Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
Τὸ αἴνιγμα τῆς ἡμέρας
Πατριώτης εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἀγαπᾶ τὴν πατρίδα του, ὁ φιλόπατρις. Τί σήμαινε ὅμως στὴν ἀρχαία Ἑλληνική; Πατριώτης εἶναι αὐτὸς ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν ἴδια χώρα, ὁ συμπατριώτης, ὁ ὁμοήθης, ὁ ὁμόγλωσσος. Ὣς ἐδῶ ἡ σημασία του δὲν μᾶς ξενίζει. Ὅ,τι λεγόταν ὅμως γιὰ τοὺς βαρβάρους ποὺ εἶχαν μόνο μιὰ πατρίδα, σίγουρα μᾶς ξαφνιάζει· τὸ οὐσιαστικὸ «πολῖται» χρησιμοποιήθηκε γιὰ τοὺς Ἕλληνες ποὺ εἶχαν κοινὴ πόλι. «Πολίτης πατριώτου διαφέρει· πολίτης μὲν γὰρ λέγεταί τινος ὁ ἐκ τῆς αὐτῆς πόλεως ἐλεύθερος ἐλευθέρου, πατριώτης δὲ ὁ τῆς αὐτῆς χώρας δοῦλος δούλῳ· ἡ γὰρ πατρὶς καὶ ἐπὶ τῆς χώρας λέγεται· τοῖσι δ’ ἄφαρ πόλεμος γλυκίων γένετ’ ἠὲ νεέσθαι ἐν νηυσὶ γλαφυρῇσι φίλην ἐς πατρίδα γαῖαν». (Πτολεμαῖος, Περὶ διαφορᾶς τῶν λέξεων). Ἀργότερα ἡ σημασία της ἀποσυνδέθηκε ἀπὸ τοὺς βαρβάρους καὶ σήμαινε αὐτὸν ποὺ κατάγεται ἀπὸ τὴν ἴδια πατρίδα. Ὁ Μ. Ἀθανάσιος ἐπὶ παραδείγματι γράφει: «Φιλάγριος ὁ καὶ πάλαι τὴν ἐκκλησίαν καὶ τὰς ταύτης παρθένους ἀδικήσας καὶ νῦν ἔπαρχος Αἰγύπτου τυγχάνων, παραβάτης μὲν γενόμενος, πατριώτης δὲ ὢν τοῦ Γρηγορίου».
Δείτε ΕΔΩ όλα τα σχετικά άρθρα της Γωνιάς της Γλώσσας