Το σκάνδαλο με το λογισμικό κατασκοπείας Pegasus οδήγησε στη σύσταση ειδικής επιτροπής του Ευρωκοινοβουλίου.
Η νέα επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ξεκίνησε τις εργασίες για τη διερεύνηση του σκανδάλου spyware που συγκλόνισε τις κυβερνήσεις και τα ίδια τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Αλλά πόσο μακριά θα μπορούσε να φτάσει η έρευνα, αναρωτιέται η Brussels Times.
Το ισραηλινής παραγωγής λογισμικό Pegasus
Το σκάνδαλο περιστρέφεται γύρω από το λογισμικό Pegasus, που αναπτύχθηκε από την ισραηλινή εταιρεία τεχνολογίας NSO, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διεισδύσει στα κινητά, να διαβάσει μηνύματα κειμένου, να ακούσει τηλεφωνικές κλήσεις και να ενεργοποιήσει μικρόφωνα και κάμερες.
Είναι ένα ισχυρό λογισμικό υποκλοπής spyware, το οποίο γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνο από το γεγονός ότι έχει πουληθεί σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο. Με σκοπό την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, δυστυχώς έχει χρησιμοποιηθεί για πιο αδίστακτους λόγους.
Τους τελευταίους μήνες, έχουν προκύψει στοιχεία για χρήση του Pegasus εναντίον δημοσιογράφων, ακτιβιστών για τα πολιτικά δικαιώματα, ευρωβουλευτών, αξιωματούχων της ΕΕ, ακόμη και πρωθυπουργών. Το σκάνδαλο έριξε ένα ένα μαύρο πέπλο πάνω στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου και προκάλεσε δικαιολογημένη οργή.
«Η σοβαρότητα του σκανδάλου του Pegasus είναι πολύ μεγάλη»
H δημόσια κατακραυγή ώθησε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να συστήσει μια ειδική επιτροπή επιφορτισμένη με τη διερεύνηση της υπόθεσης. Οι ευρωβουλευτές που διορίστηκαν στην επιτροπή ξεκίνησαν τις εργασίες τους αυτή την εβδομάδα και έχουν σημαντικές φιλοδοξίες για την έρευνά τους.
«Η σοβαρότητα του σκανδάλου του Pegasus είναι πολύ μεγάλη. Όταν οι κυβερνήσεις στοχεύουν άτομα για πολιτικούς σκοπούς, τότε αυτό έρχεται σε αντίθεση με κάθε δημοκρατικό και νόμιμο ένστικτο που έχω», δήλωσε η Σοφία ιν’τ Φελτ, Ολλανδή ευρωβουλευτής που θα συντάξει την τελική έκθεση της επιτροπής.
Οι ευρωβουλευτές έχουν ήδη ανακοινώσει την πρόθεσή τους να καλέσουν εκπροσώπους των εθνικών κυβερνήσεων για να καταθέσουν και θέλουν επίσης να ψάξουν τον επικεφαλής της NSO, της εταιρείας που ανέπτυξε το Pegasus.
Ποια είναι η δύναμη της επιτροπής
Το έργο της επιτροπής αναμένεται να διαρκέσει περίπου 12 μήνες, αλλά περιορίζεται από έναν σημαντικό παράγοντα: δεν θα έχει καμία πραγματική εξουσία να επιβάλλει τιμωρίες ή κυρώσεις.
Αυτή είναι η φύση των ειδικών επιτροπών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: Μπορούν να κάνουν συστάσεις και να εκδώσουν ψήφισμα με βάση τα ευρήματά τους, αλλά το πραγματικό τους όπλο θα είναι να κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο θόρυβο για να επιστήσουν την προσοχή στο σκάνδαλο.
Μέχρι πού θα φτάσει η έρευνα
Η έρευνα θα ξεκινήσει εξετάζοντας τους υφιστάμενους εθνικούς νόμους περί επιτήρησης και ασφάλειας των 27 κρατών μελών, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιήθηκε το Pegasus παραβιάζει είτε το εθνικό είτε το κοινοτικό δίκαιο.
Η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Ισπανία είναι μεταξύ των χωρών που φέρεται να έχουν αναπτύξει το spyware εναντίον διαφόρων ατόμων. Οι ευρωβουλευτές θα είναι πρόθυμοι να συντάξουν μια πλήρη λίστα των κυβερνήσεων της ΕΕ που είναι πελάτες της NSO.
Η δημιουργία αυτής της λίστας θα είναι ένα περαιτέρω βήμα προς τον απώτερο στόχο της επιτροπής να ζητήσει την απαγόρευση της χρήσης του Pegasus εναντίον δημοσιογράφων, δικηγόρων και πολιτικών. Η δημόσια κατακραυγή μπορεί στη συνέχεια να οδηγήσει ανθρώπους να λογοδοτήσουν.
Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων του Βελγίου, Μπρικμόν Σασκιά είπε στους Brussels Times ότι «χρειάζεται επειγόντως να αποφασίσουμε για ένα μορατόριουμ προτού η κατάσταση ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχο».
Η στάση της Κομισιόν
Το Ευρωκοινοβούλιο σίγουρα δεν θα μπορεί να βασιστεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να ξεκινήσει τη δική του έρευνα, παρόλο που ένας από τους ανώτατους αξιωματούχους της-ο Βέλγος Ντιντιέρ Ρέιντερς, φέρεται να έγινε στόχος κυβερνοεπίθεσης πέρυσι.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η έρευνα δεν αποτελεί μέρος της αρμοδιότητάς της και θα πρέπει να αφεθεί στις εθνικές αρχές και στις ρυθμιστικές αρχές να εμβαθύνουν στο θέμα.
Η Σοφία ιν’ τ Φελτ επιμένει ότι πρόκειται για μια περίπτωση που η Κομισιόν «δεν αναλαμβάνει την ευθύνη της ως θεματοφύλακα των Συνθηκών. Η διασφάλιση της συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή είναι καθαρά καθήκον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», σημείωσε.
Ωστόσο, η αντιπρόεδρος της Επιτροπής Μάργκρετ Βεστάγκερ φάνηκε να υποβαθμίζει τον κίνδυνο που ενέχει το Pegasus, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, λέγοντας ότι το τηλέφωνό της περιέχει μόνο «βαρετές» πληροφορίες.
Το συγκεκριμένο λογισμικό μπορεί να είναι ένα κουτί της Πανδώρας που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θέλει να ανοίξει, σημειώνουν οι Brussels Times. Εάν επιβεβαιωθεί ότι οι κυβερνήσεις της ΕΕ ήταν υπεύθυνες για τη στόχευση των αξιωματούχων της, αυτό θα μπορούσε να μετατρέψει σε κρίση αυτό που είναι ήδη ένα πλήρες σκάνδαλο.
Τα εμπόδια στην ΕΕ
Θα πρέπει να ακολουθήσουν επιπτώσεις, αλλά το πώς ακριβώς θα λειτουργούσε αυτό είναι ένα ανοιχτό ερώτημα. Οι διαδικασίες επί παραβάσει μπορούν να κινηθούν, αλλά όπως έχει αποδειχτεί επανειλημμένα, είναι πολύ μακροσκελείς και ανώδυνες για να επιφέρουν οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή.
Η παρακράτηση χρημάτων της ΕΕ ή ακόμη και η αφαίρεση των δικαιωμάτων ψήφου από χώρες είναι επίσης επιλογές, αλλά αυτό απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών μελών. Δεδομένου ότι πολλοί από αυτούς έχουν χρησιμοποιήσει το Pegasus, προκύπτει πρόβλημα.
Έχει ήδη αποδειχτεί μάταιη η προσπάθεια να πειστούν κυβερνήσεις να τιμωρήσουν κράτη όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία για παραβιάσεις του κράτους δικαίου, επομένως η ανάδειξη του ζητήματος της κυβερνοασφάλειας θα μπορούσε επίσης να αποκαλύψει ξανά την αδυναμία της ΕΕ να επιβληθεί, σύμφωνα με τουςBrussels Times.
Αυτή η παρούσα κατάσταση σημαίνει ότι τα κράτη μέλη δεν θα ήθελαν να έχουν καμία συζήτηση σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με αυτό που σίγουρα θα ισχυριστούν ότι είναι θέμα εθνικής ασφάλειας.