Η κήρυξη της επανάστασης στη Μάνη, στην ιστορική αυτή περιοχή της Πελοποννήσου, έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου του 1821, στην Αρεόπολη, σύμφωνα με την τοπική προφορική παράδοση.
Η Στεμνίτσα, είναι ορεινό χωριό του δήμου Γορτυνίας της Αρκαδίας.
Μόλις τέσσερα χιλιόμετρα από τη Δημητσάνα βρίσκεται ένας υπέροχος παραδοσιακός οικισμός με μια επιβλητική θέα στο φαράγγι του ποταμού Λούσιου, που δεν πρέπει να παραλείψετε σαν επισκεφτείτε τη γύρω περιοχή. Φέρει την ιδιαίτερη ονομασία Ζάτουνα και είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1050 μέτρων…
Χτισμένη σε περίοπτη θέση πάνω από το φαράγγι του Λούσιου και σε υψόμετρο από τα 950 μέχρι και τα 1080 μέτρα, η Δημητσάνα είναι μία πανέμορφη κωμόπολη στο κέντρο της ορεινής Αρκαδίας με πλούσια ιστορική παράδοση. Καταλυτικός ήταν ο ρόλος της κατά την διάρκεια του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα του 1821…
Ο στρατηγικής σημασίας χώρος του Γουλά είχε φιλοξενήσει κτίσματα, ασκητήρια και εκκλησίδια διάσπαρτα μέσα στις σπηλαιώδεις πτυχές του. Στα ανατολικά της μονής, στους πρόποδες του Γουλά, οι Βυζαντινοί έκτισαν ένα ναό προς τιμήν της Αναλήψεως του Χριστού. Βρίσκεται εντός του φυσικού σπηλαίου και είναι πλέον ερειπωμένος. Έχουν εντοπιστεί κατάλοιπα κτισμάτων και οχυρώσεως στον αυχένα του απότομου όρους, ένδειξη προϋπάρχοντος οικισμού.
Ο χώρος όπου έχει κτιστεί η μονή έχει μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς ελέγχει τις διαβάσεις του Μαινάλου προς τη Γορτυνία, μέσω των χωριών του Φαλάνθου. Εκεί έχουν διαδραματιστεί σοβαρά πολεμικά γεγονότα, στα οποία η μονή της Παναγίας της Επάνω Χρέπας χρησιμοποιήθηκε ως φυλάκιο προστασίας.
Η μόνη αξιόλογη εικόνα που υπάρχει στο ναό είναι της Παναγίας της Οδηγήτριας ζωγραφισμένη από το Φώτη Κόντογλου σύμφωνα με τις πηγές και φυλάσσεται σε χώρο εκτός μοναστηρίου. Σύμφωνα με την παράδοση το μοναστήρι αποτέλεσε κάποτε θερινή διαμονή του Δεσπότη της Μητρόπολης Γερονθρών όπως ονομαζόταν το σημερινό Γεράκι και κάηκε επί Ιμπραήμ.
Όταν άρχισαν οι οικοδομικές εργασίες όμως η θαυματουργική εικόνα της Παναγίας μετακινείτο κατά τη δύση του ηλίου από την επιλεγμένη θέση στην απέναντι και μπροστά της έκαιγε μία καντήλα, που τα ξημερώματα χανόταν. Από την επανάληψη του φαινομένου οι πιστοί κατάλαβαν ότι η μονή έπρεπε να κτιστεί στο σημείο εκείνο, που τους έδειχνε η Παναγία και έτσι έγινε.
Ένα ανεξήγητο θαύμα της φύσης στο γαλήνιο τοπίο της Αρκαδίας
… ἔδωσε στούς Ἕλληνες χρόνο νά ἀνασυνταχθοῦν, ἑδραίωσε τήν πεποίθηση ὅτι ὁ Ἰμπραήμ δέν ἦταν πιά ἀνίκητος καί ὁδήγησε στήν νικηφόρα μάχη τῶν Ἑλλήνων στούς Μύλους.
Μονοπάτια Λευτεριάς: Οδοιπορικό σε Γορτυνία και Αρκαδία
Καί πάλι ὡς πρός τήν προσφορά τῆς µονῆς στό γένος καί στά γράµµατα µποροῦµε νά ἀναφέρουµε ὅτι ὑπῆρξε σπουδαῖο πνευµατικό κέντρο τῆς περιοχῆς.17 Αὐτό βεβαιώνεται ἀπό τήν λειτουργία στήν µονή σπουδαίας βιβλιοθήκης µέ σπάνια χειρόγραφα τοῦ 12ου αἰῶνος ἐκ τῶν ὁποίων κάποια φυλάσσονται στήν Ἐθνική Βιβλιοθήκη τῆς Ἀθήνας. Τέλος, νά σηµειώσουµε ὅτι στήν Μονή αὐτή λειτούργησε ἀρχικά µιά σχολή πού ἀργότερα µετεξελίχθηκε στήν Δηµητσάνα ἀπό τήν ὁποία ἀποφοίτησαν δεκάδες ἱεραρχῶν καί λογίων πού διέπρεψαν στήν Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό.