Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 7ο – Γαϊδουράγκαθο

17 Ιουνίου 2022 σε ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΜΕ ΑΞΙΑ, ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ, ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Με τον όρο γαϊδουράγκαθο καλούνται διάφορα ακανθώδη φυτά από τα γένη cnicus, cirsium, cardus, sonchus, cynara κ.ά. Το γαϊδουράγκαθο ή Σύλλιβο το μαριανό,(λατινική ονομασία Sylibum marianum) της οικογένειας των αστεροειδών που φύεται κυρίως στην χώρα μας, είναι ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα θεραπευτικά βότανα εδώ και χιλιάδες χρόνια.Είναι μονοετές αλλά και διετές φυτό .  Την ονομασία σύλλιβο την πήρε από τον Διοσκουρίδη , ο οποίος κατέγραψε και πολλές από τις θεραπευτικές ιδιότητές του. Πρόκειται για ακανθώδες ζιζάνιο που φύεται στις παραμεσόγειες περιοχές κυρίως σε αργιλώδη εδάφη και ευνοείται από ξηρά καλοκαίρια. Έχει ύψος μέχρι και 2 μέτρα με λογχοειδή ακανθώδη φύλλα με λευκές νευρώσεις και  τριχωτό στέλεχος. Ανθοφορεί με μωβ χρώματος ταξιανθίες που τις περιβάλλουν ακανθώδη βράκτια.

Τα χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι κυρίως τα άνθη, τα φύλλα και το ριζικό σύστημα. Η κύρια δραστική ουσία του βοτάνου είναι η συλιμαρίνη η οποία εξάγεται από τους σπόρους του άνθους. Απο την συλιμαρίνη αποδεσμεύονται φαρμακοτεχνικά πλήθος άλλων ουσιών για παρασκευή σκευασμάτων,όπως η σιλυβίνη,η ισοσυλιβίνη η συλιχριστίνη κ.α. ,  κυρίως ηπατοπροστατευτικής και αποτοξινωτικής δράσης.Επίσης το φυτό περιέχει φλαβονοειδή, κουερσετίνη και βιταμίνη Ε.

Χρήσεις:

Η καλή ηπατοθεραπευτική – αποτοξινωτική δράση του βοτάνου είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει για το σύλλιβον την εμεταγωγό δράση του εαν καταναλωθεί μαζί με μέλι, καθώς επίσης και την χρήση του ως αντίδοτο από δηλητηρίαση μανιταριών.

Σήμερα υπάρχουν αναρίθμητες έρευνες που αναφέρουν την ισχυρή ηπατική θεραπευτική δράση του βοτάνου. Αναλυτικότερα σχετικά με την λιπώδη διήθηση του ήπατος , το βότανο λειτουργεί ως ενισχυτικό ιστών του ήπατος, βοηθάει στην κυτταρική αναγέννηση, έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες στα κύτταρα και μειώνει τις φλεγμονές. Υπάρχουν πολλά σκευάσματα του βοτάνου με την λαϊκή ονομασία milk thristle .   Η σιλυμαρίνη έχει φανεί ότι αυξάνει το ρυθμό αναγέννησης των κυττάρων του ήπατος, καθώς επιδρά στο ρυθμό πρωτεϊνοσύνθεσης. Η παραπάνω δράση φαίνεται πως βοηθά στην παραγωγή νέων κυττάρων σε περιπτώσεις ηπατίτιδας, αλκοολικής λιπώδους διήθησης, κίρρωσης αλλά και μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος (NAFLD).

Κλινικές έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση 120 mg σιλυβίνης δύο φορές την εβδομάδα για 2 μήνες μείωσε τα επίπεδα ασπαρτικής τρανσαμινάσης και τρανσαμινάσης αλανίνης στον ορό του αίματος των ασθενών με ηπατικές παθήσεις.

Σε μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε 2637 ασθενείς με χρόνιες ηπατικές διαταραχές, χορήγηση εκχυλίσματος σιλυμαρίνης για 8 εβδομάδες προκάλεσε σημαντική μείωση της ποσότητας του ηπατικού ενζύμου στο 88% των ασθενών. Μικρές ανεπιθύμητες ενέργειες του φαρμάκου παρατηρήθηκαν μόνο σε λιγότερο από 1% των ασθενών.Η χορήγηση ενδοφλέβιας σιλυβίνης (20-50 mg / kg / ημέρα για 3-4 ημέρες) ανέστειλε την ηπατική βλάβη εντελώς έως και 48 ώρες μετά από τοξικότητα με το δηλητηριώδες, ναρκωτικό και παραισθησιογόνο μανιτάρι ‘Αμανίτης ο μυγοκτόνος’ . Σε μια μελέτη που διεξήχθη σε 250 άτομα εθισμένα στην χρήση του συγκεκριμένου μανιταριού, 46 θάνατοι αναφέρθηκαν στην ομάδα που δεν υποβλήθηκε σε θεραπεία. Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε θνησιμότητα στην ομάδα που περιελάμβανε 16 άτομα που έλαβαν σιλυβίνη.Η σιλυμαρίνη είναι σε θέση να παρέχει προστασία έναντι της ηπατοτοξικότητας του τετραχλωριούχου άνθρακα και της υπεροξείδωσης των λιπιδίων. Έχει επίσης δειχθεί σε αρκετά πειραματικά μοντέλα ότι έχει ηπατοπροστασία έναντι τραυματισμού που προκαλείται από παρακεταμόλη, αλοθάνη, αλλοξάνη και μικροκυστεΐνη (μια ηπατοτοξίνη).

