Γράφει ο Ελευθέριος Κρητικός, Θεολόγος
Σύμφωνα μέ τήν ἀνακοίνωση τῆς ΔΙΣ ἡ τελετή τῆς Ἀναστάσεως καί ἡ θεία λειτουργία τοῦ Πάσχα μετατίθενται ἀπό τήν Ἁγία καί Μεγάλη Κυριακή τοῦ Πάσχα στήν 21.00 μ.μ. τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Ἀπό τή μετάθεση τοῦ ἑορτασμοῦ προκύπτουν ἀναμφίβολα δογματικά, κανονικά καί λειτουργικά προβλήματα.
Συγκεκριμένα καί συνοπτικά ἡ μετάθεση ἀποτελεῖ:
1. Δογματικό λάθος, καθότι ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἔγινε τήν τρίτη ἡμέρα, δηλαδή τήν Κυριακή, καί ὄχι τή δεύτερη, ἤτοι τό Σάββατο. Αὐτό ὀμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως, λέγοντας «ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ», συμφώνως πρός τήν παράδοση τῶν Ματθαίου (16, 21· 17, 23· 20, 19), Λουκᾶ (9, 22· 24, 7 καί Πράξ. 10, 40) καί τοῦ Παύλου (Κορ. 15, 4: «καὶ ὅτι ἐγείγερται τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ κατὰ τὰς Γραφάς»).
2. Κανονικό παράπτωμα, διότι ἡ Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδος (325) ρύθμισε τό ζήτημα τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα κατά τήν Κυριακή, ἡ ὁποία ἀκολουθοῦσε μετά τήν πανσέληνο τῆς ἐαρινῆς ἰσημερίας, δηλαδή μετά τή 14η τοῦ μήνα Νισάν. Οἱ μή ἀκολουθοῦντες τόν καθορισμένο ἑορτασμό τοῦ Πάσχα καταδικάστηκαν ἀπό τή σύνοδο τῆς Ἀντιοχείας (341).
3. Κανονικό παράπτωμα, διότι τό φετινό Μ. Σάββατο συμπίπτει μέ τό νομικό Πάσχα. Κατά τήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο, σέ καμμία περίπτωση δέν πρέπει νά συμπίπτει ὁ ἑορτασμός τοῦ χριστιανικοῦ Πάσχα μέ τό ἑβραϊκό Πάσχα.
4. Κανονικό παράπτωμα, ἐπειδή καταργεῖται ἡ νηστεία τοῦ Μ. Σαββάτου, ἡ ὁποία ρυθμίζεται ἀπό τόν πθ΄ κανόνα τῆς Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
5. Κανονικό παράπτωμα καί λειτουργικό παραλογισμό, διότι ἡ τέλεση τοῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας, ὡς προσφορά θυσίας, δέν μπορεῖ νά τελεστεῖ δύο φορές στήν ἴδια ἁγία τράπεζα καί ἀπό τόν ἴδιο ἱερέα στό χρονικό διάστημα μιᾶς ἡμέρας. Σέ μία ἡμέρα τελεῖται μία μόνο λειτουργία στήν ἴδια ἁγία τράπεζα καί ἀπό τόν ἴδιο ἱερέα. Δέν εἶναι ὀρθό ὁ ἱερέας νά κοινωνήσει δύο φορές σέ μιά ἡμέρα, πράγμα πού ἰσχύει ὄχι μόνο γιά τόν ἱερέα, ἀλλά καί γιά κάθε πιστό.
Ὁ παλαιότερος, διακεκριμένος καθηγητής, Νικόλαος Δαμαλάς (1842-1892) σημειώνει: «Διὰ τὸ ἀντίτυπον εἶναι τὴν ἱερουργίαν [ἐπειδὴ ἡ ἱερουργία εἶναι ἀντίτυπο], τῆς ἅπαξ ἐπὶ συντελείᾳ τῶν αἰώνων τελεσθείσης θυσίας τοῦ Κυρίου (Ἑβρ. 10, 12-14) [τῆς μίας καὶ μοναδικῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ], ἐκανόνισεν ἡ ἐκκλησία ὅπως, ‘‘ἐν μία καὶ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ τῷ τύπῳ τοῦτο τοῦ νῦν αἰῶνος μία καὶ μόνη ἐπὶ τῆς αὐτῆς ἁγίας τραπέζης ἱερουργία τελεῖται καὶ ἐν Κυριακὸν δεῖπνον ἐπιτελεῖται, ὅπως καὶ ἐν κοινὸν δεῖπνον καθ’ ἑκάστην λαμβάνομεν’’ (ἡ ἐν Ἀντισιοδώρῳ τοπικὴ σύνοδος ἐπὶ Ἡρακλείου 613 μ.Χ. ἐν 10 καν). Τοῦτο δὲ μέχρι τῆς σήμερον ἀπαρεγκλίτως τηρεῖ ἡ [Ὀρθόδοξη] καθολικὴ ἐκκλησία, οἱ δὲ λατίνοι παρανομούσι διδάσκοντες ὅτι, καὶ πολλάκις τῆς ἡμέρας δύναται νὰ γίνη τὸ τοιοῦτο…» (Δαμαλᾶς Νικόλαος, «Ἑρμηνεία εἰς τὴν Καινὴν Διαθήκην – Τὸ κατὰ Ἰωάνννην Εὐαγγέλιον», Πουρναρᾶς, Θεσσαλονίκη 2010 (ἀνατύπωση), σελ. 344).
Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τόν ΞΗ΄ Κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπου γίνεται ρητῶς λόγος περί τῆς ἀπαγορεύσεως τῆς δευτέρας χειροτονίας ἐπισημαίνει κατ᾿ ἐπέκτασιν ὅτι ὁ ἱερέας συνίσταται στό νά ἱερατεύει. Δηλαδή νά θυσιάζει τό μυστικό ἱερεῖο, τό ὁποῖο εἶναι ἡ ἀναίμακτος θυσία διά τῆς ὁποίας καταγγέλλεται ὁ ἕνας θάνατος τοῦ Κυρίου. Γιά νά μήν διπλασιάζεται ὁ μοναδικός θάνατος τοῦ Χριστοῦ, ἡ έν Ἀντισιοδώρῳ τοπική σύνοδος διόρισε ἐπί Ἡρακλείου (913μ. Χ.) νά μή γίνονται δύο λειτουργίες μέσα στή μία μέρα στήν ἴδια μάλιστα ἁγία τράπεζα. «Οὐκ ἔξεστιν ἐν μιᾷ τραπέζῃ κατά τήν αὐτήν δύω λειτουργίας εἰπεῖν, οὐδέ ἐν τῇ αὐτῇ τραπέζῃ, ἐν ᾖ ὁ ἐπίσκοπος ἐλειτούργησε, τόν πρεσβύτερον ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ λειτουργῆσαι»
