Ἀπόδοση στὴν Νεοελληνικὴ – Ἐπιμέλεια: Σάββας Ἠλιάδης
Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου: Πνευματικά Γυμνάσματα – Μελέτη ΚΣΤ΄
“Νὰ λοιπόν, αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔλειπε, ἰδοὺ ποὺ μᾶς τὸ χάρισε ἀλλὰ καὶ ἀδιαλείπτως μᾶς τὸ χαρίζει διὰ μέσου τῆς ἁγίας κοινωνίας τῶν μυστηρίων, ἀφοῦ μᾶς χαρίζει δὶ` αὐτῆς ὅσα πλούτη καὶ ἀγαθὰ ἔχει τὸ πανάγιό του σῶμα καὶ τὸ τίμιό του αἷμα καὶ ὅσα ἀξιοβράβευτα καὶ ὅσες ἀρετὲς ἔχει ἡ θεωθεῖσα ψυχή του καὶ ὅσες φυσικὲς τελειότητες ἔχει ἡ θεότητά του…”
(Περὶ τοῦ ὅτι στὸ μυστήριο τῆς θείας εὐχαριστίας φανερώνεται: Α΄. Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου, Β΄. Ἡ ἀγάπη ἐκείνου ὅπου τὸ χαρίζει, Γ΄. Ἡ ὠφέλεια ἐκείνου ὅπου τὸ λαμβάνει).
Α΄. Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου
Α΄. Συλλογίσου, ὅτι χρειάζονται νὰ συνδυαστοῦν τρία πράγματα, γιὰ νὰ καταστήσουν ἕνα δῶρο ὕψιστης ἀξίας. α). Τὸ μεγαλεῖο τοῦ δώρου. β). Ἡ ἀγάπη αὐτοῦ ποὺ τὸ χαρίζει, καὶ γ). Ἡ ὠφέλεια ποὺ παίρνει αὐτὸς ποὺ τὸ δέχεται. Λοιπόν, αὐτὰ καὶ τὰ τρία, βρίσκονται σὲ βαθμὸ ἀξιοθαύμαστο μέσα στὸ μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Καὶ πρῶτον, σκέψου τὸ μεγαλεῖο αὐτοῦ τοῦ… δώρου. Ναί, μεγάλα πράγματα μᾶς χάρισε ὁ Θεός. Διότι μᾶς χάρισε τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό μας, δημιουργώντας μας ἀπὸ τὸ τίποτε στὸ «εἶναι», κατ΄ εἰκόνα καὶ ὁμοίωσή του. Ἐπίσης, μᾶς χάρισε ἀναρίθμητα κτίσματα, οὐράνια καὶ ἐπίγεια, ἄυλα καὶ ὑλικά, γιὰ νὰ μᾶς ὠφελήσουν ποὺ γεννηθήκαμε καὶ ὑπάρχουμε καὶ ἐπιπλέον γιὰ τὴν προστασία μας. Διότι, δημιούργησε γιὰ μᾶς τὸν οὐρανό, τὴν γῆ καὶ ὅλα ὅσα ὑπάρχουν μέσα σ΄ αὐτά. Ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ τὰ χαρίσματα καὶ τὰ δῶρα, ἂν καὶ ὑπῆρχε δυνατότητα κατὰ κάποιον ἄλλον τρόπο νὰ εἶναι τόσο μεγάλα καὶ τόσο ἀξιότιμα, παρ΄ ὅλα αὐτὰ θὰ εἶχαν ἕνα τέλος καὶ περιορισμένη δύναμη. Ὅμως, μὲ τὴν ἔνσαρκο οἰκονομία του, μὲ τὴν ἐνανθρώπισή του, ὁ Θεὸς χάρισε στοὺς ἀνθρώπους ἕνα δῶρο καὶ ἕνα χάρισμα ἄπειρο. Αὐτὸ ὅμως τὸ χάρισμα δόθηκε ἄμεσα μόνο στὴν ἀνθρώπινη φύση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν ὁποία ἑνώθηκε σὲ ἕνα πρόσωπο ὁ Θεὸς Λόγος καὶ διὰ μέσου αὐτῆς ἔγινε ἐμμέσως καὶ σὲ ἐμᾶς. Ἔτσι, εἶχε ἀκόμη νὰ χαρίσει κάτι τί καὶ στὸν καθένα ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ὁ Κύριός μας, καὶ βεβαίως καὶ αὐτὸς ἐπιθυμοῦσε νὰ δώσει τὸν ἑαυτό του σὲ κάθε ἕνα ἀπὸ τοὺς πιστοὺς ξεχωριστὰ καὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο νὰ μᾶς μοιράσει περισσότερο τὴν ἄπειρη εὐεργεσία τῆς ἐνανθρωπίσεώς του.
Νὰ λοιπόν, αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἔλειπε, ἰδοὺ ποὺ μᾶς τὸ χάρισε ἀλλὰ καὶ ἀδιαλείπτως μᾶς τὸ χαρίζει διὰ μέσου της ἁγίας κοινωνίας τῶν μυστηρίων, ἀφοῦ μᾶς χαρίζει δι΄ αὐτῆς ὅσα πλούτη καὶ ἀγαθὰ ἔχει τὸ πανάγιό του σῶμα καὶ τὸ τίμιό του αἷμα καὶ ὅσα ἀξιοβράβευτα καὶ ὅσες ἀρετὲς ἔχει ἡ θεωθεῖσα ψυχή του καὶ ὅσες φυσικὲς τελειότητες ἔχει ἡ θεότητά του. Γι΄ αὐτὸ εἶπε ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς πὼς «τὸ μυστήριο αὐτὸ λέγεται Μετάληψις μέν, διότι μεταλαμβάνουμε ἀπὸ τὴν θεότητα τοῦ Ἰησοῦ, Κοινωνία δέ, διότι ἑνωνόμαστε δι΄ αὐτῆς μὲ τὸν Χριστὸ καὶ γινόμαστε μέτοχοι τῆς ἀνθρώπινης φύσης του καὶ τῆς θεϊκῆς». Γιὰ νὰ μιλήσω δὲ μὲ συντομία, τὸ μυστήριο αὐτὸ εἶναι ἡ εἰκόνα ὅλης τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας , κατὰ τὸν Πατριάρχη Ἱερεμία καὶ περιέχονται σ΄ αὐτὸ καὶ ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου καὶ ἡ ἀνατροφή του καὶ ἡ ἀνάδειξή του καὶ τὰ πάθη του καὶ ὁ θάνατός του καὶ ἡ ταφὴ καὶ ἡ εἰς Ἅδου κάθοδος καὶ ἡ Ἀνάσταση καὶ ἡ Ἀνάληψη καὶ ἡ ἐκ δεξιῶν καθέδρα καὶ ἡ Δευτέρα Παρουσία. Καὶ καθὼς οἱ θεῖες Λειτουργίες τοῦ Βασιλείου καὶ τοῦ Χρυσοστόμου συγκεφαλαιώνουν ὅλα αὐτά, τί λέγω; ἀκόμη καὶ αὐτὴν τὴν ἀπόλαυση τοῦ μέλλοντος αἰῶνος καὶ τῆς ἑνώσεως τῶν μακαρίων περιέχει ἡ θεία Κοινωνία, καθὼς λέγει ὁ ἱερὸς Νικόλαος Καβάσιλας, διότι, οἱ μακάριοι ἐκεῖ στὴν αἰωνιότητα θὰ εἶναι ἑνωμένοι καὶ μεταξύ τους καὶ μὲ τὸν Χριστό, ὅπως τὰ μέλη τοῦ σώματος μὲ τὸ κεφάλι, ὅπως ἀκριβῶς καὶ τώρα ποὺ μετέχουν ἀπὸ τὸν ἕνα ἄρτο καὶ τὸ ἕνα ποτήριο εἶναι ἑνωμένοι καὶ μεταξύ τους καὶ μὲ τὸν Χριστό, σύμφωνα καὶ μὲ τὴν εὐχὴ τοῦ Κυρίου· «ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς ἕν ἐσμεν». (Ἰωάν. 17,22). Ὅλα αὐτὰ δέ, κανένα ἄλλο ἀπὸ τὰ ἑπτὰ μυστήρια δὲν τὰ περιέχει. Γι΄ αὐτὸν τὸν λόγο καὶ ὁ Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος ὀνόμασε τὸ μυστήριο αὐτὸ τελετὴ τελετῶν, ἐπειδὴ περιέχει καὶ τελειοποιεῖ τὰ ἄλλα μυστήρια.
Ἄρα λοιπόν, δὲν ἔμεινε ἄλλο τίποτε περισσότερο νὰ ζητήσουμε ἀπὸ τὸν Λυτρωτή μας, ἀλλὰ νὰ λέμε κι ἐμεῖς μαζὶ μὲ τὸν Φίλιππο· «Κύριε, ἀρκεῖ ἠμίν». (Ἰωάν. 14, 8). Ὅμως, κι ἂν θέλαμε νὰ ζητήσουμε κάτι περισσότερο ἀπὸ αὐτὸν σ΄ αὐτὴν τὴν ζωή, αὐτὸς μπορεῖ νὰ μᾶς ἀπαντήσει ὅτι, παιδιά μου, αὐτὸ μυστήριο ποὺ σᾶς χάρισα εἶναι ἡ πληρότητα ὅλων τῶν ἀγαθῶν καὶ δὲν ἔχω τώρα νὰ σᾶς χαρίσω κάτι ἄλλο περισσότερο, ἐπειδὴ σᾶς χάρισα κάθε ἀγαθὸ μέσα στὸν σίτο καὶ στὸν οἶνο, λέγοντας γιὰ μᾶς ἐκεῖνο ποὺ εἶπε καὶ ὁ Ἰσαὰκ στὸν Ἠσαῦ γιὰ τὸν γιὸ τοῦ Ἰακώβ· «σίτω καὶ οἴνω ἐστήριξα αὐτόν, σοὶ δὲ τί ποιήσω, τέκνον;». (Γέν. 27, 37). Ώ, τί ἀξεπέραστο χάρισμα! ὤ, τί ἀσύγκριτη μεγαλοδωρεά, τὴν ὁποία δὲν θὰ μπορέσουν νὰ κατανοήσουν σ΄ ὅλους τούς αἰῶνες οὔτε τὰ πολυόμματα Χερουβὶμ οὔτε καὶ τὰ ἑξαπτέρυγα Σεραφίμ.
Τώρα, ἀγαπητέ, ἀφοῦ ὁ Θεός σοῦ παρέχει μία τόσο μεγάλη ἐλευθερία, δὲν πρέπει ἐσὺ νὰ ἀφιερώσεις σ΄ αὐτὸν ὁλόψυχα ἐκείνη τὴν ἐλάχιστη ἐλευθερία, ποῦ σοῦ παρέχει τὸ αὐτεξούσιό σου; Δὲν πρέπει, γιὰ μία τόσο μεγάλη εὐεργεσία πού σοῦ προσφέρει ὁ Θεὸς μὲ τὸ μυστήριο αὐτό, νὰ θυσιάζεσαι κι ἐσύ, γιὰ νὰ τὸν εὐχαριστήσεις, προσφέροντάς του ὅλον τὸν ἑαυτό σου, ψυχὴ τε καὶ σώματι καὶ νὰ ἐργάζεσαι γι΄ αὐτόν; Ἔστω, ἀντιστάθηκες μέχρι τώρα, ἀχάριστε ἄνθρωπε καὶ φάνηκες ἀγνώμονας σὲ ὅλα τὰ χαρίσματα πού σοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, ἀλλὰ ἔχεις ἀκόμη καρδιὰ νὰ ἀντιστέκεσαι καὶ νὰ φαίνεσαι ἀχάριστος σὲ ἕναν Θεό, ποῦ σοῦ δίνει ὅλον τὸν ἑαυτό του; Καὶ τί θὰ ποῦν ἄραγε οἱ Ἄγγελοι γιὰ μία τέτοια ἀχαριστία σου; Τί ἔχουν νὰ ποῦν γι΄ αὐτὴν τὴν ἀγνωμοσύνη σου ὅλοι οἱ ἅγιοι τοῦ οὐρανοῦ, οἱ ὁποῖοι ξέρουν πολὺ καλὰ καὶ τὴν ἀπόλυτη ἐλευθερία τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν ἀπόλυτη τσιγκουνιὰ τῆς δικῆς σου ψυχῆς; Δεῖξε ντροπή, δεῖξε ντροπὴ ἀδελφέ, γιὰ τὴν τόση ἀχαριστία ποὺ δείχνεις σὲ ἕνα μυστήριο ποὺ ὀνομάζεται Εὐχαριστία. Ὄχι μόνο διότι ὁ Κύριός μας τὸ παρέδωσε, ἀφοῦ εὐχαρίστησε τὸν Θεό, ὅπως εἶναι γραμμένο· «λαβῶν τὸν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας … καὶ λαβῶν τὸ ποτήριον καὶ εὐχαριστήσας». (Ματθ. 26, 26) ἀλλὰ καὶ διότι μᾶς παρακινεῖ μὲ τὸ ὄνομα αὐτὸ νὰ εὐχαριστοῦμε κι ἐμεῖς τὸν Θεὸ γιὰ τὶς πολλὲς εὐεργεσίες καὶ χάρες ποὺ μᾶς ἔδωσε δι΄ αὐτοῦ τοῦ μυστηρίου, καθὼς λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας καὶ μάλιστα ὁ θεῖος Χρυσόστομος «αὐτὴ ἡ διαφύλαξη τῆς εὐεργεσίας εἶναι ἀρεστὴ στὸν Θεό, ὅταν τὴν θυμόμαστε συνεχῶς καὶ τὸν εὐχαριστοῦμε ἀδιαλείπτως». Νὰ θυμᾶσαι δὲ πώς, οἱ τιμωρίες ποὺ θὰ ὑποστεῖς θὰ εἶναι ἀνάλογες μὲ τὶς εὐεργεσίες ποὺ πῆρες ἀπὸ τὸν Θεό, ἂν τὶς κακομεταχειριστεῖς. Δηλαδή, ὅσο πιὸ μεγάλες εἶναι οἱ εὐεργεσίες ποὺ θὰ πάρεις ἀπὸ τὸν Θεό, τόσο μεγαλύτερες θὰ εἶναι οἱ τιμωρίες ποὺ θὰ λάβεις γι΄ αὐτές, ἂν δὲν τὶς ἀξιοποιήσεις ὅπως πρέπει. Δῶσε ὑπόσχεση νὰ προσφέρεις ὅλα τὰ πάντα τοῦ ἑαυτοῦ σου στὸν Κύριο, διότι κι αὐτός σοῦ προσφέρει ὅλον τὸν ἑαυτό του σὲ σένα. Εὐχαρίστησέ τον μέσα ἀπὸ τὴν καρδιά σου γιὰ ἕνα τόσο μεγάλο καὶ ὑπερβολικὸ δῶρο πού σοῦ χάρισε καὶ παρακάλεσέ τον, μαζὶ μὲ τὶς τόσες εὐεργεσίες πού σοῦ χάρισε, νὰ προσθέσει καὶ αὐτήν· ποιά; Νὰ σοῦ δώσει, ὅπως ὑπόσχεται, ἕνα καινούριο πνεῦμα καὶ μία καινούρια καρδιά, γιὰ νὰ μετρᾶς καὶ νὰ ὑπολογίζεις ὅπως πρέπει τὶς εὐεργεσίες αὐτὲς καὶ νὰ ἀνταποκρίνεσαι μὲ τὴν πρέπουσα εὐχαριστία καὶ ἀνταπόδοση, τόσο μὲ τὰ λόγια ὅσο καὶ μὲ τὰ ἔργα σου· «καὶ δώσω ὑμὶν καρδίαν καινὴν καὶ πνεῦμα καινὸν δώσω ἐν ὑμὶν … καὶ ποιήσω ἴνα ἐν τοῖς δικαιώμασί μου πορεύησθε, καὶ τὰ κρίματά μου φυλάξησθε καὶ ποιήσητε». (Ἰεζ. 36, 26-27).
Ἀπόδοση στὴν Νεοελληνικὴ – Ἐπιμέλεια:
Σάββας Ἠλιάδης, Δάσκαλος
Κιλκίς, 8-2-2021