π. Γεωργίου Θανάσουλα
Κυριακή τῆς Ἀπόκρεω σήμερα, Ἀδελφοί μου, καὶ ἡ Ἐκκλησία μας μᾶς εἰσάγει σὲ μία ἐβδομάδα μὲ περιορισμένη νηστεία, μὲ ἀποχή κρέατος, ὅπως παραγγέλουν τὰ λειτουργικά μας βιβλία. Καὶ αὐτή ἡ παραγγελία γίνεται κατανοητή μόνον ἄν τὴν δοῦμε στὰ πλαίσια τοῦ νοήματος τῆς προετοιμασίας μας γιὰ τὴν Μεγάλη Σαρακοστή. Ἡ Ἐκκλησία ἀρχίζει νὰ μᾶς προσαρμόζει στὴ μεγάλη προσπάθεια ποὺ θὰ ἀπαιτήσει ἀπό ἐμᾶς, ἐπτά μέρες ἀργότερα. Μᾶς βάζει δηλαδή στὸν ἀγῶνα σταδιακά, γιατί γνωρίζει τὴν εὐπάθειά μας καὶ προβλέπει τὴν πνευματική μας ἀδυναμία. Παράλληλα γιὰ νὰ καταλάβουμε τὸ πραγματικό νόημα τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, μᾶς θυμίζει ὅτι ὁ Χριστιανός δεν πρέπει νὰ ἀπέχει μόνον ἀπό μερικά φαγητά, ἀλλά νὰ βιώνει καὶ πνευματικά τὸν Χριστιανισμό, ποὺ δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο, παρά μόνον Θρησκεία ἀγάπης. Ὁ Χριστός δὲν ἄφησε στους Μαθητάς του μιὰ διδασκαλία ἀτομικῆς σωτηρίας, ἀλλά ἄφησε τὴν καινούρια ἐντολή τοῦ «ἀγαπάτε ἀλλήλους» καὶ προσέθεσε «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐ στέ, ἐάν ἀγάπη ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» .
Τὸ θεμέλιο ἐπομένως καὶ ἠ ούσία τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία κατά τὸν Ἅγιο Ἰγνάτιο, εἶναι ἐνότητα πίστεως καὶ ἀγάπης, εἶναι ἡ ἀγάπη, ἐνῶ ἡ ἁμαρτία εἶναι ἡ ἀπουσία ἀγάπης· εἶναι ὁ χωρισμός, ἡ ἀπομόνωση, ὁ πόλεμος ἐναντίον ὅλων.Ἡ νέα ζωή ποὺ μᾶς ἔδωσε ὁ Θεός καὶ ἡ ὁποία μεταβιβάζεται σὲ ὅλους ἐμᾶς μέσῳ τῆς Ἐκκλησίας,εἶναι πάνω ἀπ’ὅλα μιὰ ζωή συνδιαλαγῆς, «συναγωγῆς σὲ ἐνότητα ὅλων τῶν διασκορπισμένων·εἶναι ἡ ἀποκατάσταση τῆς κατακερματισμένης ἀπό τὴν ἁμαρτία ἀγάπης. Αὐτῆς τῆς ἀγάπης ἀποτελεῖ καὶ τὸ θέμα τοῦ Εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος ποὺ ἀκούσαμε σήμερα, θέμα τῆς ὁποίας εἶναι ἡ παραβολή τῆς κρίσεως. Τὸ σήμερινό Εὐαγγελιο ἀναφέρεται στὸ ἐσχατολογικό μέλλον, στὸ τέλος αὐτοῦ τοῦ κόσμου, ἀλλά ἔχει ἄμεση ἀναφορά στὸ παρόν καὶ ἐπικεντρώνει τὸ ἐνδιαφέρον μας καὶ τὴν προσοχή μας στὶς προϋποθέσεις εἰσόδου μας στὴ βασιλεία τῶν οἀνῶν. Ὅταν ὁ Χριστός θὰ ἔλθει νὰ μᾶς κρίνει, ποιο θὰ εἶναι τὸ κριτήριό Του; Ἡ παραβολή μᾶς δίνει τὴν ἀπάντηση: Ἡ ἀγάπη.
Ὅχι μια ἀγάπη μὲ ἕνα ἀπλό ἀνθρωπιστικό ἐνδιαφέρον γιὰ μιὰ ἀφηρημένη δικαιοσύνη καὶ γιὰ κάποιους ἀνώνυμους φτωχούς, ἄλλά ἡ συγκεκριμένη καὶ προσωπική ἀγάπη γιὰ κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο ποὺ συναντάμε στὴ ζωή μας τώρα, σήμερα καὶ ὅχι αὔριο,ὁποιοδήποτε καὶ ἄν εἶναι αὐτό. Αὐτή ἡ διάκριση εἶναι πολύ σημαντική καὶ θὰ πρέπει νὰ τὴν προσέξουμε γιὰ δύο λόγους.