6. Κατάλυση τοῦ λειτουργικοῦ τυπικοῦ. Κατά τή νύκτα τῆς Ἀναστάσεως σχεδόν ἀπό τούς πρώτους χρόνους τῆς χριστιανικῆς λατρείας ἐτελεῖτο ὁλονύκτιος ἀκολουθία, πού τελείωνε τό πρωί τῆς Κυριακῆς. Ἀργότερα, στίς ἐνορίες γιά ποιμαντικούς λόγους ἡ ἀκολουθία τῆς Ἀναστάσεως ἐτελεῖτο κατά τίς πρῶτες μετά τό μεσονύκτιο ὧρες. Στά ἀρχαῖα τυπικά ἡ ὥρα τελέσεως τῆς ἀκολουθίας ποικίλει, ἀλλά συμφωνοῦν στό γεγονός ὅτι ἡ ἀκολουθία τοῦ Πάσχα γίνεται μετά τά μεσάνυκτα καί πρίν ἀκόμη ἀρχίσει νά ὑποχωρεῖ ἡ νύκτα. Τυπικό τῆς Μονῆς Φιλοθέου τοῦ Ἁγίου Ὄρους σημειώνει: «ὅταν γίνῃ ἡ Ἀνάστασις πρέπει νὰ εἶναι ἡ ἕκτη ὥρα τῆς νυκτὸς ἀπερασμένη, διότι ὁ Κύριός μας μετά τό μεσονύκτιον ἀνεστήθη» (βλ. Ἰω. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας, τ. Α΄, ἐκδ. Ἀποστολική Διακονία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 20066, σελ. 167 κ.ἑ.). Σήμερα ἡ ἀκολουθία γίνεται τό μεσονύκτιο, διότι ἀκολουθεῖται παράλληλη παράδοση κατά τήν ὁποία ὁ Κύριος ἀνεστήθη τό μεσονύκτιο, σύμφωνα μέ τό συναξάριο τοῦ Νικηφόρου Ξανθόπουλου, πού περιέχεται στό Πεντηκοστάριο. Πάντως κανένα τυπικό δέν σημειώνει ὅτι ἡ Ἀνάσταση γίνεται πρό τοῦ μεσονυκτίου, ἔτσι ὥστε νά μήν κατακρεουργεῖται ἡ πραγματική ὥρα τοῦ γεγονότος ἀπό τό λειτουργικό χρόνο.
Παρατηρεῖται, δυστυχῶς, διαστροφή τῆς ἀληθείας, τῆς τάξης καί λατρευτικῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ πτώσεις τῆς ἱεραρχίας σέ δογματικά καί κανονικά λάθη ἔρχονται ἡ μία μετά τήν ἄλλη. Ἡ θεολογική σκέψη καί ὁ θεολογικός λόγος ἐκλείπουν ἀπό τούς ποιμένες, πλήν ἐλαχίστων ἐπαινετῶν περιπτώσεων, καί οἱ δυνάμεις τοῦ σκότους πράττουν ἀνενόχλητες τό ἔργο τους. Παράδοση αἰώνων, παράδοση πού ἀναβιβάζεται στίς Οἰκουμενικές Συνόδους, στούς ἁγίους Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀποδομεῖται συστηματικά. Κατάργηση τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου μέ τήν ἀναβίωση τῆς εἰκονομαχίας, κατάργηση τῆς παλαμικῆς θεολογίας περί ἀκτίστων θείων ἐνεργειῶν μέ τήν ἐπικράτηση τοῦ βαρλααμισμοῦ καί τώρα κατάργηση τῆς Α΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού καθόρισε τόν χρόνο ἑορτῆς τοῦ Πάσχα καί ἀπετέλεσε μία ἀπό τίς βασικές αἰτίες σύγκλησής της. Παραπειστικά σοφίσματα ἐφευρίσκονται ἀπό ἱεράρχες καί κατώτερους κληρικούς, προκειμένου νά ὑπνωτίσουν τόν ἀκατήχητο λαό καί νά τόν παρασύρουν στούς δρόμους πού αὐτοί θέλουν.
