Τραπεζούντα, Τουρκία
Κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός χαρακτήρισε τη Θεία Λειτουργία στην Παναγίας Σουμελά στην Τραπεζούντα ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατά την ομιλία του στην Ιερά Μονή. Ευχήθηκε δε το προσκύνημα αυτό να είναι «μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα εις τους δύο λαούς».
«Ας είναι η Παναγία η Σουμελιώτισσα, η κυρία του Πόντου εγγυήτρια καλύτερων ημερών δια τους λαούς μας, οι οποίοι συναντώνται σήμερον εις το εδώ εορτάζον πανίερον σέβασμά της», ευχήθηκε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος.
Το προσκύνημά μας αυτό, είπε ο Προκαθήμενος της Ορθοδοξίας, «είναι μια επιπλέον γέφυρα επικοινωνίας και εμπιστοσύνης ανάμεσα εις τους δύο λαούς». Σήμερα ζούμε ένα κορυφαίο θρησκευτικό και ιστορικό γεγονός, επεσήμανε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο κ. Βαρθολομαίος και πρόσθεσε:
«Σήμερα ο Πόντος γίνεται πραγματικά Εύξεινος, καθώς δέχεται καραβάνια ολόκληρα προσκυνητών που γεμίζουν τις ανηφοριές των βουνών που οδηγούν στον ιερό βράχο της Παναγίας».
«Όλα αυτά τα 88 χρόνια» σημείωσε ο κ. Βαρθολομαίος «η ακοίμητος καντήλα της μνήμης και ευλάβειας προς τη Σουμελιώτισσα έκαιε και επότιζε και καθοδηγούσε την πορεία όλων των Ποντίων, όλων των Ρωμιών, όλων των ορθοδόξων που έλεγαν στην προσευχή τους ‘Σουμελά μας Παναγία, την εικόνα σου εγώ, τη σεπτή και την αγία έρθα για να προσκυνώ’».
Όλα αυτά τα 88 χρόνια η ακοίμητος καντήλα της μνήμης και ευλάβειας προς τη Σουμελιώτισσα έκαιε
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης άρχισε την ομιλία του με τον στίχο του Αγίου Κοσμά του Μελωδού «Πανηγυριζέτωσαν οι θεόφρονες». Επεσήμανε ότι ο λόγος του ιερού υμνογράφου «προσλαμβάνει εφέτος δια τη μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και τα ανά τον κόσμο τέκνα της, νέας διαστάσεις».
Ύστερα από 88 έτη «ληθάργου και σιωπής κατόπιν της αδείας των εντίμων τοπικών αρχών της Τουρκίας, τας οποίας και επαινούμεν και ευχαριστούμεν», είπε ο κ. Βαρθολομαίος, «εις το παλλάδιον της ιστορικής ευλάβειας του Πόντου, όλης της Μικράς Ασίας, της Νοτίου Ρωσίας, της Ουκρανίας, εις την πανίερον αυτήν πατριαρχική μονή, ακούστηκε και πάλι, γλυκύτατον, το ‘πεποικιλμένη τη θεία δόξη ιερά και ευκλεής παρθένε, μνήμην σου’».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης τόνισε επίσης ότι σήμερα η Παναγία η Σουμελά κατέστη «κοινό σημείο αναφοράς όλων μας που ήρθαν εδώ εξ Ελλάδος, Ρωσίας, Ουκρανίας και από άλλες χώρες».
Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο Πατριάρχης κάλεσε τους προσκυνητές, επιστρέφοντας στις πατρίδες τους, να κρατήσουν σαν αναμμένη πασχαλινή λαμπάδα τη «θεομητορική ελπίδα του Σουμελιώτικου Δεκαπενταύγουστου».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης μίλησε επίσης στο τέλος της Θείας Λειτουργίας και στην τουρκική γλώσσα.
Κλίμα συγκίνησης
Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, ο καταγόμενος από τον Πόντο μητροπολίτης Δράμας Παύλος προσέφερε ως δώρο στον Οικουμενικό Πατριάρχη μία ποδιά γυναίκας, η οποία κεντήθηκε πριν το 1918 και μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων του Πόντου βρέθηκε στη Μακεδονία.
Ο μητροπολίτης Παύλος ευχαρίστησε εκ μέρους όλων των Ποντίων τον Οικουμενικό Πατριάρχη για τις προσπάθειές του να τελεστεί θεία λειτουργία στη Μονή Σουμελά, σύμβολο των Ελλήνων του Πόντου.
Την ίδια ώρα, Πόντιοι με λύρες τραγούδησαν τραγούδια για την Παναγία και τα μάτια όλων γέμισαν δάκρυα.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, συγκινημένος, είπε ότι η ποδιά που του προσέφερε ο μητροπολίτης Δράμας δεν είναι ένα απλό δώρο. Πρόκειται, τόνισε, για ιερό κειμήλιο, το οποίο θα αποθησαυριστεί στο σκευοφυλάκιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Ο κ. Βαρθολομαίος εξέφρασε την ευχή να υπάρξει ενότητα μεταξύ όλων των Ποντίων και των οργανώσεών τους και προσευχήθηκε για την ειρήνη του σύμπαντος κόσμου.
Επίσης, ο Πατριάρχης απηύθυνε μήνυμα στον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο και είπε ότι θα είναι ιδιαίτερη χαρά του, μια επόμενη χρονιά, να έρθει και ο ίδιος να συλλειτουργήσουν στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας. Τις θερμές ευχές του Πατριάρχη Μόσχας μετέφερε ο εκπρόσωπός του, επίσκοπος Τύχων.
