Τα «νοσοκομεία» της εποχής εκείνης ήταν τα διαβόητα «Ασκληπιεία», όπου διαδραματίζονταν απίστευτες μορφές απάτης, δεισιδαιμονίας και οικονομικής εκμετάλλευσης. Για πρώτη φορά η ιατρική φροντίδα έλαβε κοινωνικό χαρακτήρα και έγινε προσιτή στους φτωχούς μέσω των Χριστιανών ιατρών «Αναργύρων», οι οποίοι….
τα αγιολόγια της Εκκλησίας μας υπάρχουν άγιοι οι οποίοι αγίασαν ομού με μέλη των βιολογικών τους οικογενειών. Μια τέτοια αγία είναι και η οσία Θεοδώρα η εν Θεσσαλονίκη, η οποία μόνασε και αγίασε με την κόρη της Θεοπίστη. Οι δύο αυτές οσιακές μορφές λαμπρύνουν το πλούσιο αγιολογικό μωσαϊκό της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων.
Πλήθη λαού ακολούθησαν την πομπή της κηδείας του. Μεταξύ αυτών ακολουθούσε και η γυναίκα που είχε καταφέρει το φονικό κτύπημα στον άγιο, με κλάματα και οδυρμούς, η οποία είχε μετανοήσει για το κακό που έκαμε. Μόλις τοποθετήθηκε το ιερό σκήνωμά του στον τάφο, η γυναίκα ελευθερώθηκε από το δαιμόνιο και έγινε εντελώς καλά!
Είχε όμως αντιπάλους τους σκοταδιστές ειδωλολάτρες ιερείς, οι οποίοι βλέποντας να ερημώνουν τα «ιερά» τους και ως εκ τούτου οι πρόσοδοί τους, φανάτιζαν τους ειδωλολατρικούς όχλους, οι οποίοι βιαιοπραγούσαν κατά των χριστιανών κληρικών, θεωρώντας τους υπεύθυνους για την μεταστροφή των ειδωλολατρών στην χριστιανική πίστη.
Η δεύτερη Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη σε μια από τις μεγαλύτερες πατερικές μορφές της Εκκλησίας μας, στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (1347-1359). Ο μεγάλος αυτός άνδρας έζησε σε μια πολύ ταραγμένη ιστορική περίοδο για την Εκκλησία μας, κατά την οποία ο κίνδυνος νοθεύσεως της αλήθειας υπήρξε μεγάλος και όπου η ορθόδοξη πνευματικότητα κινδύνευε να αλωθεί από τον δυτικό σχολαστικισμό και η υπεράσπισή της έλαχε στην μεγάλη αυτή πνευματική μορφή.
Το ίδιο αποτελεί και απαρχή όλων των σωτηριωδών γεγονότων, τα οποία έγιναν για την απολύτρωση του ανθρωπίνου γένους. Την αγία αυτή ημέρα εορτάζουμε λαμπρώς την ενανθρώπηση του Υιού και Λόγου του Θεού στην πάναγνη σάρκα της Αγίας Παρθένου, ώστε δι’ Αυτού να πραγματοποιηθεί το προαιώνιο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους.
Κάποιοι, όμως περίεργοι τύποι, τα τελευταία χρόνια, που αρέσκονται να παριστάνουν τους «ελληναράδες», ασκούν σκληρή κριτική κατά των «όρων» της αγίας Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, ότι δήθεν μέσω αυτών …υβρίζεται ο Ελληνισμός, επειδή απορρίπτονται από αυτή ορισμένες δοξασίες των αρχαίων προγόνων μας ως αντίθετες με τη χριστιανική διδασκαλία!
Ο διωγμός λοιπόν του Διοκλητιανού ήταν πραγματικός αφανισμός για τους Χριστιανούς. Χιλιάδες πιστοί του Χριστού συλλαμβάνονταν, σύρονταν στα δικαστήρια και βασανίζονταν για να προσφέρουν θυσία στους δαιμονικούς ειδωλικούς «θεούς». Όσοι αρνούνταν θανατώνονταν με τους πλέον φρικτούς τρόπους.
Μια πλειάδα αγίων της Εκκλησίας μας υπήρξαν βασιλείς, οι οποίοι υπερέβησαν την εγκόσμια δόξα και τον πειρασμό της εξουσίας και πολιτεύτηκαν σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου και προσάρμοσαν τη ζωή τους στη ζωή του Χριστού. Μια τέτοια αγιασμένη μορφή υπήρξε και η αγία Θεοδώρα η βασίλισσα της Άρτας.
Οι μάρτυρες της Εκκλησίας μας είναι το καύχημά Της, διότι ομολόγησαν την πίστη τους στο Χριστό και την επισφράγισαν με το αίμα τους. Αντάλλαξαν την πρόσκαιρη γήινη ζωή τους με την αιώνια αληθινή ζωή, που δίνει ο ζωοδότης Χριστός.
