«Αναμφισβήτητα αρέσει στον άνθρωπο να δημιουργεί και να ανοίγει δρόμους. Όμως γιατί αγαπά με πάθος την καταστροφή και το χάος; Αυτό να μου πείτε! Γι’ αυτό το θέμα να πω κι ο ίδιος δυο λόγια. Μήπως αγαπά τόσο την καταστροφή και το χάος (αφού αναμφίβολα μερικές φορές τα αγαπά πολύ, έτσι είναι) επειδή φοβάται ενστικτωδώς ο ίδιος να επιτύχει τον σκοπό του και να αποπερατώσει το κτίριο που κτίζει; Και πού ξέρετε αν ίσως αγαπά το κτήριο μόνο από μακριά και καθόλου από κοντά˙ ίσως του αρέσει μόνο να το κτίσει και όχι να το κατοικεί… Του αρέσει η επίτευξη αλλά δεν την ολοκληρώνει κι αυτό είναι φοβερό αστείο….»
«Και γιατί είσθε τόσο ακλόνητα, τόσο θριαμβευτικά πεπεισμένοι πως μόνο το κανονικό και το θετικό, κοντολογής πως μόνο η ευημερία συμφέρει τον άνθρωπο; Μήπως η λογική σφάλλει στα συμπεράσματά της; Ίσως ο άνθρωπος να μην αγαπά μόνο την ευημερία. Ίσως να αγαπά ακριβώς το ίδιο και τα πάθη. Ίσως τα πάθη να τον συμφέρουν το ίδιο, όπως και η ευημερία. Ο άνθρωπος αγαπά μερικές φορές τρομερά, παθιασμένα, και τα μαρτύριά του, και είναι γεγονός αυτό….»
«Κατά την προσωπική μου γνώμη το να αγαπά κάποιος μόνο την ευημερία είναι και λίγο αγενές. Καλώς ή κακώς το να καταστρέφεις κάτι καμιά φορά είναι πολύ ευχάριστο. Στην ουσία δεν υπερασπίζουμε εδώ τα μαρτύρια αλλά ούτε και την ευημερία…. Και όμως είμαι βέβαιος πως ο άνθρωπος δεν πρόκειται ποτέ να αρνηθεί τα μαρτύρια, δηλαδή την καταστροφή και το χάος. Τα μαρτύρια είναι ο μοναδικός λόγος της συνείδησης… Κατά την γνώμη μου η συνείδηση είναι η μεγίστη για την άνθρωπο δυστυχία, ξέρω όμως πως την αγαπά και δεν θα την αλλάξει με καμία ηδονή».
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
“Σημειώσεις από το Υπόγειο”
σ. 50-54
Μετάφραση: Ελένη Λαδιά
Εκδόσεις Αρμός
http://patriarchate.org/pastoralhealthcare/library/pastoral/pt10112013?lang=el