Ἀλεξίας Κρητίδου
θεολόγου-οἰκονομολόγου
Ἡ ὡραιότητα τῆς λειτουργικῆς γλώσσας ἀλλὰ καὶ ἡ ἁγιότητά της πηγάζουν τόσο ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν κληρονομικὴ διαδοχή της ἀπὸ τοὺς Ἀποστόλους. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὡς τρίτο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος, μὲ τὴν παρουσία του στὴ ζωὴ τῆς ἐκκλησίας, ἔρχεται νὰ συνεχίσει τὸ ἔργο τοῦ Χριστοῦ στὸν κόσμο τοῦτο. Καὶ ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, αὐτὴ ἡ ὁποία «ἔχει “γλῶσσα” ἀπὸ τὶς πύρινες Γλῶσσες τῆς Πεντηκοστῆς», σύμφωνα μὲ τὸν γέροντα Παΐσιο, ἔρχεται νὰ δώσει τὴ διαδοχὴ καὶ τὴ συγγένειά της μὲ τοὺς Ἀποστόλους. Ἅγιο Πνεῦμα καὶ διαδοχὴ στηρίζουν καὶ ἀνυψώνουν τὴ λειτουργικὴ γλῶσσα, ἀναδεικνύοντας τὴ σοφία της καὶ τὴν ἁγιότητά της.
Ἡ λειτουργικὴ γλῶσσα μέσα της ἐμπεριέχει μία ὁλόκληρη ἱστορία αἰώνων. Ἡ ἱστορία αὐτὴ ἐκφράζεται μὲ τὶς λέξεις, τὰ νοήματα, τὰ δόγματα, τὰ συναισθήματα καὶ τὰ βιώματα, τὰ ὁποῖα ἔχουν καὶ βάθος ἀλλὰ καὶ ὕψος. Ὁ πλοῦτος της εἶναι αὐτὸς ποὺ φανερώνει τὶς ἀλήθειες καὶ ποὺ δομεῖ τὶς ἀξίες της. Σ’ αὐτὰ ἔρχεται νὰ δώσει πνοὴ καὶ ἐνέργεια τὸ Ἅγιο Πνεῦμα κάνοντάς τα ζωντανὰ καὶ ἐνεργά. Ζωντάνια καὶ ἐνέργεια τῆς λειτουργικῆς γλώσσας ποὺ πραγματώνεται μέσα στὴ δυναμικὴ τῆς Ἐκκλησίας μέσα στὴ Θεία Λειτουργία. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς γράφει πὼς ἡ ἀνοδικὴ κίνηση τῆς Ἐκκλησίας πρὸς τὸν Θεὸ πραγματοποιεῖται μὲ τὴ Θεία Λειτουργία. Ἡ Θεία Λειτουργία ἀνασυγκροτεῖ τὸν χῶρο, τὸν χρόνο, τὶς σχέσεις τῶν ἀνθρώπινων προσώπων μεταξὺ τους καὶ μὲ τὴν κτίση. Σ’ αὐτὴν ὅλα ἑνοποιοῦνται καὶ ἀνακεφαλαιώνονται.(1)
Ὁ πατὴρ Ζαχαρίας (Ζάχαρου) λέει: «Ὁ ἄνθρωπος εἶναι πάνω ἀπὸ ὅλα ὂν λατρευτικό. Ἡ Χάρη τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔχει ἀγγίξει τὴν καρδιά του, τὸν καθιστᾶ ἱκανὸ νὰ συλλάβει τὴν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι τὸ ἀληθινὸ «ὑπόδειγμα τῆς ζωῆς του», καὶ συνεχίζει: «Ἡ χάρη πυροδοτεῖ τὴν ἐσωτερικὴ ἀλλοίωση. Γιὰ νὰ μπορέσει ὅμως νὰ καρποφορήσει ὁ ἄνθρωπος, ὀφείλει νὰ ζήσει ὡς μέλος τοῦ λατρευτικοῦ Σώματος τῆς Ἐκκλησίας ποὺ εἶναι ἡ σύναξη τῶν Ἁγίων, διὰ τῶν ὁποίων ὁμιλεῖ ὁ Θεὸς καὶ στοὺς ὁποίους ἀντικατοπτρίζεται».(2) Αὐτὴ ἡ συμμετοχὴ στὴ σύναξη τῶν Ἁγίων καὶ στὸν μυσταγωγικὸ χαρακτῆρα τῆς Λατρείας ἔρχεται νὰ πραγματοποιηθεῖ καὶ νὰ γίνει ὑπαρκτὴ μὲ τὴ λειτουργικὴ γλῶσσα διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ Ὁποῖο εἶναι ὁ ταμίας καὶ ὁ πρύτανης τοῦ πλούτου τῆς Θεότητας. Ταμίας μέν, λέει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ΄΄καθ’ ὅ φυλάττει αὐτὰ (τὰ θεῖα θησαυρίσματα) ἀποκεκλεισμένα, πρύτανις δέ, καθ’ ὅ διανέμει αὐτὰ εἰς ὅλα τὰ κτίσματα΄΄.(3) Ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος θὰ ἐξηγήσει καὶ θὰ δώσει τὴν ἀλήθεια ποὺ κρύβεται στὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας καὶ αὐτὰ θὰ ὁδηγήσουν τὸν ἄνθρωπο στὴν Ἀνάσταση καὶ στὴ θέωση. Ἀσφαλῶς ἡ θέωση αὐτή, σύμφωνα μὲ τὸν Ἅγιο Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή, δὲν μπορεῖ νὰ ἰδωθεῖ παρὰ μόνο ὡς συνέχεια τοῦ δημιουργικοῦ ἔργου τοῦ Θεοῦ, ὅπου ἀδιάκοπα ἐνεργεῖ ἡ Θεία Χάρη. Ὡστόσο, ἡ μετοχὴ αὐτὴ τελεῖται καὶ σύμφωνα μὲ τὴ δεκτικότητα τοῦ ἀνθρώπου ἀλλὰ καὶ τοῦ κάθε κτίσματος.(4)
Ἡ δεκτικότητα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τὸ κλειδὶ γιὰ τὶς προϋποθέσεις τῆς ἁγιότητας καὶ τῆς ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ. «Ὁ βασικὸς σκοπὸς τοῦ ἀνθρώπου δὲν εἶναι νὰ κατανοήση λογικῶς τὶς λέξεις, ἀλλὰ νὰ εἰσέλθη εἰς τὸ βάθος τοῦ μυστηρίου, νὰ βιώση καὶ νὰ μεθέξη τὴν κένωση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, διὰ τῆς ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ στὴν καθαρὴ καρδιά του», ὅπως ὑποστηρίζει ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου, Ἱερόθεος. Βίωση, μέθεξη καὶ καθαρὴ καρδιὰ εἶναι τὰ ὅπλα, γιὰ νὰ κατανοήσει ὁ ἄνθρωπος τὸν Λόγο Του καὶ γιὰ νὰ γίνει κληρονόμος τῆς Βασιλείας Του. «Μέσα ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία», γράφει ὁ γέρων Σωφρόνιος, «σύμφωνα πάντα μὲ τὸ μέτρο τῶν δυνατοτήτων μου, γίνομαι κληρονόμος τῆς πιὸ μεγαλειώδους παραδόσεως ποὺ ὑπάρχει στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας». Αὐτὴ ἡ ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι κτισμένη πάνω στὸ αἷμα Του, τὰ τείχη της εἶναι αὐτὰ ποὺ προστάτευσαν καὶ συνεχίζουν νὰ προστατεύουν τὴν αὐθεντικότητα τῆς λατρείας, ἐνῷ τὰ ἱερὰ μυστήρια, μὲ τὴ βοήθεια τῆς μαρτυρικῆς καὶ μεγαλειώδους λειτουργικῆς γλώσσας, ἔδωσαν τὴν κοινωνία ἀλλὰ καὶ τὴν ἐπικοινωνία μεταξὺ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς.
1. Ἄνθρωπος καὶ κόσμος, Ἡ διαλεκτικὴ τῆς κοσμολογίας τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ καὶ τῆς αἰσχύλειας θεώρησης τοῦ πεπρωμένου (σελ. 215), Ἱερὰ μονὴ Χρυσοπηγῆς, Χανιὰ 2000.
2. Αρχιμανδρίτου Ζαχαρία (Ζάχαρου), Ὁ κρυπτὸς τῆς καρδίας ἄνθρωπος (σελ. 210), Ἱερὰ Σταυροπηγιακή Μονή Τιμίου Προδρό- μου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2012.
3. Νέα Κλῖμαξ, ἐκδ. Β. Ρηγόπουλου, σ. 266.
4. Ἄνθρωπος καὶ κόσμος, Ἡ διαλεκτικὴ τῆς κοσμολογίας τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ καὶ τῆς αἰσχύλειας θεώρησης τοῦ πεπρωμένου (σελ. 174), Ἱερὰ μονὴ Χρυ- σοπηγῆς, Χανιά 2000.
5. Ἀρχιμανδρίτου Σωφρονίου, Ἀγῶνας Θεογνωσίας (σελ. 293), Ἱερὰ Σταυροπηγιακὴ καὶ Πατριαρχικὴ Μονὴ Τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2004.