1
Α΄) Οἱ γονεῖς ὀφείλουν νά γνωρίζουν τά ὅρια συμπεριφορᾶς σέ σχέση μέ τή συμπεριφορά τους πρός τά παιδιά τους:
1) Τό παιδί ὅταν γεννιέται, ἀγνοεῖ αὐτά τά ὅρια. Γι᾽ αὐτό καί εἶναι χρέος τῶν γονιῶν ἀπό νωρίς νά τούς τά διδάσκουν.
2) Τά ὅρια εἶναι ἀναγκαία γιά ὅλη τους τή ζωή.
3) Τά παιδιά, ἄν καί μάχονται τά ὅρια, ὅμως μέσα σ’ αὐτά, νιώθουν σιγουριά καί ἀσφάλεια.
Β΄) Οἱ κατηγορίες τῶν ὀρίων:
1) Τά πνευματικά ὅρια, πού ἀπορρέουν ἀπό τήν πίστη μας στόν Τριαδικό Θεό καί ὁπωσδήποτε ὁριοθετοῦν τίς κινήσεις μας σέ ὡρισμένα πλαίσια, ἀποδεκτά ἐκ μέρους μας, ἐν ἐλευθερία. Αὐτά τά ὅρια τό παιδί θά τά μάθει ἀπό πολύ μικρό, μέσα στήν οἰκογένειά του (π.χ. δέν θά πεῖς ψέματα στή δασκάλα σου, γιατί αὐτό δέν τό θέλει ὁ Οὐράνιος Πατέρας μας, πού τόσο πολύ ἀγαπάει ὅλους μας….)
2) Τά κοινωνικά. Εἶναι τά ὅρια πού ἰσχύουν γιά ὅλους καί ἐπιβάλλονται «ἄνωθεν» ἀπό τούς νόμους, τούς θεσμούς κ.λ.π. Καί δέν τά διαπραγματευόμαστε. (Δέν εἶναι εὐγενικό νά μή χαιρετᾶς στό δρόμο τό συμμαθητή σου, δέ θά ὁδηγήσεις χωρίς δίπλωμα, γιατί αὐτό ἔχει δυσάρεστες συνέπειες κ.λ.π.)
3) Τά περιστασιακά. Τά ὅρια πού ἀπορρέουν ἀπό τίς ἀνάγκες μιᾶς κατάστασης. Τό παιδί π.χ. εἶναι ἄρρωστο. Πρέπει νά πάει στό γιατρό. Πρέπει νά εἶναι στήν ὥρα του στό σχολεῖο…
4) Τά διαπροσωπικά εἶναι τά ὅρια πού ὁ καθένας βάζει στίς σχέσεις του μέ τούς ἄλλους. Εἶναι αὐτά πού ζητάω ἀπό τόν ἄλλον.
π.χ.
Δέν θέλω νά μοῦ μιλᾶς μέ άγένεια.
Δέν θέλω νά παίρνεις τά πράγματά μου κ.λ.π..
Τά ὄρια αῦτά εἶναι θεμιτά, ὅταν βρίσκονται στά λογικά ὅρια τῆς ἰσότιμης σχέσης μέ τό παιδί καί δέν ἐπιβάλλονται αὐταρχικά.
Γ΄) Βασικές ἀρχές σχετικά μέ τήν ἐπιλογή τῶν ὁρίων: 1) Νά εἶναι σαφῆ, 2) Σταθερά, 3) Νά μήν ἐπιβάλλονται αὐταρχικά, 4) Νά ἔχει τό παιδί τό «δικαίωμα» νά πεῖ τήν ἄποψή του, 5) Ὅπου εἶναι δυνατόν καί δέν προσκρούει στή γενικότερη ἀγωγή τοῦ παιδιοῦ μας, νά μήν εἴμαστε ἄκαμπτοι, νά ὑποχωροῦμε κάποιες φορές.
