Ἑλένης–Παταπίας Σκούπα
Διδάκτορος Γεωπονίας Α.Π.Θ.
Ἀπό μικρή καλλιεργοῦσα μέσα μου τόν πόθο νά ἐπισκεφτῶ τήν Πόλη τῶν ἑπτά λόφων, τήν Βασιλίδα τῶν πόλεων, τήν ἀγαπημένη Κωνσταντινούπολη. Γεγονός πού ἔγινε πραγματικότητα στά φοιτητικά μου χρόνια. Πάντα ἄκουγα ἱστορίες γιά τήν Πόλη τοῦ Κωνσταντίνου καί ἔνοιωθα μέσα μου μία χαρμολύπη. Σέ ἕνα ἀπό τά πρῶτα μου ταξίδια στά πλαίσια τῆς συνεργασίας μέ τήν Οἰκουμενική Ὁμοσπονδία Κωνσταντινουπολιτῶν εἶχα τήν εὐλογία νά γνωρίσω ἀπό κοντά καί νά πάρω τήν εὐχή ἑνός ἁγίου ἀνθρώπου τῆς Πόλεως. Εἶχα ἀκουστά ἀπό τήν Ἑλλάδα γιά τόν aziz Γερμανό, ὅπως τόν ἀποκαλοῦσαν, καθώς aziz στά τουρκικά σημαίνει Ἅγιος. Ἀπό τότε μέχρι καί τό τελευταῖο μου ταξίδι στήν θεοφρούρητο Πόλη ἐπιδίωκα νά πάρω τήν εὐχή του καί τίς συμβουλές του.
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός.
Ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως, ὑπέρτιμος καί ἔξαρχος Ροδόπης Γερμανός Ἀθανασιάδης γεννήθηκε στό Μακροχώρι τό 1930 ἀπό εὐσεβεῖς γονεῖς, τόν Κωνσταντῖνο καί τήν Ἑλλάδα. Οἱ γονεῖς του ἦταν καλοί ἄνθρωποι ἀπό καλές οἰκογένειες. Γέννημα θρέμμα τοῦ Μακροχωρίου, “anadanpapandan”. Ὅπως μᾶς ἔλεγε χαρακτηριστικά καί καμάρωνε, “Εἶμαι ἀπό τούς παλιούς Μακροχωρῖτες”.
Ὁ πατέρας του προερχόταν ἀπό γεωργική οἰκογένεια μέ καταγωγή ἀπό τό χωριό Νύφες, μέ τά μεγάλα τρία κυπαρίσσια καί τήν Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, πιό πάνω ἀπό τό Μακροχώρι, ἐνῶ ἡ μητέρα του ἀπό τά Γαλατάρια, χωριό τοῦ ἁγίου Στεφάνου. Ὁ Κωνσταντῖνος ἤτανε ράφτης ἀνδρώων ἐνδυμάτων στό ἐπάγγελμα. Δύσκολες ἐποχές, δύσκολο τό ψωμί. Ἀναγκαζόταν καί ἡ μητέρα νά δουλεύη ὡς ράφτρα σέ μία Ἀρμένισσα γιά νά τά βγάλουν πέρα. Φτωχοί στά ὑλικά ἀγαθά, μά ἀρχοντάνθρωποι στήν ζωή.
Ὁ Κωνσταντῖνος καί ἡ Ἕλλη (Ἑλλάδα) ἀποκτήσανε πέντε παιδιά. Τήν Δέσποινα πού πέθανε ἀμέσως μετά τήν γέννα, τό Βυρωνάκι, τό ὁποῖο πέθανε κι αὐτό ἀπό δυνατό κρυολόγημα σέ ἡλικία 1,5 ἔτους, τήν Ρέα, τόν Ἰωάννη (μετέπειτα Γερμανό) καί τόν Νικόλαο.