Ὁ πρῶτος λόγος ἔχει σχέση μὲ τὸν χρόνο τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, ὁ ὁποῖος παραμένει ἄγνωστος καὶ ἀπροσδιόριστος. Κάθε προσπάθεια προσδιορισμοῦ της εἶναι ἕνα ἐπικίνδυνο παιχνίδι γιὰ τὴν πνευματική μας πορεία. Γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας, ἀλλά καὶ γιὰ μᾶς ὅλους, ἥ κάθε ὥρα, ἡ κάθε στιγμή θεωρεῖται «ἔσχατη» καὶ γι’αὐτό καλούμεθα νὰ εἴμαστε κάθε στιγμή σὲ πνευματική ἐγρήγορση. Ἡ σωτηρία πραγματοποιεῖται στὸ «νῦν», στὸ «τώρα» τῆς ἱστορίας. «Ἰδοῦνῦν καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδού νῦν ἡμέρα σωτηρίας». Ἄλλωστε εἶναι ἐνδιαφέρον καὶ πρέπει νὰ ἐπισημάνουμε ὁτι στὴν παραβολή τῆς κρίσεως δὲν γίνεται καμμία ἀναφορά στὰ σημεῖα τοῦ τέλους, ἀλλά διαβάζοντάς την κανείς ἔχει τὴν αἴσθηση ὅτι τὰ γεγονότα ἐκτυλίσονται μπροστά μας, τώρα, αὐτή τὴν στιγμή.
Ὁ δεύτερος λόγος ποὺ πρέπει νὰ προσέξουμε εἶναι ὅτι σήμερα ὅλο καὶ περισσότεροι ἀπό μᾶς ἔχουμε τὴν τάση νὰ μετατοπίζουμε τὸ ἐνδιαφέρον μας ἀπό τὸ πρόσωπο στὶς ἀνώνυμες ὀντότητες, στὶς φυλές, στὶς τάξεις καὶ ζητᾶμε ἀπό τὴν Ἐκκλησία νὰ εἶναι κοινωνική ὑπηρεσία , κάτι ποὺ ἀσφαλῶς δὲν εἶναι στὴ φύση της. Χριστιανική ἀγάπη εἶναι νὰ βλέπουμε καὶ νὰ προσεγγίζουμε τὸ Χριστό, στὸ πρόσωπο κάθε ἀνθρώπου, ἀνεξάρτητα ἀπό τὴν ἐξωτερική του ἐμφάνηση, τὴν κοινωνική του θέση, τὴν ἐθνική του καταγωγή καὶ τὴν διανοητική του ἰκανότητα. Ἡ ἀγάπη τὰ ξεπερνάει ὅλα αὐτά καὶ φθάνει βαθειά μέσα στὴ ψυχή του ποὺ εἶναι ἡ μοναδική ρίζα τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης· ποὺ εἶναι τὸ μοναδικό κομάτι τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Ὁ Θεός ἀγαπάει κάθε ἄνθρωπο, ἀκριβῶς γιατί αὐτός μόνο γνωρίζει τὸν ἀτίμητο καὶ ἀπόλυτα μοναδικό θησαυρό, τὴν ψυχή ἤ τὸ πρόσωπο ποὺ ἔδωσε στὸν κάθε ἄνθρωπο. Ἡ χριστιανική ἀγάπη ἐπομένως εἶναι ἡ συμμετοχή μας σὲ αὐτή τὴ θεϊκή γνώση, σ’αύτό τὸ δῶρο τῆς Θεϊκῆς ἀγάπης.Δὲν ὑπάρχει ἀπρόσωπη χριστιανική ἀγάπη καὶ γι’αὐτό δὲν ταυτίζεται μὲ τὴν κοινωνική δραστηριότητα. Γιὰ ἕναν ἄνθρωπο μὲ κοινωνική δραστηριότητα τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀγάπης δὲν εἶναι τὸ πρόσωπο, ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ὁ ἄνθρωπος. Εἶναι δηλαδή μία ἀφηρημένη μονάδα μιᾶς ἀφηρημένης ἀνθρωπότητας.
