Εὐμένιος Κοζυράκης
«Ἄνθρωπος δέ τις ἦν πλούσιος, καὶ ἐνεδιδύσκετο πορφύραν καὶ βύσσον εὐφραινόμενος καθ’ ἡμέραν λαμπρῶς.» (Λουκ. ις΄ 19-31).
Πόσο ζηλευτὴ ἡ εὐτυχία τοῦ πλουσίου τῆς παραβολῆς! Μὲ πόση αὐταρέσκεια καὶ αὐτοπεποίθηση φοροῦσε ἐξωτερικὰ κόκκινο βασιλικὸ ἔνδυμα «πορφύρα» ἐνῶ ἐσωτερικὰ λευκὸ λινὸ ἔνδυμα, ἀπομίμηση τῆς ἀρχιερατικῆς ἐνδυμασίας τῆς Π. Διαθήκης ποὺ φοροῦσαν οἱ ἀρχιερεῖς.
Πόσο ζηλευτὴ ἡ μοναδικὴ εὐτυχία τοῦ πλουσίου τῆς παραβολῆς! Κανεὶς ἄλλος ἄνθρωπος δὲν ἔζησε σ’ αὐτὸ τὸν κόσμο «εὐφραινόμενος καθ’ ἡμέραν λαμπρῶς.» Μόνη ἐξαίρεση ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς. Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ εὐτυχία του ὥστε προκαλεῖ τὴν ὑποψία ὅτι εἶναι παραβολικὴ προεικόνιση κάποιας ἄλλης εὐτυχίας…
«Πτωχός δὲ τις ἦν ὀνόματι Λάζαρος, ὅς ἐβέβλητο πρὸς τὸν πυλῶνα αὐτοῦ ἡλκωμένος καὶ ἐπιθυμῶν χορτασθῆναι ἀπὸ τῶν ψιχίων τῆς τραπέζης τοῦ πλουσίου, ἀλλὰ καὶ οἱ κύνες ἐρχόμενοι ἀπέλειχον τὰ ἕλκη αὐτοῦ». Πόσο μεγάλη καὶ ἀνήκουστη δυστυχία δίπλα σὲ τόσο μεγάλη εὐτυχία! Ἐνῶ ὁ Ἰώβ ἀποτελεῖ κλασσικὸ παράδειγμα ὑπομονῆς σὲ μιὰ κατάσταση ἀφορήτου θλίψεως, ἡ δυστυχία τοῦ πτωχοῦ Λαζάρου εἶναι πολὺ μεγαλύτερη, ὅπως ἀποδεικνύει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος (εἰς τὸν Λάζαρον καὶ τὸν πλούσιον, λόγος Α΄ ΕΠΕ, τ. 25, σελ. 440). Πτωχεία, ἀρρώστεια, πεῖνα, ἐγκατάλειψη, ἐσχάτη ἀδυναμία προκαλοῦσαν ἀφάνταστη ὀδύνη στὸν Λάζαρο. Προτοῦ ἀκόμη πεθάνει εἶχαν ἀρχίσσει νὰ τὸν τρῶνε οἱ σκύλοι ζωντανό… Εἶναι τόσο μεγάλη ἡ δυστυχία του ὥστε προκαλεῖ τὴν ὑποψία ὅτι εἶναι παραβολικὴ προεικόνιση κάποιας ἄλλης δυστυχίας…
Μιὰ μόνο παρηγοριὰ εἶχε ὁ Λάζαρος, μιὰ μόνο βοήθεια, τὸ ὄνομά του: Λάζαρος (ἑβρ. Ἐλεάζαρ) σημαίνει: Θεὸς βοηθεῖ. (Ἔξοδος ιη΄,4). Μόνο ὁ Θεὸς βοηθοῦσε καὶ παρηγοροῦσε τὸν Λάζαρο καὶ τὸν πληροφοροῦσε γιὰ μιὰ μελλοντικὴ παρηγοριὰ. Καὶ αὐτὴ ἡ προσδοκία ἔγινε πραγματικότητα: «ἐγένετο δὲ ἀποθανεῖν τὸν πτωχὸν καὶ ἀπενεχθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τῶν ἀγγέλων εἰς τὸν κόλπον τοῦ Ἀβραάμ.»