Τα περισσότερα από τα τεκμηριωμένα δεδομένα σχετικά με το γαϊδουράγκαθο αφορούν διαταραχές του ήπατος. Ωστόσο, έχει ευεργετικές ιδιότητες σε μια μεγάλη ποικιλία άλλων διαταραχών όπως η υπογλυκαιμική δραστηριότητα και η μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 και τις επιπλοκές του. Η σιλυμαρίνη είναι επίσης σε θέση να προστατεύει τα νεφρά από νεφροτοξικούς παράγοντες. Πρόσφατες έρευνες την θεωρούν  κλειδί για όλες τις ασθένειες. Τα αποτελέσματα  κλινικής έρευνας έδειξαν επίσης ότι μπορεί να εισαχθεί ως μειωτής χοληστερόλης στο αίμα σε ασθενείς με υπερχοληστερολαιμία. Η καθημερινή χρήση της σιλυμαρίνης σε δόση 420 mg σε 15 άτομα με υπερχοληστερολαιμία οδήγησε σε μειωμένη συγκέντρωση χοληστερόλης στη χοληδόχο κύστη σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, υπονοώντας τη σύνθεση χοληστερόλης στο ήπαρ. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η σιλυμαρίνη για την υγεία των νεφρών μπορεί να είναι εξίσου σημαντική με το ήπαρ. Συμπυκνώνεται στα νεφρικά κύτταρα και βοηθά στην αναγέννηση των κυττάρων αυξάνοντας τη σύνθεση πρωτεϊνών και νουκλεϊκών οξέων. Έχει προταθεί ότι η σιλυμαρίνη αυξάνει την αντιγραφή των κυττάρων κατά 30%, η οποία σχετίζεται με 2 σημαντικά συστατικά της: τη σιλυμπίνη και τη σιλυχριστίνη. Επίσης  έχει ευεργετικά αποτελέσματα στη διαβητική νεφροπάθεια.

Σημαντική είναι και η δράση του φυτού κατά της ψωρίασης, νευρικών φλεγμονών και μερικών περιπτώσεων καρκίνου.

Βασικά Παρασκευάσματα:

Όπως προαναφέρθηκε, τα κυριότερα θεραπευτικά συστατικά του φυτού βρίσκονται στους σπόρους. Για την αποδέσμευση αυτών πρέπει οι σπόροι να συμπιεστούν σε ειδική πρέσσα ψυχρής έκθλιψης και να βγεί από εκεί το έλαιο.

Από αυτό αναλόγως της πάθησης ένας ενήλικας μπορεί να καταναλώσει με ασφάλεια μέχρι και 2 κουταλιές της σούπας. Εαν αυτό δεν είναι εφικτό μια πιο απλή μέθοδος είναι να κάνουμε αφέψημα  που παριλαμβάνει τον σιγανό βρασμό του άνθους σε νερό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί νωπό ή αποξηραμένο άνθος το οποίο θα πρέπει  να βράσει για 20 λεπτά. Αυτό μπορεί να πίνεται 2-3 φορές ημερησίως. Με το αφέψημα δεν αποδεσμεύονται πλήρως τα δραστικά συστατικά του άνθους. Στην αγορά υπάρχει πλήθος σκευασμάτων γαιδουράγκαθου και πρέπει να δοθεί προσοχή στην περίπτωση του ελαίου να είναι μόνο ψυχρής έκθλιψης καθώς με την θερμοκρασία καταστρέφονται μερικά από τα συστατικά του.

Γ.Π.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

1. Φυτά και Βότανα της Ελληνικής Γής και Θεραπευτική Χρήση αυτών – Μέρος 1ο – Χαμομήλι
2. Φυτά και Βότανα της Ελληνικής Γής και Θεραπευτική Χρήση αυτών – Μέρος 2ο – Τσουκνίδα
3. Φυτά και Βότανα της Ελληνικής Γής και Θεραπευτική Χρήση αυτών – Μέρος 3ο  – Αγριοτριανταφυλλιά
4. Φυτά και Βότανα της Ελληνικής Γής και Θεραπευτική Χρήση αυτών – Μέρος 4ο – Σύμφυτο
5. Φυτά και Βότανα της Ελληνικής Γής και Θεραπευτική Χρήση αυτών – Μέρος 5ο – Βαλσαμόχορτο
6. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 6ο – Σκόρδο
7. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 7ο – Γαϊδουράγκαθο
8. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 8ο – Βασιλικός
9. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 9ο – Θυμάρι
10. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 10ο – Δενδρολίβανο
11. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 11ο – Κρεμμύδι
12. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 12ο – Ρίγανη
13. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 13ο – Αγριοράδικο
14. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 14ο – Λεμόνι
15. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 15ο – Σχίνος (Μαστιχόδενδρο)
16. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 16ο – Μαϊντανός
17. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 17ο – Σέλινο
18. Φυτά καί Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς καί Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 18ο – Μέντα

Πηγές – παραπομπές 

https://www.zeliosgi.gr/votano/gaidouragkatho/

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0278691509005936

https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2156587215571116

https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements-milk-thistle/art-20362885

https://www.researchgate.net/publication/262379323_Extraction_and_Determination_of_Chemical_Ingredients_from_Stems_of_Silybum_Marianum

https://www.vita4you.gr/blog-vita4you/el/item/620-gaidoyragkatho-o-polytimos-symmachos-toy-sykwtioy.html

Koch, HP, Bachner, J, Loffler, E. Silymarin: potent inhibitor of cyclic AMP phosphodiester. Methods Find Exp Clin Pharmacol. 1985;7:409–413.