Αγωνιζόμενος ο Καποδίστριας για μια «σωτηριώδη Ἰδιογενὴ Παιδαγωγία» –με βάση τη διαχρονική ελληνική γλώσσα, την παγκοσμίως διαλάμπουσα Κλασική Γραμματεία και τις ακατάλυτες πολιτισμικές αξίες του ιστορικού μας Γένους– χαρακτήριζε την πρώιμη μετανάστευση Ελλήνων για σπουδές στο εξωτερικό ως «ὄνειδος» για την Ελλάδα.
Ειδικότερα, ο Καποδίστριας θεωρούσε ότι οι πρωΐμως ξενιτεμένοι νέοι της Ελλάδος διατρέχουν τον κίνδυνο πολιτισμικής αλλοτρίωσης και εθνικής απομείωσής τους, όπως έγραφε στον Μουστοξύδη (1827):
«Τὰ παιδία μας, οὕτως ἐκεῖ σε κείμενα [σε ξένους τόπους], κινδυνεύουσιν νὰ ἐκστραφῶσι [εκτραπούν] τῆς οἰκείας φύσεως, χάνοντα βαθμηδόν καὶ τὴν αἴσθησιν τῶν θρησκευτικῶν χρεῶν των καὶ τὴν χρῆσιν τῆς γλώσσης των, καὶ τὴν μνήμην τῶν ἐφεσίων καὶ ἰδιογενῶν ἠθῶν.
Η απάντηση του Καποδίστρια σε αυτά τα ερωτήματα είναι καταιγιστική, ήτοι ότι οι ξενιτεμένοι νέοι που θα υποστούν εκπαιδευτική αλλοτρίωση ή και «ἐξέθνωση» (πολιτισμική γενιτσαροποίηση) θα αποβούν «χαμένοι» για την Ελλάδα και «άχρηστοι» για κάθε άλλη χώρα:
«Ἀπεκρίθη πρὸς ταῦτα ἡ πεῖρα, καὶ ἀποκρίνεται καθ’ ἑκάστην ὅτι, παραδεδομένοι οἱ νέοι οὗτοι μόνως εἰς ἑαυτοὺς καὶ εἰς τῶν ξένων τὰ παραδείγματα [σε ξένα υλιστικά ατομικιστικάπρότυπα], χαμένοι θέλουσιν εἶσθαι διὰ τὴν πατρίδα των, καὶ οὐδ᾿ ἄλλου τόπου τὴν σήμερον θέλουσιν γείνῃ χρήσιμον ἀπόκτημα. Ἀλλὰ καὶ τούτου γενομένου, τὸ ὄνειδος τῆς ἐξεθνώσεώς των εἰς τὴν Ἑλλάδα θὰ πέση.»
Σε επιστολή του δε προς τον Κοραή (1829), ο Καποδίστριας επεσήμανε την επιτακτική εθνική ανάγκη για επανάκαμψη στην πατρίδα όσων Ελλήνων σπουδάζουν πρωΐμως στα ξένα, ώστε να εξαληφθεί το εθνικό «ὄνειδος» της πολιτισμικής τους «διαφθορᾶς»:
«Καὶ ἐγὼ ἀναγκαιώτατον κρίνω νὰ συλλέξωμεν καὶ ἐπαναγάγωμεν εἰς τὴν Ἑλλάδα τοὺς νέους ῞Ελληνας ὅσοι ἐπὶ προφάσει μαθήσεως διαφθείρονται ἐν Εὐρώπῃ».
Αυτό το Καποδιστριακό πρόταγμα έγινε ακόμα πιο επίκαιρο εφέτος εξ αιτίας της Πανδημίας, η οποία προξένησε μια σαρωτική μετάλλαξη στην ακαδημαϊκή κοινότητα παγκοσμίως: Εκατοντάδες πανεπιστήμια και κολέγια στο εξωτερικό αναγκάσθηκαν να κλείσουν εσπευσμένα τις πανεπιστημιουπόλεις τους και να «αδειάσουν» άρον-άρον τις φοιτητικές τους εστίες. Κατά συνέπεια, χιλιάδες ξενιτεμένοι Έλληνες φοιτητές επανέκαμψαν στην Ελλάδα, στην ασφάλεια και την θερμή αγκαλιά της πατρίδος, η οποία σήμερα είναι πανέτοιμη να καλύψει επαρκώς τις σπουδαστικές τους ανάγκες – είτε σε ΑΕΙ, που εδώ και δύο δεκαετίες διεξάγουν μεταπτυχιακά προγράμματα σύμφωνα με διεθνή πρότυπα (ΜΒΑ κ.τ.λ.), είτε σε κολέγια, όπου ο σπουδαστής έχει πλέον την δυνατότητα να λάβει αυθεντικό πτυχίο (Bachelor, Master, Ph.D.) κρατικού πανεπιστημίου Ευρώπης ή Αμερικής σπουδάζοντας όμως με ασφάλεια στον τόπο του, εξ ολοκλήρου πλέον στην Ελλάδα.
Στην προσπάθεια αυτή, πρέπει όλοι να συμβάλουμε με πυξίδα την πατρίδα, την αριστεία και το μέλλον των παιδιών μας.