Δ΄) ᾽Ἐπειδή τό θέμα τῶν καλῶν σχέσεων μέ τά παιδιά μας καί τῆς τήρησης ὁρίων εἶναι δύσκολο, ὅπου εἶναι δυνατόν, ἄς συμβουλευόμεθα καί ἄλλους. Καί κυρίως, ἄς προσευχόμαστε.
Ὁ μεγάλος προβληματισμός ὀφείλεται στό ὅτι σήμερα τά πράγματα ἔχουν γίνει πολύ πιό δύσκολα ὡς πρός τήν ἐφαρμογή ὁρίων καί κανόνων στή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν καί τῶν μεγάλων.
Δεδομένου ὅτι ἡ κοινωνία, σήμερα ἔχει γίνει πολύ πιό άνοιχτή καί πιό φιλελεύθερη ἀπό ἄλλοτε. Οἱ δάσκαλοι κάθε νέα χρονιά παραπονιοῦνται ὅλο καί πιό ἔντονα, ὅτι τά παιδιά εῖναι ἀνυπάκουα, ἀκόμη καί στίς πολύ μικρές τάξεις. Βλέπετε, βρισκόμαστε στήν ἐποχή τῆς ταχύτητας, τῶν μεγάλων διεκδικήσεων καί τῆς προηγμένης ἠλεκτρονικῆς τεχνολογίας, στήν ἐποχή τῶν ἠλεκτρονικῶν ὑπολογιστῶν καί τοῦ διαδικτύου, καί ὅλοι, κυρίως τά παιδιά καί οἱ νέοι μας, ἐπηρεάζονται ἐπί μονίμου βάσεως, κατά τό πλεῖστον, ἀρνητικά ἀπ’ ὅλα αὐτά, ἐφ’ όσον, βέβαια, δέν τά χρησιμοποιοῦν σωστά. Ὁπότε, ἀντί γιά ἐργαλεῖα παροχῆς γνώσεων, χρήσιμων γιά τή ζωή τους, τούς γίνονται παγίδες γιά ἐπικίνδυνες ἐκτροπές καί εἰσηγητές ἄναρχης συμπεριφορᾶς, ἐν ὀνόματι τῶν δικαιωμάτων καί τῆς ελευθερίας τους.
2
Μπροστά σέ αὐτή τήν πραγματικότητα, ἀναρωτιέται κανείς, τί πρέπει ἔν τέλει νά κάνουμε; Πῶς πρέπει νἀ ἀντιδράσουμε ἐμεῖς οἱ γονεῖς μπροστά σέ αὐτή τήν κατάσταση; Θά παραιτηθοῦμε; Θα ἀδιαφορήσουμε, τό χειρότερο, θά ἀπογοητευθοῦμε ἤ θά συσχηματισθοῦμε; Ἀσφαλῶς, τίποτε ἀπό ὅλα αὐτά. Τό καλύτερο πού ἔχουμε νά κάνουμε εἶναι νά ἀναλάβουμε πιό ἀποφασιστικά τίς εὐθῦνες μας. Νά ἐνημερωνόμαστε στίς τρέχουσες ἐξελίξεις, κατά τό δυνατόν. Κυρίως, ὅμως, νά μείνουμε σταθεροί στίς ἀξίες μας. Ἀλλά καί στά ὅρια πού θέτουμε στά παιδιά μας, ἀνάλογα κάθε φορά μέ τήν ἡλικία τους, τίς ἀνάγκες τους… Ἡ συζήτηση σέ ἤρεμους τόνους, οἱ ἐξηγήσεις σέ σχέση μέ κάποιους κανόνες συμπεριφορᾶς, πού τούς θέτουμε, εἶναι τό καλύτερο μέσο πειθοῦς καί ἄρα ἐλεύθερης ἀποδοχῆς, ἀποφεύγοντας ἔτσι τίς ἄγονες ἀντιπαραθέσεις. Ἡ σταθερότητα τῶν γονιῶν σέ κάποια ὅρια συμπεριφορᾶς, μέσα καί ἔξω ἀπό τό σπίτι, εἶναι πρωταρχικῆς σημασίας. Ἐκτός, ὅμως ἀπό τή σταθερότητα, τά παιδιά δοκιμάζουν καί τήν πεποίθησή μας στά ὅρια πού βάζουμε καί σέ τί πιστεύουμε.
Ἀκόμη, ἐκεῖνο πού μποροῦμε καί ὀφείλουμε νά κάνουμε ἐμεῖς, οἱ γονεῖς τοῦ σήμερα, εἶναι διαρκώς νά ἐπιδιώκουμε τήν ἐπιμόρφωση καί τή βελτίωση τοῦ ἑαυτοῦ μας, ὅπως διαβάσαμε πολύ χαρακτηριστικά καί σέ σχετικό ἄρθρο γιά τό «κῦρος τῶν γονέων» στό τεῦχος τοῦ Ὀκτωβρίου 2005, τοῦ «Κόσμου τῆς Ἑλληνίδος»: «Γιά νά ἐμπνεύσεις στό παιδί τό σωστό, πρέπει πρῶτος ἐσύ νά τό βιώνεις. Γιά νά κάνεις τό παιδί νά λαχταρήσει τίς κορυφές, πρέπει ἐσύ πρῶτος νά ἔχεις γευθεῖ αὐτή τή χαρά. Δέν μπορεῖς νά καπνίζεις καί νά ἀπαγορεύσεις στό παιδί σου τό κάπνισμα. Νά βλέπεις, συνεχῶς, τηλεόραση καί νά τήν ἀπαγορεύσεις στά παιδιά σου. Νά κάθεσαι ἀπρεπῶς καί νά ζητᾶς ἀπό αὐτά εὐπρέπεια. Νά τά ζητᾶς ὅλα στό χέρι καί νά συνιστᾶς στά παιδιά σου συμμετοχή στίς δουλειές τοῦ σπιτιοῦ. Δέν μπορεῖς νά ἀπαιτεῖς ἀπό τά παιδιά σου νά ἔχουν ἀγωγή, ὅταν δέν τούς τήν ἔχεις δώσει μέ τά λόγια σου καί κυρίως μέ τό παράδειγμά σου. Ἐν προκειμένῳ, τό «δάσκαλε πού δίδασκες καί νόμους δέν ἐκράτεις», ἰσχύει ἀπολύτως. Ἐμπνέουμε τά παιδιά μας, μόνον ὅταν βλέπουν ὅτι ἀγωνιζόμαστε γιά νἀ ξεπερνᾶμε τίς μικρότητές μας».
Συμπέρασμα: γιά νά δεχθοῦν τά παιδιά μας κάποιους κανόνες, θά πρέπει πρῶτα νά τούς ἔχουμε βάλει ἐμεῖς στόν ἑαυτό μας….!
3
Στή συνέχεια, ὅταν τά παιδιά μας μεγαλώσουν, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, τελειώσουν σπουδές, παντρευτοῦν καί ἀνοίξουν δικό τους σπιτικό, διαπιστώνουμε ὅτι ἀρχίζει μιά καινούργια σχέση μέ μᾶς καί τήν καινούρια οἰκογένεια τῶν παιδιῶν μας. Καί ἐδῶ, εἶναι ἀπαραίτητο νά μποῦν κάποια ὅρια συμπεριφορᾶς καί κάποιοι κανόνες ἀνάμεσα στίς οἰκογένειες, γονιὦν καί παιδιῶν.
Τά παιδιά μας, συνήθως, μᾶς θέλουν κοντά τους, ἀρκεῖ νά βάλουν τούς κανόνες πού ταιριάζουν σέ ἐκείνους. Κατά τή γνώμη τους, οἱ γονεῖς τους δέν πρέπει νά ἔχουν ἄποψη, οὔτε νά κάνουν ὑποδείξεις.
