Με την εορτή των Θεοφανίων κλείνει το άγιο 12ήμερο για την Αγία Εκκλησία μας. Το εορταστικό αυτό διάστημα έχουμε τρεις Δεσποτικές εορτές, της γεννήσεώς Του (25 Δεκεμβρίου), της περιτομής (1 Ιανουαρίου) και της βαπτίσεώς Του (6 Ιανουαρίου).
Ο Ιησούς Χριστός βαπτίστηκε σε ηλικία 30 ετών πριν αρχίσει τη δημόσια δράση, την διδασκαλία και τα θαύματα. Πολλοί ερωτούν τι έκανε ο Κύριος από την γέννησή Του μέχρι τη βάπτισή Του. Το Ιερό ευαγγέλιο μας πληροφορεί για τη συνάντηση και τη συζήτηση που είχε στο ναό με τους ιερείς και τους σοφούς της εποχής. Ο 12χρονος Χριστός εντυπωσίασε τους πάντες με τις εύστοχες ερωτήσεις και τις σοφές απαντήσεις. Στη συνέχεια αναφέρει ότι ο Ιησούς ζούσε «υποτασσόμενος αυτοίς» (στον Ιωσήφ και στην Παναγία) στην πατρίδα τους τη Ναζαρέτ.
Ο Πρόδρομος βρίσκεται εις την έρημο του Ιορδάνη. Με το βάπτισμα και το κήρυγμα προετοιμάζει τον κόσμο να δεκτεί τον Σωτήρα
Ο Χριστός ζούσε αφανώς και ταπεινά στη Ναζαρέτ, ως νομιζόμενος υιός της Μαρίας και του μνήστορος Ιωσήφ. Όταν έφθασε η ώρα να αρχίσει το Σωτήριο έργο Του πήγε και αυτός εις τον Ιορδάνη ποταμό. Κανένας δεν του έδωσε σημασία εκτός από τον Ιωάννη, ο οποίος πληροφορήθηκε εις την καρδιά του ότι ο μονογενής Υιός του Θεού ήλθε να βαπτιστεί. Ο Χριστός ζητά από τον Ιωάννη να τον βαπτίσει. Επειδή γνωρίζει ποιος είναι Αυτός που του ζητά, αντιδρά λέγοντας «Είμαι ανάξιος, «εγώ έχω ανάγκη νά βαπτισθώ από σένα» (Ματθ. 3,14). Τέλος, επειδή ο Χριστός επέμενε, ο Ιωάννης υπήκουσε και Τον βάπτισε. Ο δούλος και κτίσμα βαπτίζει τον Κύριο και άχρονο Δημιουργό.
Ας διαβάσομε τι γράφει ο Ιωάννης Χρυσόστομος για την συνάντησή τους και τον διάλογό τους.
Ιωάννης: Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από εσένα και εσύ έρχεσαι σε μένα Δέσποτα. Γιατί Δέσποτα; Εγώ για σένα κήρυξα μεγάλα και εσύ έρχεσαι απλός και ξένος. Εις τον ουρανό είσαι υιός Βασιλέως και εδώ εις τη γη είσαι υιός Βασιλέως. Δεν κρατάς σκήπτρο βασιλικό, δείξε την αξία σου. Πού είναι το στίφος των αγγέλων, το τάγμα των αγγέλλων και η λειτουργία των Χερουβίμ; το πυρ και το πνεύμα το Άγιον; Τον Μωυσή εδόξασες παριστάμενος ως νεφέλη και φωτεινή στήλη παριστάμενος. Τον δούλο σου με τόση δόξα στόλισες και εσύ ως απλός έρχεσαι και σκύβεις το κεφάλι για να σε βαπτίσω; Δείξε τα ταπεινά όπως έδειξες τα υψηλά. Βάπτισε τους παρευρισκόμενους και προ πάντων εμένα.