Μὲ τρυφερὴ καὶ ἀνέκφραστη ἀγάπη δέχθηκε τὸν Λάζαρο ὁ πατριάρχης Ἀβραὰμ στὴν ἀγκάλη του. Τώρα ὁ πτωχὸς Λάζαρος ἀπολαμβάνει μιὰ αἰώνια καὶ άπέραντη εὐτυχία. Ἀσφαλῶς θὰ θέλαμε καὶ ἄλλες πληροφορίες γιὰ τὴ νέα ζωὴ τοῦ Λαζάρου ἐκτὸς άπὸ τὴ τόσο σύντομη περιγραφὴ τοῦ ἱεροῦ κειμένου. Ἴσως μποροῦμε νὰ τὶς ἀντλήσουμε ἀπὸ τὴ περιγραφὴ τῆς ἐπίγειας εὐτυχίας τοῦ πλουσίου, θεωρώντας ὅτι αὐτὴ ἦταν σκιώδης ἀπεικόνιση τῆς εὐτυχίας τοῦ Παραδείσου.
Ὁ Λάζαρος τώρα εἶναι πραγματικὰ πλούσιος ἀφοῦ δὲν ἔχει καμμία ἀνάγκη, φορᾶ πορφύρα, ἀφοῦ συμβασιλεύει σὰν λυτρωμένος, φορᾶ ἀκόμη καὶ βύσσο ἐφ’ ὅσον ἱερουργεῖ τὴ διηνεκῆ θυσία τῆς ἀγάπης καὶ δοξολογίας πρὸς τὸ Θεό, καὶ κυριολεκτικὰ «εὐφραίνεται καθ’ ἡμέραν λαμπρῶς».
Ἴσως ὁ Θεὸς γιὰ νὰ παρηγορήσει καὶ ἐνισχύσει τὸν Λάζαρο τὸν εἶχε πληροφορήσει ὅτι ἡ καθημερινὴ εὐτυχία τοῦ πλουσίου ἦταν σκιὰ τῆς δικῆς του αἰώνιας εὐτυχίας….«ἀπέθανε δὲ ὁ πλούσιος καὶ ἐτάφη, καὶ ἐν τῷ ᾅδῃ ἐπάρας τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾶ τὸν Ἀβραὰμ ἀπὸ μακρόθεν καὶ Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς φωνήσας εἶπε` πάτερ Ἀβραάμ, ἐλέησόν με καὶ πέμψον Λάζαρον ἵνα βάψῃ τὸ ἄκρον τοῦ δακτύλου αὐτοῦ ὕδατος καὶ καταψύξῃ τὴν γλῶσσαν μου, ὅτι ὀδυνῶμαι ἐν τῇ φλογὶ ταύτῃ».
Τώρα πόσο πτωχὸς εἶναι αὐτὸς ὁ ἀνώνυμος πλούσιος! Δὲν ἔχει τίποτε ἀπολύτως, οὔτε μιὰ σταγόνα νερό! Τώρα εἶναι «βεβλημένος πρὸς τὸν πυλῶνα» τῆς αἰώνιας εύτυχίας, καὶ μάταια ἐπιθυμεῖ νὰ ἐλαφρύνει τὴν ὀδύνη ὄχι ἀπὸ τὰ ψιχία, άλλὰ άπὸ μιὰ σταγὀνα νερό! Τώρα εἶναι «ἡλκωμένος» άπὸ τὰ φοβερὰ ἕλκη τῶν ἁμαρτημάτων του, ποὺ ἔμειναν ἀσυγχώρητα. «Καὶ καθάπερ οἱ κύνες τοῦτον (τὸν Λάζαρον) περιέλειχον τὰ τραύματα, οὕτως ἐκεῖνον δαίμονες τὰ ἁμαρτήματα» (Χρυσόστομος ἔ. ἀ. σ. 438).
Ὁ ταλαίπωρος πλούσιος εἶχε μπροστά του τὴ καθημερινὴ προειδοποίηση καὶ προεικόνιση τῆς μελλοντικῆς του τιμωρίας, εἶχε «Μωϋσέα καὶ τοὺς προφήτας ἀλλ’ οὐκ ἠβουλήθη συνιέναι». Τώρα μόνο ἀρχίζει νὰ ζητᾶ καὶ νὰ ἱκετεύει… Δὲν ζητᾶ νὰ πάει καὶ αὐτὸς στὸν Παράδεισο. Ἀφοῦ δὲν ἀγάπησε τὸν Θεὸ ὁ Παράδεισος γι’ αὐτὸν εἶναι κόλαση. «Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ περιβάλλει τούς πάντες καὶ στὸν ἅδη. Ἐνῶ ὅμως εἶναι χαρὰ καὶ ἀγαλλίαση γιὰ ὅσους ἀγαποῦν τὸν Θεό, γίνεται βασανιστήριο γιὰ ὅσους τὸν μισοῦν.» (Ἀρχ. Σωφρονίου, Ὁ γέροντας Σιλουανὸς τοῦ Ἄθω, 1978, σ. 163).
Ζητᾶ νὰ ἐπανέλθει ὁ Λάζαρος στὸν κόσμο μὲ τὴ κρυφὴ, ἴσως, ἐλπίδα ἄν δεχόταν ὁ πατριάρχης Ἀβραὰμ τὴ πρότασή του, σ’ ἕνα δεύτερο βῆμα, νὰ ζητήσει νὰ πάει ὁ ἰδιος νὰ κηρύξει στοὺς ἀδελφούς του σὰν ἀξιόπιστος μάρτυρας. Αὐτὸ μόνο τὸν ἐνδιαφέρει, αὐτὸ μόνο θέλει: νὰ ξαναγυρίσει στὸν κόσμο καὶ νὰ συνεχίσει νὰ ἀπολαμβάνει τὴν ἐπίγεια εὐτυχία του!
Ἄραγε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι χριστιανοὶ μὲ ποιὸν μοιάζουμε περισσότερο; Μὲ τὸν Λάζαρο ἤ μὲ τὸν πλούσιο; Ἀληθινὰ, μοιάζουμε τόσο λίγο μὲ τὸν Λάζαρο καὶ τόσο πολὺ μὲ τὸν πλούσιο!…
Τουλάχιστον ἄς ὑπομεἰνουμε ἀγόγγυστα τὶς θλίψεις καὶ τὶς δοκιμασίες γιὰ νὰ μοιάσουμε ἔτσι περισσότερο μὲ τὸν Λάζαρο. Ἄς ἀκολουθήσουμε τὴ στενὴ καὶ τεθλιμμένη ὁδὸ τῆς ἀσκήσεως καὶ ἄς καταπολεμήσουμε τὴ συνήθεια ποὺ ἔχουμε νὰ ἐπιδιώκουμε μὲ μανία τὴν ἄνεση καὶ τὴν ἀνάπαυση…Τὸν πλοῦτο καὶ τὸ βάθος τῆς παραβολῆς δεικνύει καὶ τὸ παρακάτω ἰδιόμελο, μὲ τὴν εὔστοχη ἀλληγορική ἑρμηνεία τῆς παραβολῆς, ποὺ προτείνει!
Τετάρτη πρὸ τῶν Βαΐων πρωΐ.
Εἰς τὰ ἀπόστιχα τῶν Αἴνων τὸ παρὸν ἰδιόμελον.
Ὁ Ἰσραὴλ πορφύραν καὶ βύσσον ἐνεδέδυτο, στολαῖς ἱεραῖς καὶ βασιλείοις λάμπων• νόμον καὶ Προφήτας πλουτῶν, νομίμοις λατρείαις ἐνευφραίνετο• ἀλλὰ σε πτωχεύσαντα, σταυρώσας, ἔξω πυλῶν, Εὐεργέτα,
καὶ ζῶντα μετὰ σταυρὸν ἀθετῶν, τὸν ἐν κόλποις Θεοῦ Πατρὸς ἀεὶ ὄντα,
διψῶν σταγόνα χάριτος• ὡς Πλούσιος ἄσπλαγχνος, Λαζάρῳ πένητι,
ὁ πορφύρας καὶ βύσσου, ἄσβεστον πῦρ ἀνθυποδύς• καὶ βλέπων ὀδυνᾶται τὸν πρὸ ψιχίων ἀληθείας, ἐνδεῆ λαὸν τῶν ἐθνῶν• νῦν ἐν κόλποις πίστεως, Ἀβραάμ θαλπόμενον, τὴν τοῦ Αἵματός σου πορφυρίδα, σύν τῇ βύσσῳ τοῦ βαπτίσματος φοροῦντα, καὶ συνευθηνούμενον, καὶ ἐντρυφῶντα χαρίσμασι, καὶ λέγοντα• Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν δόξα σοι.