Ιστορικό γεγονός
Όπως είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, είναι η πρώτη φορά που τελείται Θεία Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά «έπειτα από 88 χρόνια ληθάργου και σιωπής», δηλαδή μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τη συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών.
Ο κ. Βαρθολομαίος είναι επίσης ο πρώτος Οικουμενικός Πατριάρχης στα 1.600 χρόνια λειτουργίας του ιστορικού Μοναστηριού που τελεί την πανηγυρική λειτουργία την ημέρα της εορτής της Παναγίας.
Η τουρκική κυβέρνηση, διά του υπουργού Πολιτισμού, Ερτουγρούλ Γκιουνάι, έκανε δεκτό το αίτημα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και έδωσε την άδεια να τελείται Θεία Λειτουργία, μία φορά τον χρόνο, ανήμερα της εορτής της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου.
Οι πύλες του ιστορικού μοναστηριού-μουσείου της Παναγιάς, στην κατωφέρεια του Όρους Μελά, στα 1,063 μέτρα ύψος, άνοιξαν στις 7 το πρωί.
Υπολογίζεται ότι 7.000 προσκυνητές, κυρίως Πόντιοι από την Ελλάδα, τη Ρωσία και τη Γεωργία έσπευσαν τη Μονή.
Μόνο σε πεντακόσιους «τυχερούς», εφοδιασμένους με τις ειδικές κάρτες, επιτράπηκε να διαβούν, να μπουν στον περίβολο, να έχουν το προνόμιο της συμμετοχής στην πρώτη ιστορική πατριαρχική Θεία Λειτουργία.
Με τα λεωφορεία ανέβηκαν τα τρία χιλιόμετρα ως τον ευλαβικό προορισμό, διασχίζοντας πεζοί μόνο τα τελευταία τριακόσια μέτρα. Εβδομήντα πέντε τα πετρόκτιστα σκαλοπάτια, ως την είσοδο. Διακριτική η αστυνομία παντού. Ευγενικοί οι υπάλληλοι του μουσείου, καλωσόριζαν τους πιστούς.
Σε κάποια σημεία του μονοπατιού που οδηγεί στη Μονή, Πόντιοι με την παραδοσιακή λύρα υποδέχονταν με τραγούδια τους προσκυνητές.
Κατανυκτικό το συλλείτουργο. Στο κέντρο, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, δεξιά και αριστερά ο μητροπολίτης Δράμας και πρώην ηγούμενος της μονής Σουμελά του Βερμίου, Παύλος και ο Ρώσος επισκόπος Ποντόλσκ και βικάριος του Πατριαρχείου Μόσχας, Τύχων.
Συμπροσευχόμενοι, οι μητροπολίτες Ηλιουπόλεως Θεόδωρος, Νεαπόλεως Βαρνάβας και Καλαμάτας Χρυσόστομος, πρεσβύτεροι από την πατριαρχική συνοδεία, ιερείς από τη Λιθουανία και το Καζακστάν.
Παρόντες, ο επικεφαλής της Ομοσπονδίας Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας, πρόεδρος της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ποντίων Ελλήνων και βουλευτής της κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Ιβάν Σαββίδης, ο πρόεδρος του ΣΑΕ Στέφανος Ταμπάκης, προσωπικότητες όπως ο Βαλερί Αλεξέγιεφ (διεθνές ίδρυμα για την ενότητα των ορθοδόξων εκκλησιών), Έλληνες βουλευτές (Μ.Τιμοσίδης, Γ.Αμοιρίδης, Στ.Κωνσταντινίδης, Μ.Χαρακόπουλος, Η.Θεοδωρίδης, Γ.Κασαπίδης, Σ.Κεδίκογλου, Π.Νεράτζης) πρώην βουλευτές (Α.Τζιτζικώστας, Ε.Χαϊτίδης, Στ.Παπαθεμελής, Α.Λυκουρέζος), ο πρέσβης της Ελλάδας στην Άγκυρα, οι επικεφαλής ποντιακών ομοσπονδιών και σωματείων (Γ.Παρχαρίδης, Μπ.Αποστολίδης), των τοπικών αρχών, κ.ά.
Οι υπόλοιποι πιστοί παρακολούθησαν από γιγαντοοθόνες, ενώ οι τουρκικές αρχές είχαν λάβει αυστηρά μέτρα ασφαλείας και πάνω από την περιοχή πετούσε ελικόπτερο.
Η πληρότητα στην περιοχή άγγιξε το 100%. Στα ξενοδοχεία της Τραπεζούντας δεν υπήρχαν ελεύθερα δωμάτια για την Κυριακή, ενώ ο δήμαρχος της Μάτσκα παρότρυνε τους δημότες του «να ανοίξουν τα σπίτια τους και να φιλοξενήσουν τους χριστιανούς προσκυνητές».
Έντονο και το ενδιαφέρον των ξένων ΜΜΕ. Τη λειτουργία μετέδωσε σε απευθείας σύνδεση η ΕΤ-3 και το κρατικό κανάλι της Τουρκίας (ΤΡΤ). Πολυάριθμα τα ρωσικά και ελληνικά συνεργεία, αλλά και τα τουρκικά ( Αnkara ΤV, Show ΤV, StarΤV, κ.ά.).