Ο Ιορδάνης σε γνώρισε και δεν σε δέχεται. Η φύση σε γνώρισε εγώ να μη σε γνωρίσω; Τα νερά του Ιορδάνη στράφηκαν προς τα οπίσω, αρνούνται την τάξη. Εάν θέλεις να βαπτιστείς βάπτισε τον εαυτό σου, αρνούμαι να απλώσω τα χέρια μου. Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα και εσύ έρχεσαι σε μένα. Γνωρίζω ποίος είσαι και εσύ γνωρίζεις ότι σε γνωρίζω. Ευρισκόμενος εις την κοιλιά της μητέρας μου και όταν σε είδα εις την κοιλιά της μητέρας Σου, επειδή δεν είχα άλλο τρόπο χρησιμοποίησα το στόμα της μητρός μου και είπα: «Πως είναι δυνατόν να έλθει σε μένα η μητέρα του Κυρίου μου». Εγώ έχω ανάγκη να βαπτιστώ από σένα και εσύ έρχεσαι σε μένα.
Ο Κύριος απαντά. Έτσι πρέπει να γίνει, να πληρωθεί πάσα δικαιοσύνη. Δεν ξέρεις τι μιλάς, εγώ γνωρίζω όσα πραγματεύομαι. Ζητάς να αποκαλύψω την θεότητά μου, δεν ήλθε η ώρα. Την αλήθεια λέγεις , αλλά δεν σε πιστεύουν άπιστον το γένος των Ιουδαίων. Θα γνωρίσουν μεγάλη αποκάλυψη. Έτσι πρέπει να γίνει, να με βαπτίσεις.
Ιωάννης. Πως θα γίνει Δέσποτα;;
Κύριος Όπως περιετμήθηκα, έτσι πρέπει να βαπτιστώ για να πληρωθεί πάσα δικαιοσύνη. Εάν ένα μέρος το εκπληρώσω άλλο όχι, μισή θα εκπληρώσω την οικονομία. Εάν εγώ δεν βαπτιστώ από σένα πως βασιλιάς θα βαπτιστεί από φτωχό ιερέα;;.Θα ακουστεί η φωνή του ουρανίου Πατρός λέγουσα αυτός είναι ο υιός μου ο αγαπητός αυτόν να ακούετε. Για να μη θεωρούν οι Ιουδαίοι ότι είμαι ο υιός του μαραγκού αλλά, υιός του Ουρανίου Πατρός. Πρέπει να γίνει ,για να πληρωθεί η προφητεία Φωνή Κυρίου επί των υδάτων.
Φανερώθηκαν φρικώδη πράγματα. Ο Ιωάννης τρέμοντας απλώνει τα χέρια του. Το Άγιο Πνεύμα ως περιστερά στέκεται πάνω από το κεφάλι του Χριστού. Άγγελοι παρακολουθούν και οι άνθρωποι ρωτούν ο ένας τον άλλον Ποιος είναι αυτός ο οποίος βαπτίζεται. Τότε, οι ουρανοί ανοίγουν και ακούγεται η φωνή του Θεού Πατρός Αυτός είναι ο αγαπητός μου Υιός τον οποίο πρέπει να υπακούετε. Βοά ο πατήρ την φιλοστοργία του , για να μάθεις την διάθεση του Κτίστου προς τον κόσμον. Τέτοιο υιόν έστειλε εις τους δούλους του, τον ποθούμενον υπέρ των μισουμένων, τον αναμάρτητον υπέρ των αμαρτωλών , υπέρ των αδόξων τον ένδοξον.
Διαβάζουμε εις το ευαγγέλιο, ότι κατά την βάπτισή Του ο Χριστός «ανέβη ευθύς από τού ύδατος», αμέσως βγήκε από το νερό (έ.α. 3,16). Τι σημαίνει αυτό;; Σημαίνει τούτο.: Ο Κύριος ως αναμάρτητος δεν είχε διαπράξει αμαρτήματα για να εξομολογηθεί και για αυτό μόλις μπήκε, αμέσως βγήκε από τα νερά του Ιορδάνη. Αγιάστηκε το νερό και επειδή αυτό είναι βασικό συστατικό της ζωής, αγιάστηκε η φύση, συναισθάνθηκε το γεγονός της βαπτίσεώς Του και τα νερά του Ιορδάνη στράφηκαν εις τα οπίσω. Γεγονός θαυμαστό. Δεν ήταν το μοναδικό. Οι ουρανοί ανοίκτηκαν και ακούστηκε η φωνή του Ουρανίου Πατρός λέγουσα ότι «Αυτός είναι ο αγαπητός μου Υιός, εν ώ ευδόκησα» (έ.α. 3,17), και το Πνεύμα το άγιο σέ σχήμα περιστεράς κατήλθε επάνω εις τον Χριστό για να μαρτυρήσει «τού λόγου το ασφαλές» (απολυτ.).
Κατά τη Βάπτιση έχουμε την πρώτη εναργή, διακριτή και αισθητή εμφάνιση του Τριαδικού Θεού στην ιστορία Επειδή περιστερά είχε δώσει εις τον Νώε σημείο ότι ο κατακλυσμός είχε σταματήσει, έτσι και τώρα το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται ως περιστέρι για να σηματοδοτήσεει την εποχή της Χάριτος και της αποκατάστασης της σχέσης του ανθρώπου με τον Θεό, που διαταράχθηκε με υπαιτιότητα του πρώτου. Αυτό διαβάζουμε εις το Αποστολικό ανάγνωσμα της εορτής: “Ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἡ σωτήριος πᾶσιν ἀνθρώποις” (Τίτ. 2,11). Η φωνή από τον ουρανό του Θεού Πατρός πιστοποιεί ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, είναι ο μονογενής Υιός και Λόγος, που σαρκώθηκε για τη σωτηρία του κόσμου. Από τη στιγμή εκείνη αρχίζει επίσημα ο Θεός Υιός την αποστολή Του
Με την παρακοή των πρωτοπλάστων του Αδάμ και της Εύας έκλεισε όχι μόνο ο επίγειος παράδεισος αλλά και ο Ουράνιος. Για τον άνθρωπο έμεινε κλειστός ο ουράνιος παράδεισος, αλλά τώρα με την παρουσία και το σωτήριο έργο του βαπτιζόμενου και προσευχόμενου Κυρίου μας Ιησού Χριστού ανοίγει η ουράνια βασιλεία. Ανοίχτηκε μια νέα οδός που οδηγεί εις την ουράνια βασιλεία. Από το προπατορικό αμάρτημα απαλλασσόμαστε με το Άγιο Βάπτισμα και τα αμαρτήματα που διαπράττομε μετά από αυτό υπάρχει το μυστήριο της εξομολογήσεως.
Απολυτίκιο Θεοφανείων
Ἐν Ἰορδάνῃ βαπτιζομένου σου Κύριε ἡ τῆς Τριάδος ἐφανερώθη προσκύνησις, τοῦ γὰρ Γεννήτορος ἡ φωνὴ προσεμαρτύρει σοι, ἀγαπητὸν σε Υἱὸν ὀνομὰζουσα καὶ τὸ Πνεῦμα, ἐν εἴδει περιστερᾶς, ἐβεβαίου τοῦ λόγου τὸ ἀσφαλὲς.
Κοντάκιο Θεοφανείων
Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη
και το Φως Σου Κύριε εσημειώθη εφ΄ ημάς
εν επιγνώσει υμνούντας Σε
Ήλθες εφάνης το Φως το απρόσιτον.
Μεγαλυνάριο Θεοφανείων:
Σήμερον επέφανεν ο Σωτήρ
εν μορφή ως δούλου βαπτισθήναι
μετά σαρκός υπό Ιωάννου εν Ιορδάνου ρείθροις
ίνα βροτών εκπλύνει τα παραπτώματα.
Μυργιώτης Παναγιώτης
Μαθηματικός