Γράφει ο π. Τέλλος Παπαδόπουλος, Ιερέας Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας
Με αισθήματα ιερής συγκίνησης τελέσαμε, προ ολίγων ημερών, Τρισάγιο στα Φυλακισμένα Μνήματα, υπέρ αναπαύσεως της ψυχής τού, υπέρ πίστεως και ελευθερίας της Κύπρου ηρωϊκώς αγωνισαμένου και ευκλεώς πεσόντος, υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Γρηγόρη Αυξεντίου. Και βεβαίως, μαζί με αυτόν μνημονεύσαμε και τους λοιπούς αγωνιστές, το άνθος της Κυπριακής Νεολαίας της γενιάς του 55-59,οι οποίοι έγιναν ολοκαύτωμα στον βωμό της υπερτάτης θυσίας μ’ ένα και μόνο όραμα: την Ένωση της Κύπρου μετά της Μητρός Πατρίδος, της αθανάτου Ελλάδος.
Έκφραση τιμής προς τους ήρωές μας είναι και η επαναφορά στη μνήμη των προς μίμηση αρετών και έργων τους. Με τέτοια διάθεση έκφρασης τιμής και ευγνωμοσύνης προς τον Γρηγόρη Αυξεντίου, αναφέρουμε κάποια περιστατικά από τη σύντομη 29χρονη επίγεια πορεία του, ιδιαιτέρως επίκαιρα και αφυπνιστικά.
Τις μαρτυρίες μάς τις δίνουν αυτήκοοι και αυτόπτες μάρτυρες. Την περίοδο προ της ενάρξεως του αγώνα, ο Γρηγόρης ζούσε ως ταπεινός βιοπαλαιστής, οδηγός αυτοκινήτου στο χωριό και γεωργός. Είχε ήδη αρραβωνιαστεί την πτωχή, σεμνή και ταπεινή συγχωριανή του Βασιλική και επίκειτο ο Γάμος. Μια συνήθειά του προκαλούσε εύλογη απορία και σχόλια στους συγχωριανούς του: Κατά τον εκκλησιασμό του την Κυριακή, στον ναό της Παναγίας τής Λύσης, φορούσε πάντοτε την επίσημη στρατιωτική στολή του Έλληνα αξιωματικού. Μερικοί θεωρούσαν τούτο ως πράξη επίδειξης. Όμως η αλήθεια ήταν εντελώς διαφορετική.
Ο Γρηγόρης συντηρούσε μ’ αυτό τον τρόπο, μέσα στην συνείδησή του, την πεποίθηση ότι ο Έλληνας στρατιώτης δεν είναι θεματοφύλακας μόνο του Έθνους, αλλά και της Ορθόδοξης Πίστης. Και ακόμα, όντας ο ίδιος ολιγαρκής και λιτός, δεν είχε άλλο πιο επίσημο κοστούμι για να φορέσει ερχόμενος στον οίκο Κυρίου.
Την στρατιωτική στολή πλέον του αντάρτη φορούσε ο Γρηγόρης και ως γαμπρός, όταν υπό συνθήκες άκρας μυστικότητας τελέσθηκε, στον ναό της Παναγίας της Αχειροποιήτου, το Μυστήριο του Γάμου του με την Βασιλική, στις 12/06/1955.Ο τελέσας το Μυστήριο, φλογερός Γέροντας της αγωνιζόμενης για την ελευθερία της Κύπρου, παπα-Σταύρος μαρτυρεί: «Ο Γρηγόρης πριν από την έναρξη της ιερής Ακολουθίας απέθεσε τα όπλα και τις φυσιγγιοθήκες και έκανε με ευλάβεια τον σταυρό του. Καθ’ όλη την διάρκεια του Μυστηρίου στεκόταν σοβαρός και ακίνητος. Ήταν προφανέστατο ότι είχε πλήρη συναίσθηση των τελουμένων».
Μια μυστική καρδιακή σχέση συνέδεε τον Γρηγόρη με την Μητέρα του Φωτός και του Γένους, την Υπέρμαχο Στρατηγό της Ρωμηοσύνης.Οι αντάρτες του μαρτυρούν ότι αναρίθμητες φορές τον έβλεπαν να προσεύχεται με ιερό δέος, γονατιστός, εμπρός στην εικόνα της Παναγίας του Μαχαιρά. Τελείωνε την προσευχή του ασπαζόμενος με πάθος την εικόνα Της. Ο ασπασμός ήταν τόσο έντονος ώστε ο ήχος από το φίλημα ακουγόταν πολλά μέτρα μακρυά. Μικρό εικόνισμα της Παναγίας είχε πάντα στον κόρφο του, ως ατίμητο φυλακτό. Ενδεικτικό του σεβασμού του προς τον Χριστό και την Εκκλησία Του και της βαθείας συναίσθησης της ιερότητας του αγώνα ήταν το γεγονός ότι στις ομάδες του είχε δημιουργήσει κύκλο μελέτης της Καινής Διαθήκης. Επίσης, στα υπό την ευθύνη του κρησφύγετα υπήρχε μόνο η Αγία Γραφή και βιβλία χριστιανικού και εθνικού περιεχομένου. Έντυπα με αισχρό περιεχόμενο ήσαν παντελώς απαγορευμένα.