Η χορεία των Νεομαρτύρων λαμπρύνει και αυτή με το δικό της τρόπο το αγιολόγιο τη Εκκλησίας μας. Χιλιάδες άνδρες και γυναίκες, γέροντες, νέοι, ακόμα και μικρά έδωσαν την ομολογία της πίστεώς τους στο Χριστό και την επισφράγισαν με το αίμα τους και τη ζωή τους.
Οι άγιοι Πατέρες όρισαν τη δεύτερη Κυριακή του Τριωδίου να είναι αφιερωμένη στην καταπληκτική και διδακτική παραβολή του ασώτου υιού (Λουκ.15,13-32). Σκοπός τους ήταν να τονισθεί στους πιστούς η απύθμενη αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο και το πλούσιο έλεος της συγχώρεσης, που δίνει στους μετανοούντες ανθρώπους.
Στις 23 Φεβρουαρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του αγίου Πολυκάρπου επισκόπου Σμύρνης. Πρόκειται για σπουδαία προσωπικότητα της αρχαίας Εκκλησίας, ο οποίος ανήκει στην κατηγορία των Αποστολικών Πατέρων, δηλαδή των διαδόχων επισκόπων των αγίων Αποστόλων.
Η αγία μας Εκκλησία προσέδωσε στο Τριώδιο στοιχεία τέτοια που να δημιουργούν κατάνυξη και εγρήγορση στους πιστούς. Οι αναμνήσεις των γεγονότων στα οποία είναι αφιερωμένες οι Κυριακές αυτής της περιόδου, τα ευαγγελικά αναγνώσματα, οι ύμνοι και τα τιμώμενα πρόσωπα της Εκκλησίας μας έχουν συντεθεί κατάλληλα ώστε να επιτελούν σπουδαίο παιδαγωγικό ρόλο στην πνευματική πορεία των πιστών.
Όλοι τον εκτιμούσαν και τον υπολήπτονταν. Την καθαρότητα του βίου του εξετίμησαν οι επίσκοποι της Ιταλίας, οι οποίοι τον παρότρυναν να ενδυθεί το ιερατικό σχήμα και να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην Εκκλησία. Χειροτονήθηκε διάκονος, στη συνέχεια πρεσβύτερος και όταν χήρεψε η επισκοπή Κατάνης της Σικελίας εξελέγη επίσκοπός της.
Επέδειξε ιδιαίτερο ζήλο και ανδρεία, ώστε ανέβηκε γρήγορα στη στρατιωτική ιεραρχία. Η φήμη του μεγάλωσε όταν σκότωσε ένα μεγάλο φίδι – τέρας, το οποίο τρομοκρατούσε τους κατοίκους κάποιας περιοχής. Προσευχόμενος ο Θεόδωρος έριξε το ακόντιό του και θανάτωσε το επικίνδυνο θηρίο.
Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔδωσαν μεγάλους ἀγῶνες γιὰ νὰ διασωθεῖ ἡ σώζουσα ὀρθόδοξη πίστη τῆς Ἐκκλησίας μας. Μόνο ποὺ αὐτὸς ὁ ἀγῶνας τους εἶχε μεγάλο κόστος γιὰ τοὺς ἴδιους. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε ὁ ἅγιος Φλαβιανός ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως
Ο Χρήστος, χωρίς λοιπόν να δειλιάσει μπροστά στις απειλές του δικαστή, αλλά και να δελεαστεί από τις υποσχέσεις του, ομολόγησε και πάλι την πίστη του στον αληθινό Τριαδικό Θεό και διαβεβαίωσε πως δεν θα αρνηθεί την Ορθοδοξία σε όσα βασανιστήρια και αν τον παραδώσουν. Με πρωτοφανή ηρωισμό ήλεγξε την πλάνη της μουσουλμανικής θρησκείας…
Σταμάτησαν την άμαξα που οδηγούσε τον άγιο στην εξορία, και ζητούσαν να πάρουν την ευχή του. Όταν είδαν και τον διοικητή όρμισαν να τον λιθοβολήσουν, για την υλοποίηση της αδικίας εις βάρος του αγίου Επισκόπου τους. Μάταια προσπαθούσε ο Μελέτιος να τους σταματήσει. Τότε κάλυψε με το σώμα του το σώμα του διώκτη του διοικητή, σώζοντας τη ζωή του από την μανία του οργισμένου πλήθους!
Πρωταγωνιστικό πρόσωπο στη λήξη της εικονομαχίας υπήρξε η αγία Θεοδώρα η Αυγούστα, η οποία, ως επίτροπος του ανήλικου γιού της Μιχαήλ Γ΄, συγκάλεσε σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία επικύρωσε τις αποφάσεις της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου, θέτοντας τέλος στη θεολογική διαμάχη και στους διωγμούς των ορθοδόξων από τους φανατικούς εικονομάχους.
Για πρώτη φορά οι Χριστιανοί γιατροί θεώρησαν την ιατρική επιστήμη διακονία και προσέφεραν τις υπηρεσίες τους δωρεάν και γι’ αυτό ονομάστηκαν Ανάργυροι. Αλλά παράλληλα ο Βλάσιος κήρυττε με θέρμη και δύναμη τη χριστιανική πίστη και μετέστρεφε χιλιάδες ειδωλολάτρες στον Χριστιανισμό.