Ἡ κοινωνική δραστηριότητα ἐνεργεῖ πάντοτε στὸ ὄνομα τῆς δικαιοσύνης, τοῦ νόμου, τῆς εὐτυχίας ποὺ πρόκειται νὰ ἔλθει, ποὺ θὰ ἔχει ὀφέλη. Ὁ Χριστιανισμός ἐλάχιστα ἐνδιαφέρεται γι’αὐτό τὸ προβληματικό μέλλον, ἀλλά ἀντίθετα βάζει ὅλη του τὴν ἔμφανση στὸ τώρα, ποὺ εἶναι, ὅπως προηγουμένως εἴπαμε, ὁ μόνος ἀποφασιστικός χρόνος γιὰ ἀγάπη. Οἱ δύο αὐτές στὰσεις δὲν ἀποκλείουν ἡ μία τὴν ἄλλη, ἀλλά δὲν πρέπει καὶ νὰ συγχέονται. Οἱ χριστιανοί βεβαιότατα καὶ ἔχουν εὐθύνες ἀπέναντι «στὸν κόσμο τοῦτο» καὶ πρέπει νὰ ἐκπληρώνουν τὶς ὑποχρεώσεις τους στὰ πλαίσια τῆς κοινωνικῆς δραστηριότητάς τους. Ὅμως ἡ Χριστιανική ἀγάπη σκοπεύει πέρα ἀπό αὐτή. Εἶναι μία ἐκδήλωση τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ποὺ συντρίβει ὅλους τοὺς περιορισμούς, ὅλες τὶς συνθῆκες τοῦ κόσμου τούτου διότι τὸ κίνητρό της, ὁ σκοπός της καὶ ἡ ὁλοκλήρωσής της εἶναι στὸ Θεό. Ἡ πραγματική ἀποστολή τῆς ἐκκλησίας εἶναι νὰ μᾶς ὑπενθυμίζει τὴν προσωπική μας ἀγάπη καὶ κλήση, ποὺ δὲν εἶναι ἄλλη ἀπό τὸ νὰ πλημμυρίσουμε τὸν ἁμαρτωλό κόσμο μὲ αὐτή τὴν ἀγάπη.Νὰ ζήσουμε μὲ ἕναν ἀληθινό τρόπο τὴν ἀγάπη, ἡ ὁποία νὰ φανερώνει τὴν ποιότητα τῆς ζωῆς μας καὶ νὰ χαρακτηρίζει τὴν στάση μας καὶ τὴν συμπεριφορά μας προς τοὺς ἄλλους, εἴτε αὐτοί εἶναι φίλοι καὶ γνωστοί μας, εἴτε εἶναι ξένοι καὶ ἐχθροί. Μόνο ὅσοι ξέρουν νὰ ἀγαποῦν αὐτοί καὶ μόνον αὐτοί θὰ σωθοῦν κατὰ τὴν κρίση. Αὐτοί ποὺ ἀγαποῦν εἶναι οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός.
Ἀδελφοί μου. Ὁ καθένας διαλέγει τὸ δικό του δρόμο ἐλεύθερα καὶ κάνει τὶς ἐπιλογές του ἀνεπιρρέαστα. Ὁσοι ἀγαποῦν ἀξιώνονται καὶ νὰ ἀγαπιῶνται καὶ ὅσοι μισοῦν ἀπορρίπτονται ἀπό τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὸν Θεό. Καμμία ἀπειλή καὶ κανένας ἐκβιασμός συνειδήσεων δὲν παρατηρεῖται ἐδῶ. Ἡ ἐλευθερία εἶναι τὸ πλαίσιο καὶ ἡ καθημερινή ἀγάπη τὸ μοναδικό κριτήριο, βάσει τοῦ ὁποίου θὰ γίνει ἡ κρίση· γι’αὐτό ὅποιος ξέρει νὰ ἀγαπάει δὲν φοβάται τὴν κρίση καὶ μόνον ὁ μὴ ἀγαπῶν τρέμει τὴν ὥρα τοὺ τέλους. Ὅλοι μας δημιουργηθήκαμε καὶ γίναμε ὑπεύθυνοι γιὰ μιὰ μικρή θέση στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐξ αἰτίας τοῦ δώρου τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι εἴτε ἔχουμε εἴτε δὲν ἔχουμε ἀποδεχθεῖ αὐτή τὴν εὐθύνη, εἴτε ἀγαπήσαμε εἴτε ἀρνηθήκαμε τὴν ἀγάπη πρόκειται νὰ κριθοῦμε γιατί ἐφ’ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε μας διαβεβαιώνει ὁ Κύριος. Ἀμήν.