Σε απόσταση 4 χλμ. από τον δημόσιο δρόμο Βαργιάδες Δερβίζιανα το μοναστήρι της Παναγίας Τόσκεσι στολίζει την αριστερή όχθη του Αχέροντα, που κυλάει ανάμεσα στα ψηλά πλατάνια κάτω από το αυστηρό βλέμμα του Τόμαρου. Εξαιρετική η θέση και σπάνιας ομορφιάς το μνημείο.
Συνδυασμός λευκής πέτρας και μαυρόπλακας (στέγη), ερμητικά κλεισμένο στον έξω κόσμο( σχισμές τα παράθυρα του τρούλου και της κόγχης του ιερού), δύο είσοδοι , μία για τους άνδρες και μια για τις γυναίκες (οδηγεί στον γυναικωνίτη), το καθολικό του 1714 ή του 1772 ιστορήθηκε αριστουργηματικά το 1810 από τον ιερέα Κωνσταντίνο και τα 2 παιδιά του Ιωάννη και Χριστόδουλο. Εντυπωσιακό το σκαλιστό στον αέρα ξυλόγλυπτο τέμπλο, συναγωνίζεται σε μαστοριά τον άμβωνα και τον δεσποτικό θρόνο. Σώζονται επίσης δυο κελλιά, το ένα χρησιμοποιείται για ξενώνας και το άλλο για μουσείο, το ανακαινισμένο οστεοφυλάκιο του 1889, μια δεξαμενή βρόχινου νερού και η παλιά καμπάνα. Μεγάλη κτηνοτροφική μονάδα, με μεγάλη ακίνητη περιουσία που έφτανε ως το Νικολίτσι Πρέβεζας, η μονή Τόσκεσι είχε στάνες δικές της (θέση «στάνη βακούφικη» δυτικά της) και αλευρόμυλο που δούλευε με τα νερά της Λίπας. Συντηρούσε το σχολείο του χωριού και γιάτρευε τους ψυχικά ασθενείς με το περίφημο κούτσουρο της Παναγιάς. Το μοναστήρι ήταν κέντρο όλων των πολιτισμικών και κοινωνικών εκδηλώσεων της Λάκκας Σουλίου, γιαυτό και το πανηγύρι του 15αύγουστου είχε και έχει μεγάλη σημασία για τους κατοίκους της περιοχής αλλά και για τους ξενιτεμένους.
Σήμερα εκτός του καθολικού σώζονται δύο επισκευασμένα κελιά (το ένα ως ξενώνας και το άλλο ως μουσείο ), το ανακαισμένο το 1960 οστεοφυλάκιο και δεξαμενή βρόχινου νερού. Κοντά στη μονή βρίσκεται εκκλησάκι της Γέννησης της Θεοτόκου (Παναγιά του Λαμπόβου), μικρή μονόκλιτη βασιλική του 13-14ου αι., ανακαινισμένη το 1985.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ 20/9/2014