Οι ποταμοί αιμάτων των Χριστιανών Μαρτύρων προέρχονται από όλες τα γένη, τις φυλές και τις κοινωνικές τάξεις. Το νέφος των Μαρτύρων της Εκκλησίας μας περιλαμβάνει ηρωικά πρόσωπα ευγενών και άσημων, αρχόντων και αρχομένων, πλουσίων και φτωχών, κληρικών και λαϊκών, νέων και γερόντων, ως ηχηρή απάντηση σε όλους εκείνους τους κακεντρεχείς και ανιστόρητους, οι οποίοι θέλουν τον Χριστιανισμό να είναι τάχα δημιούργημα επιμέρους ομάδας.
Πολλοί άγιοι της Εκκλησίας μας χαρακτηρίζονται ως θαυματουργοί, διότι ο Θεός τους δώρισε το χάρισμα και τη δύναμη να θαυματουργούν, στο άγιο όνομά Του. Ένας από τους πλέον θαυματουργούς αγίους είναι και ο άγιος Παρθένιος επίσκοπος Λαμψάκου. Του δόθηκε ιδιαιτέρως το θαυματουργικό χάρισμα να γιατρεύει την φοβερή ασθένεια του καρκίνου.
Η ένδοξη πόλη των Αθηνών δεν φημίζεται μόνον για το προχριστιανικό της παρελθόν, αλλά και για το μετέπειτα χριστιανικό της. Από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια ανάδειξε μεγάλους αγίους. Στα μαύρα χρόνια της τουρκικής δουλείας ανάδειξε επίσης και πολλούς Νεομάρτυρες.
Κατ’ αυτήν εορτάζεται το γεγονός της εισόδου του Χριστού στον ιουδαϊκό Ναό της Ιερουσαλήμ και της ευλογίας Του από τον άγιο Συμεών και την σεβάσμια γερόντισσα και προφήτιδα Άννα.
Ένας από τους ηρωικότερους μάρτυρες της αρχαίας Εκκλησίας είναι και ο άγιος Τρύφωνας ο ιαματικός. Μάλιστα για την απλότητά του και την ενασχόλησή του με την κτηνοτροφία και τη γεωργία, θεωρείται ο προστάτης άγιος των γεωργών και ιδιαίτερα των αμπελουργών.
Η ελληνική παιδεία και ο πολιτισμός έχουν τη δική τους εορτή. Στις 30 Ιανουαρίου εορτάζουν μαζί με την Εκκλησία μας τη μνήμη τριών ξεχωριστών προσωπικοτήτων της παγκόσμιας ιστορίας, των ισάριθμων Ιεραρχών, του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του Ναζιανζηνού και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Μια πλειάδα Νεομαρτύρων είχε εξισλαμισθεί με το ζόρι και κατόπιν επιστρέφοντες στην πίστη του Χριστού, υπέστησαν το μαρτύριο. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και ο άγιος Νεομάρτυς Δημήτριος ο Χιοπολίτης.
Ένα αγιασμένο τέτοιο βουνό είναι και το Όρος Σαγματά της Βοιωτίας. Εκεί ασκήτεψε και αγίασε ο άγιος Κλήμης ο Αθηναίος, μια αγιασμένη και χαρισματική μορφή των μέσων χρόνων.
Επισκεπτόταν ασθενείς, στους οποίους προσεύχονταν με θέρμη για την αποκατάσταση της υγείας τους, φυλακισμένους, τους οποίους εμψύχωνε και στήριζε και κάθε πονεμένη ψυχή, παρηγορούσε. Σε πολλές περιπτώσεις θαυματουργούσε, όπως λ.χ. προμηθεύονταν θαυματουργικώς πρόσφορα για τη Θεία Λειτουργία.
Σὲ ὁρισμένους μεγάλους ἀσκητὲς ἡ Ἐκκλησία μας ἔδωσε τὸν τίτλο τοῦ μεγάλου, διότι, μὲ τὴν ξεχωριστὴ βιωτή τους, ἔγιναν τὰ πρότυπα τοῦ μοναχισμοῦ. Ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ευθύμιος ὁ Μέγας, ἀληθινὰ μεγάλος ἀσκητὴς καὶ ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας.
Γι’ αυτό και κληροδότησαν στην Εκκλησία άφθαστα συγγράμματα σοφίας και πνευματικότητας, ασφαλείς οδηγούς για τους πιστούς όλων των εποχών. Ένας από αυτούς υπήρξε ο άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος, μια μεγάλη ασκητική και πνευματική μορφή
Η ρωσική Ορθοδοξία εμπλούτισε αρκούντως τις μυριάδες χορείες των αγίων της Εκκλησίας μας, με χιλιάδες Μάρτυρες, Ομολογητές, Οσίους και αληθινούς πιστούς. Ένας από αυτούς αγίους είναι και ο άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος.