Έτος 480 π.Χ. και η Ελλάδα έμελλε να γράψει ακόμη μία λαμπρή σελίδα στην ιστορία της, η οποία μέχρι και σήμερα σε πείσμα της συγχυσμένης και φθηνής νέας εποχής εξακολουθεί να δίνει σε όλους μας παραδείγματα Αγιότητος, Ηρωισμού, Σοφίας, Δημοκρατίας και Φιλοπατρίας. Τότε λοιπόν προς το τέλος του Σεπτεμβρίου του 480 π.Χ. οι Έλληνες αναμετρήθηκαν με τους Πέρσες του Ξέρξη στην πασίγνωστη ναυμαχία της Σαλαμίνος προκειμένου να υπερασπιστούν τους Βωμούς, τις Εστίες και την Ελευθερία τους. Τα ηγετικά πρόσωπα γνωστά, ο Αθηναίος Θεμιστοκλής και ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδης, ο οποίος αν και ήταν ο αρχιναύαρχος όλου του Ελληνικού στόλου δεν κατάφερε να ηγηθεί λόγω ασθενούς χαρακτήρα. Αντιθέτως ο Θεμιστοκλής σφράγισε την ναυμαχία αυτή με το δικό του όνομα.
Είναι πάρα πολλά αυτά που θα μπορούσαν να γραφούν, όμως εδώ ο σκοπός είναι να αναδειχθεί επιλεκτικά ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, ο Αμεινίας, ένας σπουδαίος Αθηναίος τριήραρχος ο οποίος έδωσε το πρώτο χτύπημα στην μάχη ( οι Αιγηνίτες είχαν άλλη άποψη, ότι κινήθηκαν εκείνοι πρώτοι), γεγονός το οποίο γενίκευσε και την σύγκρουση.
Οι Έλληνες λοιπόν επιτέθηκαν πρώτοι. Και όπως γράφει ο Πλούταρχος στους Βίους Παράλληλους στο βιβλίο με τίτλο Θεμιστοκλής ” ἀρχὴ γὰρ ὄντως τοῦ νικᾶν τὸ θαρρεῖν ” δηλαδή ” όντως η τόλμη είναι η αρχή της Νίκης”.
( χάριν συντομίας τα αρχαία κείμενα, οι αποδόσεις τους στην νέα Ελληνική και οι πηγές παρατίθενται στο τέλος του άρθρου αναλυτικά )
Ο Αμεινίας σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε καταγωγή από την Παλλήνη, ενώ σύμφωνα με τον Πλούταρχο είχε καταγωγή από την Δεκέλεια. Ήταν υιός του Ευφορίωνος και είχε αδέλφια τον ηρωικό Μαραθωνομάχο Κυναίγειρο και τον Αισχύλο, τον πασίγνωστο τραγικό ποιητή. Να σημειωθεί, ότι ο Αισχύλος είχε πολεμήσει και στην μάχη του Μαραθώνος και στην ναυμαχία της Σαλαμίνος (ενδεχομένως και στην ναυμαχία του Αρτεμισίου) και ως εκ τούτου οι περιγραφές τις οποίες κάνει για την ναυμαχία της Σαλαμίνος στην τραγωδία του “Πέρσαι” είναι τεράστιας ιστορικής αξίας καθότι τις είδε ο ίδιος.
Οι Έλληνες λοιπόν εφαρμόζοντας μία πολεμική τακτική προσπάθησαν να τραβήξουν τα Περσικά πλοία μέσα στο στενό της Σαλαμίνος κινούμενα προς τα πίσω. Ο Αμεινίας σταμάτησε την οπισθοχώρηση και άρχισε δυναμικά να αναπτύσσει επίθεση κινούμενος μπροστά εναντίον των πλοίων των Περσών με αποτέλεσμα να εμβολίσει ένα από αυτά. Ήταν τόσο σφοδρή η σύγκρουση που το Ελληνικό πλοίο σφηνώθηκε στο Περσικό και δεν ξεκολλούσε. Τα υπόλοιπα Ελληνικά πλοία μόλις είδαν την σκηνή πήγαν να βοηθήσουν και έτσι ξεκίνησε και γενικεύθηκε η επίθεση. Στην ναυμαχία ο Αμεινίας λίγο έλειψε να θυθίσει το πλοίο της Αρτεμισίας ( η οποία είχε υποταχθεί στους Πέρσες και μάλιστα ήταν στρατηγός τους, είχε υπό την αρχηγία της 5 Περσικά πλοία, εξαιρετικά ανδρεία και ευφυής, κόρη του Λυγδάμη από την Αλικαρνασσό ενώ από την μητέρα της είχε καταγωγή από την Κρήτη, επικηρυχθείσα από τους Αθηναίους για 10 χιλιάδες δραχμές λόγω της προδοτικής της στάσης ). Ο Αμεινίας συμπλέοντας μαζί με έναν άλλο τριήραχο κατέστρεψαν το πλοίο του Αριαμένη ενός υψηλόβαθμου ναυάρχου του Ξέρξη. Μαζί με τον Αιγινήτη Πολύκριτο και τον Αθηναίο Ευμένη, ο Αμεινίας κέρδισε μία από τις μεγαλύτερες ατομικές διακρίσεις στην ναυμαχία της Σαλαμίνος. Να σημειωθεί, ότι η επιτροπή τοπωνυμίων του Πειραιώς ονόμασε το ΝΑ άκρο της Ψυτάλλειας μπροστά από τον φάρο, ως ” άκραν Αμεινίου”.
