Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
ξεκατινιάσματα
Ἔχουμε ξαναγράψει γιὰ τὴν λαϊκὴ ἐτυμολογία, δηλαδὴ τὴν ἐτυμολογία χωρὶς ἐπιστημονικὴ ἐτυμολογικὴ βάση, ἀλλὰ μὲ βάση το γλωσσικὸ αἴσθημα τῶν ὁμιλητῶν καὶ ὄχι σύμφωνα μὲ τὴν ἐπιστημονική ἀνάλυση. Ἐνίοτε ἡ ἐτυμολογία ἔχει τόσο ἰσχυρὸ ἀποτύπωμα ποὺ ἐπηρεάζει τὴν ὀρθογράφηση μιᾶς λέξης. Tὸ «ξεκατινιάζω» σήμαινε ἀρχικὰ «προκαλῶ ζημιὰ στὴν ράχη ζώου»: Οἱ φιλοζωικὲς κατηγοροῦν τοὺς κατοίκους τῆς Σαντορίνης ὅτι ἔχουν ξεκατινιάσει τὰ γαϊδούρια ποὺ ἀνεβαίνουν στὴν Οἴα. Ἡ μεταφορικὴ χρήση: «συμπεριφέρομαι μὲ μικροπρεπῆ τρόπο σὲ δημόσια διαφωνία, ρεζιλεύομαι» ἔχει ἐκτοπίσει τὴν κυριολεκτικὴ: ξεκατινιάζονται στὰ τηλεοπτικὰ παράθυρα. Τὸ ρῆμα παρασυνδέθηκε πρὸς τὴν μειωτικὴ χρήση τοῦ ὀνόματος Κατῖνα μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καθιερωθῇ ἠ ὀρθογράφηση τῆς λέξης μὲ ι καὶ ὄχι μὲ η, δεδομένου ὅτι τὸ ρῆμα κατάγεται ἀπὸ τὴν «κατήνα», δηλαδὴ τὴν σπονδυλικὴ στήλη. Συνεπῶς τὸ «ξεκατινιάζω» δὲν προέρχεται ἀπὸ τὴν Κατῖνα, ἀλλὰ ἀπὸ τὴν «κατήνα», τὴν ράχη τοῦ ζώου!
ΔΕΙΤΕ ΟΛΑ ΤΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ ΕΔΩ