Όπως μαρτυρεί ο τότε Ηγούμενος Μαχαιρά π. Ειρηναίος, ο Γρηγόρης, δύο μόλις μέρες πριν την θυσία του, ζήτησε να κοινωνήσει αυτός και οι συναγωνιστές του, των αχράντων Μυστηρίων του Κυρίου τους. Ενωμένος με τον Νικητή του θανάτου πήρε στην συνέχεια τον δρόμο προς το κρησφύγετο. Ήταν η πορεία προς τον Γολγοθά. Το «εγώ πρέπει να πεθάνω», που απηύθυνε στους αντάρτες του λίγα λεπτά προτού γίνει ολοκαύτωμα, ήδη ηχούσε «εν τη καρδία» του.
Οι Άγγλοι, τα ξημερώματα της 3ης Μαρτίου 1957, περικύκλωσαν το κρησφύγετο, βέβαιοι ότι θα τον συνελάμβαναν ζωντανό και ότι η φωτογραφία του παραδοθέντος «αρχιτρομοκράτη» θα κυκλοφορούσε, ανά το παγκόσμιο, προς δημόσιο εξευτελισμό, διαπόμπευση και καταισχύνη του ίδιου και του αγωνιζόμενου λαού της Κύπρου.
Όμως η διάψευση ήταν πανηγυρική! Ο Γρηγόρης δεν παραδόθηκε! Δεν εξήλθε ηττημένος από το κρησφύγετο με «ψηλά τα χέρια»! Εξήλθε νικητής! Ακρωτηριασμένος, απανθρακωμένος, «μια χούφτα τιμημένη στάχτη» – όπως θα έλεγε, λίγες ώρες μετά, η ποιήτρια Λυσιώτισσα μάνα του – αλλά νικητής!
Το μήνυμα ότι δεν παραδόθηκε, αλλά αυτοπροαιρέτως κάηκε ζωντανός, η είδηση ακριβώς της αυτοθυσίας τού υπαρχηγού του αγώνα, έγινε τελικώς, (εις πείσμα των κατακτητών), «τραγούδι» και ύμνος εις την Ελευθερία και την αντρεία, που «κυκλοφόρησε» και συγκίνησε ολόκληρη την ανθρωπότητα!
Τις μέρες που η Κύπρος τιμούσε φέτος την μνήμη του Γρηγόρη Αυξεντίου, ένα άλλο «τραγούδι» συνέπεσε να βρεθεί στο προσκήνιο. Ένα «τραγούδι» που υποτίθεται ότι θα αντιπροσωπεύσει την πατρίδα μας, σ’ ένα πανευρωπαϊκό διαγωνισμό. Το επέλεξε το κρατικό ραδιοτηλεοπτικό μας ίδρυμα (ΡΙΚ) και όχι βέβαια ο φορολογούμενος λαός, ο οποίος, από το υστέρημα τού, «οσημέραι», μειωμένου εισοδήματός του, το συντηρεί.
Το ότι το «τραγούδι» αυτό είναι ένας «ύμνος», όχι βέβαια στην ελευθερία,αλλά στην πνευματική, ψυχική, ηθική και σωματική δουλεία και στον κατ’ εξοχήν τύραννο του ανθρωπίνου γένους, τον οποίο ο θυμόσοφος λαός μας προσφυώς ονομάζει ως τον «έξω από δω», είναι περιττό και να το αναφέρει κανείς. (Κατά τα άλλα, βέβαια, με βάση το ισχύον καταστατικό του, το ΡΙΚ έχει υποχρέωση να σέβεται τις «ευαισθησίες (…) των θρησκευτικών ομάδων» της Δημοκρατίας (άρθ. 19.1), και «να διασφαλίζει (…) την ηθική ανάπτυξη των ανηλίκων» (άρθ. 19(5)Α).
Είναι βέβαιο ότι οι ερμηνευτές, εκτελεστές και λοιποί συντελεστές του εν λόγω τραγουδιού έχουν κάνει «λάθος λογαριασμό»: Πρέπει να λησμόνησαν ότι τον μήνα Μάϊο (που προγραμματίζεται να γίνει ο σχετικός διαγωνισμός), ένας άλλος Ύμνος θα ακούεται απ᾿ άκρη σ᾿ άκρη της γης, ο οποίος θα εξαφανίσει «ωσεί καπνόν» κάθε αντίθετη κραυγή. Θα είναι το «τραγούδι» της Ελευθερίας και της Χαράς, ο Ύμνος της Νίκης της Ζωής επί του θανάτου: «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».
*Ιερέας στις Κεντρικές Φυλακές