ΑΙΣΧΥΛΟΣ, τραγωδία “ΠΕΡΣΑΙ”, στίχοι 409-411
Αρχαίο κείμενο :
“ἦρξε δ᾽ ἐμβολῆς Ἑλληνικὴ ναῦς, κἀποθραύει πάντα Φοινίσσης νεὼς κόρυμβ᾽, ἐπ᾽ ἄλλην δ᾽ ἄλλος ηὔθυνεν δόρυ”
Απόδοση στην νέα Ελληνική :
” Ελληνικό πλοίο ήταν που έκανε πρώτο την αρχή και σε ένα πλοίο φοινικικό τα σταφυλωτά στολίδια σπάει και σε άλλων πλοίων άλλοι ίσα πάν την πρώρα”
ΗΡΟΔΟΤΟΣ, Βιβλίο Θ’, Ουρανία, 8.84.1
Αρχαίο κείμενο :
“οἱ μὲν δὴ ἄλλοι Ἕλληνες [ἐπὶ] πρύμνην ἀνεκρούοντο καὶ ὤκελλον τὰς νέας, Ἀμεινίης δὲ Παλληνεὺς ἀνὴρ Ἀθηναῖος ἐξαναχθεὶς νηὶ ἐμβάλλει. συμπλεκείσης δὲ τῆς νεὸς καὶ οὐ δυναμένων ἀπαλλαγῆναι, οὕτω δὴ οἱ ἄλλοι Ἀμεινίῃ βοηθέοντες συνέμισγον. Ἀθηναῖοι μὲν οὕτω λέγουσι τῆς ναυμαχίης γενέσθαι τὴν ἀρχήν, Αἰγινῆται δὲ τὴν κατὰ τοὺς Αἰακίδας ἀποδημήσασαν ἐς Αἴγιναν, ταύτην εἶναι τὴν ἄρξασαν. “
Απόδοση στην νέα Ελληνική :
” Οι Έλληνες άρχισαν να υποχωρούν με την πρύμνη, ενώ πήγαιναν εναντίον τους οι βάρβαροι . Κόντευαν να ρίξουν τα πλοία στην στεριά, όταν ο Αμεινίας από την Παλλήνη, κυβερνήτης ενός Αθηναϊκού πλοίου, όρμησε μπροστά και επιτέθηκε σε ένα εχθρικό πλοίο. Βλέποντας τα δύο πλοία σφηνωμένα μαζί, τα άλλα Ελληνικά έσπευσαν να βοηθήσουν τον Αμεινία και έτσι άρχισε η ναυμαχία, όπως ισχυρίζονται οι Αθηναίοι. Οι Αιγηνίτες υποστηρίζουν, ότι το πρώτο πλοίο που ρίχτηκε στον αγώνα ήταν αυτό που είχε πάρει του υιούς του Αιακού από την Αίγινα”.
ΗΡΟΔΟΤΟΣ, Βιβλίο Θ’, Ουρανία, 8.93.1
“ἐν δὲ τῇ ναυμαχίῃ ταύτῃ ἤκουσαν Ἑλλήνων ἄριστα Αἰγινῆται, ἐπὶ δὲ Ἀθηναῖοι, ἀνδρῶν δὲ Πολύκριτός τε ὁ Αἰγινήτης καὶ Ἀθηναῖοι Εὐμένης τε [ὁ] Ἀναγυράσιος καὶ Ἀμεινίης Παλληνεύς, ὃς καὶ Ἀρτεμισίην ἐπεδίωξε. εἰ μέν νυν ἔμαθε ὅτι ἐν ταύτῃ πλέοι Ἀρτεμισίη, οὐκ ἂν ἐπαύσατο πρότερον ἢ εἷλέ μιν ἢ καὶ αὐτὸς ἥλω. εἰ μέν νυν ἔμαθε ὅτι ἐν ταύτῃ πλέοι Ἀρτεμισίη, οὐκ ἂν ἐπαύσατο πρότερον ἢ εἷλέ μιν ἢ καὶ αὐτὸς ἥλω. (2) τοῖσι γὰρ Ἀθηναίων τριηράρχοισι παρεκεκέλευστο, πρὸς δὲ καὶ ἄεθλον ἔκειτο μύριαι δραχμαί, ὃς ἄν μιν ζωὴν ἕλῃ· δεινὸν γάρ τι ἐποιεῦντο γυναῖκα ἐπὶ τὰς Ἀθήνας στρατεύεσθαι. αὕτη μὲν δή, ὡς πρότερον εἴρηται, διέφυγε· ἦσαν δὲ καὶ οἱ ἄλλοι, τῶν αἱ νέες περιεγεγόνεσαν, ἐν τῷ Φαλήρῳ.”
Απόδοση στην νέα Ελληνική :
” Όλοι παραδέχονται, ότι αυτοί που διέπρεψαν κυρίως στην ναυμαχία της Σαλαμίνος ήταν οι Αιγινήτες και μετά ερχόταν η Αθήνα. Την μεγαλύτερη ατομική διάκριση κέρδισε ο Αιγινήτης Πολύκριτος και από τους Αθηναίους, οι Ευμένης ο Αναγυράσιος και ο Αμεινίας απότην Παλλήνη. Ο Αμεινίας ήταν αυτός που είχε καταδιώξει την Αρτεμισία και αν το ήξερε, ότι αυτή διοικούσε το πλοίο, δεν θα είχε σταματήσει ( ο Αμεινίας ) την καταδίωξη ώσπου να την βυθίσει ή να νικηθεί. Γιατί οι Αθηναίοι, οργισμένοι επειδή μία γυναίκα είχε όπλα και πολεμούσε εναντίον τους, είχαν δώσει ειδικές διαταγές για εκείνη στους κυβερνήτες και είχαν υποσχεθεί βραβείο δέκα χιλιάδων δραχμών σε όποιον την αιχμαλώτιζε ζωντανή. Όπως ανέφερα ήδη αυτή κατάφερε να ξεφύγει, όπως και μερικοί άλλοι, οι οποίοι άραξαν στο Φάληρο. “
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, “Βίοι Παράλληλοι – Θεμιστοκλής” 14.3.
” ὅθεν κατ’ ἐκεῖνον ὁ Ξέρξου ναύαρχος Ἀριαμένης ναῦν ἔχων μεγάλην ὥσπερ ἀπὸ τείχους ἐτόξευε καὶ ἠκόντιζεν, ἀνὴρ ἀγαθὸς ὢν καὶ τῶν βασιλέως ἀδελφῶν πολὺ κράτιστός τε καὶ δικαιότατος. τοῦτον μὲν οὖν Ἀμεινίας ὁ Δεκελεὺς καὶ Σωκλῆς ὁ Παιανιεὺς ὁμοῦ πλέοντες, ὡς αἱ νῆες ἀντίπρῳροι προσπεσοῦσαι καὶ συνερείσασαι τοῖς χαλκώμασιν ἐνεσχέθησαν, ἐπιβαίνοντα τῆς αὐτῶν τριήρους ὑποστάντες καὶ τοῖς δόρασι τύπτοντες εἰς τὴν θάλασσαν ἐξέβαλον· καὶ τὸ σῶμα μετ’ ἄλλων διαφερόμενον ναυαγίων Ἀρτεμισία γνωρίσασα πρὸς Ξέρξην ἀνήνεγκεν.”
Απόδοση στην νέα Ελληνική :
” δια τούτο προς το μέρος εκείνου ετόξευε και ηκόντιζεν ως από τείχους ο ναύαρχος του Ξέρξου Αριαμένης με πλοίον μέγα, ανήρ ικανός και ο άριστος και δικαιότατος εκ των αδελφών του βασιλέως. Αυτός όταν η τριήρης του εκ Δεκελείας Αμεινίου και του Πεδιέως Σωκλέους, οι οποίοι συνέπλεον, έπεσε κατ’ επάνω της ιδικής του, πρώραν προς πρώραν και μαχόμεναι με τα έμβολα συνεκολλήθησαν, ερρίφθη εις το πλοίο των. Αυτοί όμως αντισταθέντες και κτυπούντες αυτόν με τα δόρατά των, τον έρριψαν εις την θάλασσαν και το σώμα του φερόμενον μαζί με τα άλλα ναυάγια, το ανεγνώρισεν η Αρτεμισία και το έφερεν επάνω προς τον Ξέρξην.”
Πηγές :
– Εκδόσεις Πάπυρος, Τα Άπαντα των Αρχαίων Ελλήνων, αρίθμηση βιβλίου 14, τραγωδία “Πέρσαι” Αισχύλου, στίχοι 409-411, σελίδα 51
– Εκδόσεις Πάπυρος, Τα Άπαντα των Αρχαίων Ελλήνων, αρίθμηση βιβλίου 339, Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι – Θεμιστοκλής, κεφ. 14.3, σελίδα 39, κεφ. 8.3, σελίδα 25
– Εκδόσεις Κάκτος, Σειρά Αρχαία Ελληνική Γραμματεία – Οι Έλληνες, αρίθμηση βιβλίου 51, Ηρόδοτος – Ιστορία , Βιβλίο Θ – Ουρανία, κεφ. 8.84.1 σελίδα 117 και κεφ. 8.93.1 σελίδα 127
– Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν του Ηλίου, ψηφιακή μορφή εκδόσεις Τάλως , τόμος Γ σελίδα 173 , Τόμος Δ σελίδα 568 και τόμος Β σελίδα 294
12-09-2021
Ρούντας Ναπ. Γεώργιος