Ἀπό μικρά οἱ γονεῖς ἔστελναν τά παιδιά τους στό κατηχητικό σχολεῖο. Ἐκεῖ ὁ π. Αἰμιλιανός γαλουχοῦσε τόν Γιαννάκη καί τοῦ καλλιεργοῦσε τόν εὐσεβῆ πόθο νά ἀφοσιωθῆ στόν Ἅγιο Θεό. Καί οἱ θεοσεβούμενοι γονεῖς του ἀπό μικρά τά ἔβαζαν στήν γραμμή καί πήγαιναν κάθε Κυριακή στήν Ἐκκλησία, ὅπου τά φύλαγαν μέχρι τέλους νά πάρουν καί ἀντίδωρο. Ὅλη ἡ οἰκογένεια ἐξομολογοῦνταν πολύ συχνά.
Ὁ Ἰωάννης πῆρε τά πρῶτα του γράμματα στό ἑξατάξιο Δημοτικό σχολεῖο τοῦ Μακροχωρίου. Φοίτησε δύο χρόνια στήν Πατριαρχική τοῦ Γένους Μεγάλη Σχολή καί τελείωσε τό Λύκειο στήν Θεολογική Σχολή τῆς Χάλκης.
Τελειόφοιτος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς ἀνακοίνωσε στόν πατέρα του, ὁ ὁποῖος εἶχε τραβηχτῆ ἀπό τήν δουλειά του λόγῳ ἀσθενείας, ὅτι ἐπιθυμεῖ νά γίνη ἱερέας. «Πατέρα, νά σέ πῶ, ἀγάπησα τήν Ἐκκλησία καί θέλω νά γίνω κληρικός». Καί ὁ θεοσεβής Κωνσταντῖνος, τοῦ εἶπε: «Νά γίνης, νά γίνης, παιδί μου! Θά τό χαρῆ ἡ ψυχή μου. Ἐγώ δέν θά σέ δῶ, ἀλλά θά τό χαρῆ ἡ ψυχή μου». Ἔκανε δύο βήματα νά φύγη καί τόν φωνάζει ὁ πατέρας του καί τοῦ λέει: «Γιάννη, ἔλα νά σέ πῶ ἀκόμα μία παραγγελία. Ὅταν θά γίνης κληρικός, τυχηρά στήν ζωή σου νά μήν πάρης». Καί ὁ Γιάννης ἔκανε ὑπακοή στόν ἀγαπητό του πατέρα. Μέ ἁπλότητα, ἔλεγε: «Ἡ διαφορά εἶναι ὅτι αὐτοί πού πῆραν τά τυχηρά ἔχουν τώρα ἕνα ὡραῖο διαμέρισμα, ἐνῶ ἐγώ ζῶ μέ ἐνοίκιο».
Καί οἱ δύο γονεῖς του ἤθελαν νά γίνη τό παιδί τους ἱερωμένος. Δέν τοῦ στάθηκαν ἐμπόδιο. Ἔτσι ὁ Γιάννης τό 1953 πῆρε κουρά καί χειροτονήθηκε διάκονος στό ἐκκλησάκι τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς, στήν Ἁγία Τριάδα, ὅπου μετονομάστηκε Γερμανός, πρός τιμήν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Γερμανοῦ Δ΄. Μετά τήν ὁλοκλήρωση τῶν σπουδῶν του, προσελήφθη ὡς διάκονος στήν Μητρόπολη Δέρκων. Τό 1966 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμερικῆς Ἰάκωβο στόν Ναό τῶν Ἁγίων Κωνσταντίνου καί Ἑλένης τῆς Οὐάσιγκτον. Γιά 35 χρόνια ἦταν κάτω ἀπό τήν σκέπη καί τήν πατρική ἀγάπη τοῦ Μητροπολίτη Δέρκων Ἰάκωβου Παπαπαϊσίου, γνωστοῦ ὡς aziz Ἰάκωβου, ὁ ὁποῖος ἦταν σεβάσμια μορφή, προικισμένη μέ πνευματικά χαρίσματα. Τό 1972 ἡ Ἁγία καί Ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τόν ἐξέλεξε ἐπίσκοπο τῆς πάλαι ποτέ διαλαμψάσης ἐπισκοπῆς Ