Ένα αγιασμένο τέτοιο βουνό είναι και το Όρος Σαγματά της Βοιωτίας. Εκεί ασκήτεψε και αγίασε ο άγιος Κλήμης ο Αθηναίος, μια αγιασμένη και χαρισματική μορφή των μέσων χρόνων.
Οι Καππαδόκες Πατέρες έβαλαν τη δική τους σφραγίδα στην ανάπτυξη της Θεολογίας κατά τον 4ο μ. Χ. αιώνα στην Εκκλησία. Είναι στην ουσία οι θεμελιωτές του ορθόδοξου δόγματος και της αποκρυστάλλωσης της αυθεντικής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας. Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ο αποκαλούμενος και Θεολόγος.
Σὲ ὁρισμένους μεγάλους ἀσκητὲς ἡ Ἐκκλησία μας ἔδωσε τὸν τίτλο τοῦ μεγάλου, διότι, μὲ τὴν ξεχωριστὴ βιωτή τους, ἔγιναν τὰ πρότυπα τοῦ μοναχισμοῦ. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ευθύμιος ὁ Μέγας, ἀληθινὰ μεγάλος ἀσκητὴς καὶ ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας.
Γι’ αυτό και κληροδότησαν στην Εκκλησία άφθαστα συγγράμματα σοφίας και πνευματικότητας, ασφαλείς οδηγούς για τους πιστούς όλων των εποχών. Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, μια μεγάλη ασκητική και πνευματική μορφή
Τέλος η πολυπληθής ιουδαϊκή κοινότητα της Αλεξάνδρειας, συνεχίζοντας την αρχαία έχθρα προς τους Χριστιανούς, κρυβόταν συχνά πίσω από ραδιουργίες, εξωθώντας τους φανατισμένους ειδωλολάτρες κατά των Χριστιανών, καθώς και την πολιτική διοίκηση της πόλεως, η οποία συντάσσονταν με τους εχθρούς της Εκκλησίας.Τέλος η πολυπληθής ιουδαϊκή κοινότητα της Αλεξάνδρειας, συνεχίζοντας την αρχαία έχθρα προς τους Χριστιανούς, κρυβόταν συχνά πίσω από ραδιουργίες, εξωθώντας τους φανατισμένους ειδωλολάτρες κατά των Χριστιανών, καθώς και την πολιτική διοίκηση της πόλεως, η οποία συντάσσονταν με τους εχθρούς της Εκκλησίας.
Η ρωσική Ορθοδοξία εμπλούτισε αρκούντως τις μυριάδες χορείες των αγίων της Εκκλησίας μας, με χιλιάδες Μάρτυρες, Ομολογητές, Οσίους και αληθινούς πιστούς. Ένας από αυτούς αγίους είναι και ο άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος.
Μεγάλη μερίδα του αγιολογίου της Εκκλησίας μας ανήκει στη ρωσική Ορθοδοξία, η οποία αποτέλεσε και αποτελεί μια ακένωτη πηγή ανάδειξης αγίων. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Σεραφείμ του Σάρωφ, ο μεγάλος ασκητής και στάρετς.
Η μεγάλη δεσποτική εορτή της Περιτομής του Κυρίου μας υπενθυμίζει αυτή την μεγάλη αλήθεια και τονίζει ιδιαίτερα την πραγματική ανθρώπινη φύση, την οποία εκών ενδύθηκε, για χάρη της δικής μας σωτηρίας. Η καθιέρωση του εορτασμού της Περιτομής του Κυρίου από την Εκκλησία, συνέτεινε αναμφίβολα η δράση κάποιων αιρετικών κύκλων της αρχαίας Εκκλησίας…
Για τη συντριπτική όμως πλειοψηφία των ανθρώπων όμως είναι ευκαιρία για εφήμερες κοσμικές και φτηνές ενασχολήσεις. Υπό την επίδραση της δυτικοευρωπαϊκής κοσμικής και υλιστικής κουλτούρας παραμερίστηκε το πνευματικό νόημα των αγίων αυτών εορτών και δόθηκε προτεραιότητα σε κάθε είδους καταναλωτισμού και υλικών απολαύσεων.
Το αρχέγονο κακό, το οποίο εισήλθε στον κόσμο από το διάβολο, με αποκλειστική ευθύνη του ανθρώπου, είχε μεταλλάξει τον επίγειο παραδείσιο περιβάλλον σε πραγματικό κολαστήριο, ανάξιο να φιλοξενεί θεοειδείς ανθρώπινες υπάρξεις, εικόνες του Τριαδικού Θεού. Η καταγραμμένη ιστορία είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας της διαχρονικής ανθρώπινης κακοδαιμονίας από το απώτερο παρελθόν ως τα σήμερα.
Τη γαλήνια μορφή του μειλίχιου Χριστού θα πάρει το αστείο ξωτικό, το οποίο του έδωσαν το όνομα του Αγίου Βασιλείου (στη Δύση του Αγίου Νικολάου). Αυτός ο χαζοχαρούμενος «άγιος» κυριαρχεί όλες αυτές τις γιορτινές ημέρες, για να προωθείται η καταναλωτική μανία και να σκεπάζει την εικόνα του δι’ ημάς Ενανθρωπήσαντος Θεού.
Από μίσος τότε οι ειδωλολάτρες τραυμάτισαν θανάσιμα τον πατέρα της. Και όταν η Ευγενία επέστρεψε στη Ρώμη, επειδή δε θυσίαζε στα είδωλα, την αποκεφάλισαν, τερματίζοντας έτσι ένδοξα «τὸν καλὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως» (Α’ προς Τιμόθεον, στ’ 12), μαζί με την επίγεια ζωή της.
Ονομάζονται Αποστολικοί, διότι είναι οι άμεσοι διάδοχοι των Αποστόλων και ως εκ τούτου έλκουν την αυθεντικότητά τους από εκείνους. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος. Μια πραγματικά μεγάλη πατερική μορφή και οικουμενικός διδάσκαλος της Εκκλησίας μας.
Οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, ὡς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ, ὡς σώματα Χριστοῦ, εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς παρατεινόμενος στοὺς αἰῶνες. Μιὰ τέτοια εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ καὶ ἁγιασμένο κύτταρο τοῦ ἁγίου Σώματός Τοῦ ὑπῆρξε καὶ ὁ Ἅγιος Διονύσιος Ζακύνθου.
Δὲν εἶχε ξανακούσει λόγια ἀγάπης πρὸς ὅλους, ἀκόμα καὶ πρὸς τοὺς ἐχθρούς. Εἶχε ζήσει μέσα στήν ἀγριότητα καὶ τὴ βία τῆς ρωμαϊκῆς ἐξουσίας καὶ στὴν ἐκδικητικὴ μανία τῆς εἰδωλολατρίας. Γιὰ πρώτη φορὰ εἶχε ἀκούσει γιὰ Θεὸ ἀγάπης καὶ οἰκτιρμῶν, σὲ ἀντίθεση μὲ τοὺς «θεοὺς» τῆς θρησκείας του, οἱ ὁποῖοι ἦταν συνώνυμοι μὲ τὸ μῖσος, τὴν ἐκδίκηση, τὴν ἀπάτη καὶ τὴ μισανθρωπία!
Γι’ αυτό απέφευγαν το θόρυβο της δημοσιότητας, αλλά όμως ήταν πασίγνωστοι για τη γεμάτη ελεημοσύνες ζωή τους. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσουμε πως οι Χριστιανοί ξεχώριζαν από τους ειδωλολάτρες, στην άσκηση ανυπόκριτης αγάπης για τους συνανθρώπους τους, προς φίλους και εχθρούς, προκαλώντας τον θαυμασμό των ειδωλολατρών, οι οποίοι ήξεραν μόνο να μισούν και να αντιμάχονται.
Καταγόταν από την Κύπρο. Γεννήθηκε στο χωριό Άσσια περί το 270, από αγρότες, απλοϊκούς και φτωχούς, αλλά ευσεβείς γονείς. Ο ίδιος δεν είχε την ευκαιρία να λάβει σπουδαία εκπαίδευση, παρά μόνο τη στοιχειώδη. Όμως οι γονείς του ενστάλαξαν στην ψυχή του την ευσέβεια.
Τα άφθαρτα λείψανα πάμπολλων αγίων της Εκκλησίας μας μαρτυρούν την παρουσία των ακτίστων ανεργιών του Θεού σ’ αυτούς, οι οποίοι υπήρξαν, με την πίστη τους και την αγία ζωή τους, σκεύη πολύτιμα της θείας χάριτος. Ένας από τους αγίους που αξιώθηκαν της αφθαρσίας είναι και ο άγιος Πατάπιος, του οποίου, το σεπτό σκήνωμα παραμένει άφθορο για χίλια επτακόσια χρόνια!
Η Μ. Ασία υπήρξε το λίκνο Αγίων της αρχαίας Εκκλησίας, αλλά και κοιτίδα Νεομαρτύρων στα νεώτερα χρόνια. Μια πλειάδα ηρώων ανδρών και γυναικών αντάλλαξαν τη ζωή τους με το μαρτύριο και το θάνατο για την αγάπη του Χριστού. Ένας από αυτούς υπήρξε και ο άγιος Νεομάρτυς Νικόλαος ο Καραμάνος από τη Σμύρνη.
Ανάμεσα στους μεγάλους αγίους της Εκκλησίας μας σημαντική θέση κατέχουν οι μεγάλες ασκητικές και μοναχικές μορφές. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Σάββας ο Ηγιασμένος.
Οι μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έβαλαν τη δική τους σφραγίδα ο καθένας στη διατύπωση της αποκαλυμμένης και σώζουσας αλήθειας. Είναι όντως θαυμαστό το γεγονός ότι ουδέποτε υπήρξε χρόνος στη δισχιλιόχρονη πορεία της Εκκλησίας μας να μην υπάρχουν Πατέρες και διδάσκαλοι, οι οποίοι εκφράζουν την αυτοσυνειδησία Της.
Ορισμένοι άγιοι της Εκκλησίας μας έχουν την προσωνυμία Μεγαλομάρτυρες, διότι υπέστησαν ιδιαίτερα σκληρά βασανιστήρια, κατά την ομολογία τους στο Χριστό και την άρνησή τους να ασπασθούν αλλότριους ψεύτικους «θεούς» και να θυσιάσουν στα άψυχα είδωλα. Ανάμεσα σ’ αυτούς συγκαταλέγεται η Μεγαλομάρτυς Βαρβάρα
Οι άγιοι Απόστολοι κατέχουν την πρωτοκαθεδρία στο αγιολόγιο της Εκκλησίας μας, διότι αυτοί υπήρξαν οι άμεσοι διάδοχοι του Κυρίου και οι συνεχιστές του επί γης σωτηριώδους έργου Του. Αυτοί συνέπηξαν την Εκκλησία και την επεξέτειναν ως τα πέρατα του κόσμου και γι’ αυτό ομολογούμε στο «Σύμβολο της Πίστεως» πίστη σε «Αποστολική Εκκλησία». Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος απόστολος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος.
Ο ορθόδοξος μοναχισμός είναι συχνά συνδεδεμένος και με την ιεραποστολή της Εκκλησίας μας. Φλογεροί μοναχοί διέδωσαν τη σώζουσα χριστιανική διδασκαλία σε φυλές και λαούς, που δεν είχαν ακούσει το σωτήριο λόγο του Ευαγγελίου. Ένας τέτοιος φλογερός μοναχός ιεραπόστολος υπήρξε και ο άγιος Νίκων ο επονομαζόμενος «Μετανοείτε», από την προτροπή του για μετάνοια.
Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι Χριστιανοί είχαν διεισδύσει σε όλα τα επαγγέλματα. Ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός Χριστιανών βρισκόταν στο στρατό και πολλοί από αυτούς αναδείχτηκαν Μεγαλομάρτυρες, για την πίστη τους στο Χριστό. Ένα από αυτούς υπήρξε και ο άγιος Μεγαλομάρτυς Μερκούριος.
Οι γυναίκες μάρτυρες της Εκκλησίας μας είναι εξίσου ηρωίδες με τους άνδρες μάρτυρες, οι οποίες συναποτελούν την πιο εκλεκτή χορεία των αγίων. Το πρόβλημα της ισότητας των δύο φύλων, λύθηκε για την Εκκλησία μας στους αγίους Της, όπως και η σύμπλευση γνώσης και πίστης.
Ο Αμφιλόχιος είδε ένα όραμα, με το οποίο καλούνταν από το Θεό να ποιμάνει την χηρεύουσα επισκοπή. Ο ταπεινός ασκητής όμως δεν αποδέχτηκε αρχικά την θεϊκή πρόσκληση, φοβούμενος ότι ήταν δαιμονική παγίδα. Ακολούθησε και δεύτερη οπτασία, όπου ένας άγγελος του διαμήνυσε τη θεία βουλή και για να τον πείσει, τον οδήγησε στο ναό να συμπροσευχηθούν.
Έργο τους ήταν, με διωγμούς, να επιβάλλουν την παπική εξουσία και τις δυτικές κακοδοξίες στους ορθοδόξους πιστούς. Την εποχή αυτή αναδείχτηκαν αρκετοί άγιοι ομολογητές, οι οποίοι αντέδρασαν στην παπική βία και έδωσαν τη ζωή τους για την Ορθόδοξη Πίστη. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Άνθιμος Μητροπολίτης Αθηνών και Ευρίπου, ο ομολογητής.
Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου είναι μια σημαντική θεομητορική εορτή, την οποία εορτάζουν με σεβασμό και λαμπρότητα οι ορθόδοξοι πιστοί σε όλο τον κόσμο. Καθιερώθηκε γύρω στον 6ο αιώνα στην Ιερουσαλήμ με βάση την αρχαία παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο άγιος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων (634-638) κάνει λόγο στα γραπτά του για την εορτή αυτή.
Ένας από τους εξισλαμισμένους χριστιανούς αγίους Νεομάρτυρες είναι και ο άγιος Νεομάρτυρας Κωνσταντίνος ο Υδραίος, ο οποίος πλήρωσε με το μαρτυρικό του θάνατο την απόφασή του να εγκαταλείψει το Ισλάμ και να επιστρέψει στην Εκκλησία.
Ο 4ος μ. Χ. αιώνας χαρακτηρίζεται ως ο «χρυσός αιώνας της Θεολογίας», χάρις στους μεγάλους Πατέρες της Εκκλησίας μας, οι οποίοι έζησαν και έδρασαν την συγκεκριμένη εκείνη χρονική περίοδο. Ένας από αυτούς ήταν και ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο οποίος συγκαταλέγεται στους κορυφαίους Πατέρες της Εκκλησίας μας και στους μεγάλους άνδρες της ιστορίας. Μάλιστα ανήκει στη χορεία των Τριών Ιεραρχών, μαζί με τον Μέγα Βασίλειο και τον Γρηγόριο το Θεολόγο
Η ορθόδοξη θεολογία μας δεν είναι θεωρητικό σχήμα και δεν υπάρχει για να ικανοποιεί τη διάνοιά μας, αλλά είναι βίωμα, τρόπος ζωής, μέθεξη της Θεότητας και κατά χάριν θέωση. Αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά της με τη δυτική και γενικά τη θεολογία των αιρετικών, η οποία ικανοποιεί διανοητικά σχήματα, δίνει την ψευδαίσθηση της δήθεν πληρότητας της αλήθειας και γι’ αυτό οδηγεί από κακοδοξία σε κακοδοξία και από αίρεση σε αίρεση.
Έτσι ως πρώτο του μέλημα έθεσε την καταγραφή όλων των αναξιοπαθούντων ανθρώπων της Αλεξάνδρειας και των άλλων περιοχών της επισκοπικής του περιφέρειας. Ανάθεσε σε κληρικούς και οικονόμους να καταγράψουν όλους τους ζητιάνους, τις χήρες και τα ορφανά, τους εγκαταλειμμένους, τους οποίους αποκαλούσε «κυρίους και δεσπότες του», διακηρύσσοντας δημόσια πως όλους αυτούς μας τους στέλνει ο Θεός, οι οποίοι με την βοήθειά μας, μπορούν να μας ανοίξουν τη βασιλεία των ουρανών.