Εἶναι ἀξιοσημείωτο ὅτι σύμφωνα μέ τήν ἀνακοίνωση τῆς ΔΙΣ δέν θά τελεστεῖ ἡ ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου τῆς Ἀναστάσεως. Τά ἀναστάσιμα τροπάρια, τά πολλάκις ἐπαναλαμβανόμενα ‘‘Χριστός ἀνέστη’’ μετά ἀπό κάθε κανόνα, ὁ θεολογικότατος κανόνας τοῦ ὄρθρου, τόν ὁποῖο συνέγραψε ὁ μέγας δογματολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός, καί στόν ὁποῖο ἐμπεριέχεται τό θεολογικό νόημα τῆς ἑορτῆς, ἡ νίκη τῆς ζωῆς κατά τοῦ θανάτου, δέν θά ἀκουστοῦν. Ὁ λόγος προφανῶς εἶναι ὅτι πρέπει νά κυριαρχήσει τό θέλημα τοῦ διαβόλου καί νά ἀποσιωπηθεῖ ὅσο τό δυνατόν περισσότερο, μέχρι νά ἐξαλειφθεῖ τελείως, τό χαρμόσυνο ἄγγελμα τῆς καταπάτησης τοῦ διαβόλου καί κατάργησης τοῦ θανάτου. Ὁ φόβος τοῦ θανάτου κυριαρχεῖ καί πρέπει νά συνεχίσει νά δεσπόζει, ὥστε ἡ ψυχή τοῦ χριστιανοῦ νά γονατίσει ἐνώπιον τῆς σύγχρονης εἰδωλολατρείας.
Ἄραγε ὅμως τί μπορεῖ νά κάνει ὁ ἁπλός λαός ἐπί τοῦ προκειμένου καί γενικῶς ἐπί ὅλων τῶν συγχρόνων ἀνακυψάντων προβλημάτων;
Θά προσπαθήσουμε νά ἐκφράσουμε μερικές προσωπικές μας σκέψεις, οἱ ὁποῖες φρονοῦμε ὅτι συνάδουν μέ τήν ἱερά παράδοση.
Πρῶτον, οἱ πιστοί νά ἐκφράσουν τήν ἔντονη διαφωνία τους καί ἱερά ἀγανάκτησή τους πρός τούς ποιμένες τους, ξεκινώντας ἀπό τούς ἱερεῖς τῶν ἐνοριῶν τους καί προχωρώντας πρός τούς ἐπισκόπους τους. Ἡ διαμαρτυρία καί ἡ ἀπαίτηση πιστῆς τήρησης τῆς παραδόσεως μπορεῖ νά γίνει εἴτε διά ζώσης εἴτε διά τηλεφωνημάτων ἤ ἀνοικτῶν ἐπιστολῶν.
Δεύτερον, νά ἐκφράσουν τή διαφωνία τους ἀποδοκιμάζοντας τούς μή παραδοσιακούς κληρικούς. Εἶναι καιρός πλέον νά διακόψουν τήν κοινωνία μέ τούς καινοτομοῦντες καί αἱρετίζοντες ποιμένες. Ὅσο ὁ λαός τούς ἀνέχεται καί τούς ἀκολουθεῖ τόσο αὐτοί ἀπροκάλυπτα βαίνουν πρός τήν πλήρη κατάργηση τῆς ἱερᾶς παραδόσεως.
Τρίτον, νά ἀκολουθήσουν τούς γνήσιους ποιμένες. Αὐτούς πού συνεχίζουν νά ὀρθοπραττοῦν καί νά ὀρθοτομοῦν τό λόγο τῆς ἀληθείας. Μπορεῖ νά κάνουν χιλιόμετρα γιά νά τούς βροῦν, ἀλλά σίγουρα θά παραμείνουν ἀσφαλεῖς μέσα στήν πνευματική μάντρα τοῦ Χριστοῦ.
Τέταρτο καί τελευταῖο, τή νύκτα τῆς Ἀναστάσεως, παρά τό γεγονός ὅτι σέ πολλούς ναούς ἡ ἀκολουθία θά λήξει πρίν τό μεσονύκτιο, οἱ πιστοί ὀφείλουν νά μήν καταργήσουν τήν ἱερά παράδοση τῆς νηστείας τοῦ Μεγάλου Σαββάτου.
Ὀφείλουμε ὑπακοή στίς Οἰκουμενικές Συνόδους καί ὄχι σέ ἀποφάσεις αὐθαιρετούντων ἐπισκόπων.