσία του καί τριάντα οκτώ, σχεδόν χρόνια, ἀπό τή συμφορά τοῦ 1974, ἡ Πατρίδα μᾶς ἐξακολουθεῖ νά διέρχεται κρίσιμες ὧρες, θά λέγαμε τίς κρισιμότερες στή μακραίωνη ἱστορική της διαδρομή, ἀφοῦ, ἀναντίλεκτα, θανάσιμος εἶναι ὁ κίνδυνος γιά τήν ἐθνικοθρησκευτική μᾶς ἐπιβίωση, ὡς Κυπριακός Ἑλληνισμός, στή γῆ τούτη τῶν μακαριστῶν πατέρων μας. Ποιό εἶναι, ὡς ἀποτέλεσμα τῶν ἐθνικῶν ἐπιταγῶν, ποῦ ἀτόφιες μας παρέδωσε ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου, τό χρέος μας πρός τήν Πατρίδα;
Ἡγεσία καί λαός, λαός καί Ἡγεσία, ὅλοι μαζί, ἀναλογιζόμενοι τό τεράστιο ἐθνικό μας χρέος, θά πρέπει νά πορευθοῦμε τό δρόμο τῆς τιμῆς καί τοῦ καθήκοντος, ἀλλά καί τῆς ἐθνικῆς ὑπερηφάνειας καί ἀξιοπρέπειας. Τό ἐπιβάλλει ἡ Ἱστορία μας καί τό ἐπιτάσσει ἡ κρισιμότητα τῶν στιγμῶν. Ὁ Ὑπαρχηγός τῆς Ε.Ο.Κ.Α. ἀποτελεῖ, καί ἐσαεί θά ἀποτελεῖ, γιά ὅλους ἐμᾶς σήμερα, ἀλλά καί γιά τίς ἐπερχόμενες, τίς μέλλουσες γενιές, τόν διαχρονικό καθοδηγητικό φάρο. Γιά πέντε καί πλέον δεκαετίες, ἐμπνέει, διδάσκει καί καθοδηγεῖ τόν Κυπριακό Ἑλληνισμό, ἀλλά καί μεταλαμπαδεύει, ἀπό τότε, μέσα ἀπό τό ἠρωϊκό ὁλοκαύτωμά του στό πανίερο καί περιώνυμο κρησφύγετό του, τήν ἀτελεύτητη ἀγάπη, πού πρέπει νά συνέχει τόν κάθε ἕνα ξεχωριστά, ἀλλά καί ὅλους μαζί, πρός τήν Πατρίδα μας. Ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι, ἀποδεδειγμένα, ἡ καλύτερη πυξίδα φωτός, ὁ πιό ἀσφαλής ὁδοδείκτης, προκειμένου νά βαδίσουμε τήν τιμημένη πορεία τῆς ἔνδοξης τρισχιλιετοῦς καί πλέον Ἱστορίας μας. Οἱ πράξεις καί οἱ ἐνέργειές μας, ἄν θέλουμε -καί ἀσφαλῶς πρέπει νά θέλουμε- νά ἐπιτευχθεῖ ἡ ἀπελευθέρωση καί ἡ ἀνάκτηση τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων μας, τῶν βωμῶν καί τῶν πατρογονικῶν μας ἑστιῶν καί γενικά ἡ δικαίωση τῆς Πατρίδος μας καί τοῦ λαοῦ μας, τότε μόνο θά ἀποκτήσουν φερεγγυότητα, ἐάν ἰχνηλατήσουμε μέ δέος, τά ἀλήστου μνήμης πεπραγμένα τοῦ Σταυραετοῦ τοῦ Μαχαιρά, ὁ ὁποῖος καί ἀποτελεῖ τήν πιό γνήσια καί αὐθεντική ἔκφραση τοῦ Ἕλληνα πατριώτη.
Οἱ Ἄγγλοι ἀποικιοκράτες, ἀγνοοῦσαν οἱ ἀφελεῖς, ὅτι ὁ Γρηγόρης Αὐξεντίου, ἦταν, εἶναι καί θά εἶναι ἔπαλξη ἀπυρόβλητη καί πυρφόρα, ἰδεῶδες καί ἰδανικό, λάβαρο καί σημαία. Αὐτοί ἀγνοοῦσαν, ἄς τόν ἀξιοποιήσουμε, λοιπόν, ἐμεῖς, πού εἶναι καί δικός μας! Δέν γνώριζαν, οἱ ἀνιστόρητοι, ὅτι ὁ Ἀθάνατος Σταυραετός τοῦ Μαχαιρά, δέν ἦταν μόνο χθές, ἀλλά εἶναι καί σήμερα, καί θά εἶναι καί αὔριο, ὅτι ἦταν παρελθόν, ἀλλά εἶναι καί παρόν, καί θά εἶναι καί μέλλον, ὅτι ἦταν, εἶναι, καί θά εἶναι, ὁλάκερη σχολή καί ἐθνική κιβωτός καί ἑστία. Αὐτοί δέν γνώριζαν, ἄς τόν ἀξιοποιήσουμε, λοιπόν, ἐμεῖς! Δέν μποροῦσαν νά ἀντιληφθοῦν οἱ ἀμαθεῖς, ὅτι ὁ Ὑπαρχηγός τῆς Ε.Ο.Κ.Α., ἦταν, εἶναι, καί θά παραμείνει, φλόγα πού δέ σβήνει, δάδα πού δέν ἀναλίσκεται, πυρσός πού αὐτοτροφοδοτεῖται καί Ἱστορία πολύ μεγάλη. Αὐτοί ἤσαν ἀμαθεῖς, ἄς τόν ἀξιοποιήσουμε, λοιπόν, ἐμεῖς! Καί γιά νά τόν ἀξιοποιήσουμε, ὅπως καί ὅσο πρέπει, γιά τό καλό της Πατρίδος μας καί τοῦ μαρτυρικοῦ λαοῦ μας, ἐπιβάλλεται νά μή λησμονήσουμε, ποτέ, τό σκοπό τῆς θυσίας του. Καί γιά νά μήν ἀποδειχθοῦμε, ὅμως, ποτέ, ἐπιλήσμονές του σκοποῦ τῆς θυσίας του,
Ἄς πάρουμε μία σταγόνα ἀπό τό αἷμα του
γιά νά καθαρίσουμε τό δικό μας.
Ἄς πάρουμε μία σταγόνα ἀπό τό αἷμα του
γιά νά μπολιάσουμε τό δικό μας.
Ἄς πάρουμε τήν τελευταία του ἐκπνοή
γιά νά ἔχουμε ὀξυγόνο, νά ἀναπνέουμε χιλιάδες χρόνια.
Ἄς πάρουμε τίς τελευταῖες του λέξεις
γιά νά ἔχουμε νά τραγουδᾶμε
ἀνεξάντλητα ἐμβατήρια γιά τή λευτεριά!
Ὅσοι πιστοί, λοιπόν, στό ἐθνικό τοῦτο προσκλητήριο τοῦ ἱστορικοῦ χρέους, ἀπόρροια τοῦ ἀρχέγονου, ἀλλά καί τοῦ νεώτερου προγονικοῦ κλέους. Τό ὀφείλουμε στήν ἀπό αἰῶνες τώρα μεγάλη στρατιά ὅλων ἐκείνων -ἰδιαίτερα, δέ, στόν ἠρωομάρτυρα Σταυραετό τοῦ Μαχαιρά, τοῦ ὁποίου τήν ἱερή μνήμη τιμοῦμε σήμερα- οἱ ὁποῖοι πότισαν μέ τό ἄλικο καί καθαγιασμένο αἷμα τούς τό ἀμάραντο δένδρο τῆς κυπριακῆς ἐλευθερίας. Αἷμα, πού ἔγινε λίπασμα, καί λιπαίνει τήν πατρώα τούτη καί μαρτυρική γῆ.
Εὐχόμαστε, ὁ Κύριος της Δικαιοσύνης Χριστός, τοῦ Ὁποίου, σύντομα, θά ζήσουμε τή Σταυρική θυσία, ἀλλά, προπάντων, θά γιορτάσουμε τή θριαμβευτική Ἀνάσταση, νά δώσει, ὥστε, ἡ ἅγια καί εὐλογημένη ἡμέρα τῆς ἐθνικῆς λυτρώσεως, τῆς λυτρώσεως τῶν ἐθνικῶν παθῶν τοῦ Κυπριακοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἡ ἡμέρα τῆς ἀνεκλάλητης χαρᾶς τῶν κυπριακῶν ἐλευθερίων, νά μήν ἀργήσει. Θά εἶναι τό ἄγγελμα τοῦτο, τό καλύτερο μνημόσυνο πρός τόν Ἀθάνατο Ὑπαρχηγό τῆς Ε.Ο.Κ.Α. τόν Σταυραετό τοῦ Μαχαιρά, τόν Γρηγόρη Αὐξεντίου, τόν Γρηγόρη τῶν Πανελλήνων. Ὁ Θεός ἔστω βοηθός!