Βέβαια, ὁπωσδήποτε, χρειάζεται νά ὑπάρχει κάποια ἀπόσταση καί διακριτικότητα, κυρίως ἐκ μέρους ἡμῶν τῶν γονιῶν καί νά μήν ἐπεμβαίνουμε στή σχέση τοῦ ζευγαριοῦ, ἄκριτα καί ἀσύνετα. Εἶναι ἀπαραίτητο καί γιά τή δική μας ἐσωτερική ἠρεμία, ἀλλά πρό πάντων, γιά τήν ἁρμονική συμβίωση τοῦ νέου ζευγαριοῦ, ἐμεῖς οἱ γονεῖς νά βάζουμε ὅρια στόν ἑαυτό μας, ὡς πρός τίς σχέσεις μας μέ τό σπιτικό τοῦ παιδιοῦ μας. Φυσικά, μποροῦμε νά ποῦμε τή γνώμη μας, ἐφ’ ὄσον ἐρωτηθοῦμε. Δέν μποροῦμε, ὅμως, οὔτε καί πρέπει νά τήν ἐπιβάλλουμε. Γιατί καί αὐτό, δυστυχῶς, συμβαίνει, κάποιες φορές, μέ ἀποτέλεσμα νά δημιουργοῦνται προστριβές, παρεξηγήσεις, ἀκόμη καί διαζύγια….
Αὐτά καλό εἶναι νά ἀποφεύγονται, τουλάχιστον ἀπό ἐμᾶς, πού ὑποτίθεται, ἔχουμε κάπως καλλιεργηθεῖ…. Ἔτσι, τουλάχιστον, πιστεύουμε.
4
Τά πιό δύσκολα ἀρχίζουν ὅταν μέ τό καλό ἔλθουν τά ἐγγονάκια. Στήν ἀρχή, βέβαια, ὅλα εἶναι εὐχάριστα καί ὡραῖα, γιατί οἱ παπποῦδες – γιαγιᾶδες χρειάζονται γιά νά βοηθήσουν καί νά συμπαρασταθοῦν, ὅταν μάλιστα ἡ νεαρή μητέρα ἐργάζεται. Ἀλλά καί ἐδῶ, συνήθως, δἐν δέχονται τήν παραμικρή συμβουλή μας. Πάλι, οἱ κανόνες καί τά ὅρια μπαίνουν ἀπό τή μεριά τῶν παιδιῶν μας, κατά τό πλεῖστον. Βλέπετε, ὅλα τά ξέρουν αὐτοί (ἔτσι, τουλάχιστον, νομίζουν), χωρίς ὅμως καί νά τά γνωρίζουν, ὅπως, ἐξ ἄλλου, εἶναι φυσικό. Οἱ γονεῖς, κυρίως οἱ μανάδες και οἱ πεθερές, ὀφείλουμε νά ἐπιστρατεύουμε ὅλη μας τήν ὑπομονή, τή διπλωματία μέ τήν καλή σημασία τῆς λέξεως, καί κυρίως τή σωστή καί γνήσια ἀγάπη μας, γιά νά μπορέσουμε νά βοηθήσουμε θετικά τό ζευγάρι, ἰδίως ὅταν ἀντιμετωπίζει κάποιες ξεχωριστές δυσκολίες. Χωρίς ὅμως καί ἐδῶ νά ὑπερβαίνουμε τά ὅρια μας.
Αὐτό ἄς μή τό ξεχνᾶμε σέ καμιά περίπτωση.
5
Ὅσο, τά μωράκια εἶναι στήν κούνια, συνήθως, ὅλα εἶναι καλά καί εὐχάριστα, ὅπως εἴπαμε. Τί γίνεται, ὅμως, ὅταν τά μωράκια γίνουν παιδάκια καί πρέπει νά ἀρχίσει σιγά-σιγά καί ἡ θρησκευτική τους ἀγωγή; Ἐδῶ ἀρχίζουν τά πολύ δύσκολα γιά μᾶς πού θέλουμε τά ἐγγονάκια μας νά μεγαλώσουν σύμφωνα μέ τή Χριστιανική Ὀρθόδοξη Παράδοσή μας. Πῶς θά μπορέσουμε νά πείσουμε τά παιδιά μας, π.χ. ὅτι ἡ Κυριακή εἶναι ἡμέρα Κυρίου, ἡμέρα εὐχαριστίας καί δοξολογίας γιά τά τόσα ἀγαθά, πού μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός νά ἀπολαμβάνουμε, καί ὄχι μόνο ἡμέρα ξεκούρασης καί χαλάρωσης; Καί ἐνῶ δέν ἀπορρίπτουν τήν πρότασή μας γιά τή χριστιανική ἀγωγή, πού πρέπει νά πάρουν τά παιδιά τους, καί ἐνῶ πιθανόν νά δέχονται τίς ἀπόψεις μας γιά ὅλα αὐτά, ὅμως ἡ δική τους προσπάθεια εἶναι τόσο ἐλλιπής καί ὑποτονική, πού, φυσικά δέν ἔχει καμιά ἀπήχηση στά παιδιά τους. Τί ἄλλο, λοιπόν, μένει νά κάνουμε ἐμεῖς, ἀπό τό νά γονατίζουμε καί νά Τοῦ ζητᾶμε τή βοήθεια, τή δύναμη καί φωτισμό Του γιά νά συνεχίσουμε διακριτικά τήν προσπάθειά μας καί πρός αὐτή τήν κατεύθυνση, περιμένοντας μέ πίστη καί ὑπομονή τήν ἀπάντησή Του;
Ὅλα αὐτά, μπορεῖ νά συμβαίνουν, στίς οἰκογένειες τῶν παιδιῶν μας, πού, κατά κάποιον τρόπο, ἔχουν μεγαλώσει χριστιανικά, μέ ὅποια λάθη καί ἄν ἔχουν γίνει ἀπό ἐμᾶς τούς γονεῖς. Ἀς ἀναλογισθοῦμε, πόσο πιό δύσκολα εἶναι τά πράγματα ἐκεῖ, πού δέν ὑπάρχουν αὐτές οἱ πνευματικές προϋποθέσεις.
6
Ἐπίσης, ἴσως πρέπει νά ἀναφερθοῦμε ἐδῶ καί στίς δυσκολίες πού συναντᾶμε, κάποιες φορές, στίς σχέσεις μας, γενικῶς, μέ τήν οἰκογένεια τῶν συμπεθέρων. Εἴτε πρόκειται γιά θέματα θρησκείας, εἴτε γιά θέματα νοοτροπίας, ἀγωγῆς, διαφορετικῆς κοσμοθεωρίας, γενικότερα. Καί σέ αὐτές τίς περιπτώσεις, γιά ἄλλη μιά φορά, καλούμασθε νά ἀνταποκριθοῦμε σωστά μέ ἀγάπη ἀλλά καί μέ σύνεση καί πολλή διακριτικότητα, παίρνοντας ἀποστάσεις ἀπό τυχόν δικές τους ἄκαιρες καί ἄστοχες ἐπεμβάσεις στό νέο ζευγάρι. Τηρῶντας, δηλ. καί ἐδῶ, τά ὅριά μας.
Ἔτσι, ἕνα δικό μας καλό παράδειγμα μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ νά ἐπιφέρει θαυμαστές ἀλλοιώσεις καί στή δική τους ψυχή.
Ἄς προσευχόμαστε καί γιά αὐτό.
ΚΥΚΛΟΙ ΜΗΤΕΡΩΝ
«ΟΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ»