Δημοσιεύσεις ετικέτας «Η ΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ»

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀληθεύοντες ἐν γλώσσῃ

Ἡ μὴ σταθερὴ τοῦ τόνου στὴν Ἑλληνικὴ γεννᾶ συχνὰ δυσκολίες κυρίως στὸν τονισμὸ τῆς γενικῆς πληθυντικοῦ. Τὰ οὐσιαστικὰ σὲ -ας ποὺ προέρχονται ἀπὸ τὴν τρίτη κλίση τῆς καθαρεύουσας  τονίζονται στὴν προπαραλήγουσα: τῶν κανόνων (ὀνομαστικὴ ὁ κανών), τῶν σελίδων (ὀνομαστικὴ ἡ σελίς), τῶν ὁμάδων (ὀνομαστικὴ ἡ ὁμάς), τῶν μυκήτων (ὀνομαστικὴ μύκης).

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Γραμματικὸ ὑστερόγραφο

Ὁ Ἄθωνας εἶναι ὀρεινὴ χερσόνησος τῆς Χαλκιδικης, ἡ ἀνατολικότερη ἀπὸ τὶς τρεῖς. Σὲ πολλοὺς χάρτες ἀλλὰ καὶ σὲ πολλὰ κείμενα γράφεται Ἄθως. Ἄθως ἢ Ἄθωνας; Στὰ ἀρχαῖα ἑλληνικὰ κείμενα ὑπῆρχαν τὰ ἀττικόληκτα οὐσιαστικά

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Ἔχυσε πολλὰ δάκρυα στὸ μαξιλάρι του/της ἢ κύλησαν πολλὰ δάκρυα στὸ μαξιλάρι του. Ἡ παραστατικὴ εἰκόνα ἐκείνου ποὺ μετανιώνει γιὰ κάτι ποὺ ἔπραξε εἶναι ψαλμική. Ὁ Δαυΐδ ἐξαντλημένος ἀπὸ τὴ θλίψη του λούζει μὲ δάκρυα τὸ κρεβάτι του: «ἐκοπίασα ἐν τῷ στεναγμῷ μου, λούσω καθ᾿ ἑκάστην νύκτα τὴν κλίνην μου, ἐν δάκρυσί μου τὴν στρωμνήν μου βρέξω» (Ψαλμὸς 6ος, 7).

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Τάφος ἀνεῳγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν. Τὴ φράση «τάφος ἀνεῳγμένος ὁ λάρυγξ αὐτῶν» τὴ λέμε γιὰ ἀνθρώπους δόλιους ποὺ ψεύδονται διαβάλλουν, βλασφημοῦν. Οἱ λόγοι τους εἶναι δυσώδεις σὰν ἀνοιχτὸς τάφος

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Ὀργίζεσθε καὶ μὴ ἁμαρτάνετε. Ὁ Δαυΐδ προτρέπει τοὺς ἐχθρούς του νὰ ὀργίζωνται ἐναντίον του, νὰ μὴν ἁμαρτάνουν ὅμως καὶ κατὰ τοῦ Θεοῦ: «ὀργίζεσθε, καὶ μὴ ἁμαρτάνετε· ἃ λέγετε ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν, ἐπὶ ταῖς κοίταις ὑμῶν κατανύγητε»

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Σταυρός. Ἡ λέξη σταυρὸς χρησιμοποιεῖται μεταφορικὰ γιὰ νὰ δηλώση δυσκολίες, δυσυπέρβλητα προβλήματα: Τὸ μυστήριο τῆς Ἁγίας Τριάδος εἶναι σταυρὸς γιὰ τὴν ἀνθρώπινη σκέψη. Μετωνυμικὰ ὁ σταυρὸς δηλώνει τὸν χριστιανισμό: Στὸ τέλος ὁ Σταυρὸς θὰ νικήση τὴν Ἡμισέληνο.

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Σηκώνει/κουβαλάει τὸν σταυρό του. Ἀπὸ τὴν Καινὴ Διαθήκη προέρχεται ἡ φράση κουβαλάει/σηκώνει τὸν σταυρό του:  «Καὶ προσκαλεσάμενος τὸν ὄχλον σὺν τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ εἶπεν αὐτοῖς·

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Μὲ τὸν σταυρὸ στὸ χέρι.  Ἡ φράση «μὲ τὸν σταυρὸ στὸ χέρι» λέγεται γιὰ κάποιον ποὺ πορεύεται στὴ ζωή του μὲ ἠθικότητα, μὲ ἐντιμότητα κ.τ.λ. καὶ δὲν χρησιμοποιεῖ ἀθέμιτα μέσα

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Δράξατε παιδείας. Ἡ προτροπὴ «δράξατε παιδείας» προέρχεται ἀπὸ τὸν 2ο Ψαλμό. Ὁ ποιητὴς προτρέπει τοὺς βασιλεῖς νὰ συνετιστοῦν, νὰ ὑπηρετοῦν τὸν Κύριο μὲ φόβο, νὰ ἐπωφεληθοῦν  ἀπὸ τὴ διαπαιδαγώγηση ἀπὸ τὸν Κύριο:

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Θὰ τοὺς συντρίψω σὰν σκεύη κεραμέως. Θὰ τοὺς συντρίψω σὰν σκεύη κεραμέως, δηλαδὴ θὰ τοὺς κονιορτοποιήσω, θὰ τοὺς κάνω σκόνη, κομματάκια, θὰ τοὺς συντρίψω σὰν τὰ πήλινα δοχεῖα τοῦ κεραμοποιοῦ.

Ἀνακαλύπτω τὶς ρίζες τῶν λέξεων – Ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ γλωσσικὴ παρακαταθήκη

Σκεῦος ἐκλογῆς. Στὶς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων (9, 15), ὁ Κύριος σὲ ὅραμα εἶπε στὸν Ἀνανία νὰ βρῆ τὸν Σαῦλο (Σαούλ), μετέπειτα Ἀπόστολο Παῦλο, γιὰ νὰ ἀναβλέψη καὶ νὰ τεθῆ στὴν ὑπηρεσία τοῦ Κυρίου

Σελίδες