του Πέτρου Πλακογιάννη,
Οι διαφορές μεταξύ της ανατολικής ορθόδοξης εκκλησίας και της δυτικής ρωμαιοκαθολικής ή προτεσταντικής εκκλησίας είναι πολλές και σε διάφορα επίπεδα. Υπάρχουν σίγουρα δογματικές , λειτουργικές, ακόμα και διοικητικές διαφορές. Έχουνε γίνει πολλές μελέτες από στοχαστές, φιλόσοφους και ερευνητές για τις δυο διαφορετικές παραδόσεις.
Η παρακολούθηση και η κατανόηση των διάφορων εννοιών και ορισμών θέλει μακρόχρονη και σοβαρή ενασχόληση. Παρόλα αυτά, όπως λέει και ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, «οι απλοί άνθρωποι τα βιώνουν όλα αυτά εμπειρικά, από την συμμετοχή τους στην εκκλησιαστική ζωή». Πράγματι, με την μετοχή στην κοινότητα της Εκκλησίας, οι διαφορές γίνονται ευδιάκριτες και έτσι καταλαβαίνουμε πιο καλά και την δικιά μας παράδοση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στο ημερολόγιο του Φίλιππου Δραγούμη :
«Προχθές επήγα στην συναυλία του Ωδείου στο Δημοτικό. ‘Επαιξαν το Requiem του Verdi. Πρώτη φορά που εδόθηκε απο το Ωδείο τέτοιο έργο με τόσους εκτελεστές…Ως θρησκευτικό έργο δε μ’άρεσε. έχει πάρα πολλή έμφαση και θεατρικότητα και σχεδόν καμία Θρησκευτικότητα. Μου έκαμε εντύπωση και η φτώχεια και η προστυχιά του λατινικού κειμένου. το μόνο σχεδόν αίσθημα που εκφράζει είναι ο φόβος της τιμωρίας εις τον Άδη. Πόσο λεπτότερα και ευγενικώτερα και πραγματικά θρησκεκυτικώτερα είναι τα δικά μας λειτουργικά ποιήματα. Θυμόμουν μέσα στο ασφυκτικό σκοτάδι του θεάτρου τον ιδικό μας επιτάφιο θρήνο της Μεγάλης Παρασκευής, λόγια και μουσική, και αισθανόμουν ώσαν αχτίδα φωτός να με φώτιζε και σαν ευωδιασμένο ανοιξιάτικο αεράκι να με δρόσιζε. Ο κύρ Μελέτιος “με το συμπάθιο” δήθεν μητροπολίτης Αθηνών, εδημοσίεψε σχέδιο αναμορφώσεως της εκκλησίας και μεταξύ άλλων προτείνει την αντικατάσταση της βυζαντινής ψαλτικής με την ευρωπαϊκή!!»
(Φίλιππος Στεφ.Δραγούμης, Ημερολόγιο 1919-1920, σελίδα 98)
Ένα άλλο αξιοσημείωτο παράδειγμα έρχεται αυτήν την φορά από τον Ιταλό μυθιστοριογράφο Diego Marani και συγκεκριμένα μέσω του ηρώα του Κόσκελα, έναν εφημέριο λουθηρανικής εκκλησίας στην Φιλανδία.
«Βλέπετε, στον κόσμο της Ορθοδοξίας δεν είναι ποτέ μόνος κανείς […] Για τους ορθόδοξους δεν υπάρχει θάνατος και ο παράδεισος μοιάζει μ’αυτό τον κόσμο, κάπως πιο βελτιωμένος […] Για μας όμως δεν υπάρχει λύτρωση. Μεγαλώνουμε με το αίσθημα της εξιλέωσης και μια ζωή τιμωρούμε τον ευατό μας […] Κατά βάθος εμείς ήμασταν πάντα λουθηρανοί. Πολύ πριν γίνουμε χριστιανοί. Οι ήρωες της Κάλεβαλα είναι ήδη λουθηρανοί κατά τον ίδιο τρόπο που ο Αχιλλέας και ο Οδυσσέας είναι ήδη ορθόδοξοι […] Οι θεοί του ολύμπου γίνονται ένα με τους ανθρώπους, διαπληκτίζονται και διαπραγματεύονται μαζί τους. Ο Θεός Ούκο δεν κατεβαίνει ποτέ στην γή: κρίνει τις πράξεις μας και μετά μας στέλνει το φως η το σκοτάδι…»
(Diego Marani, Νέα Φιλανδική Γραμματική, σελίδες 144-151)
Επίσης θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί εδώ και ο Άγιος Νεκτάριος όπου θέλοντας να τονίσει τον κοινωνιοκεντρισμό της Ορθοδοξίας, αναφέρει ότι η ουσία του Παπισμού και του Προτεσταντισμού είναι ο ατομοκεντρισμός.
«Ἡ οὐσία εἶναι αὐτή, δηλαδὴ ἡ ἀτομοκρατία. Στὸν μὲν Παπισμὸ ἡ ἀτομοκρατία τοῦ Πάπα, στὸν δὲ Προτεσταντισμὸ ἡ ἀτομοκρατία τοῦ κάθε Προτεστάντη, ὅπου ὁ κάθε ἕνας εἶναι κριτήριο τῆς ἀληθείας.»
(Ἁγίου Νεκταρίου, Αἱ Οἰκουμενικαὶ Σύνοδοι, ἔκδ. Β. Ρηγοπούλου, Θέσ/νίκη 1972, σελ. 73)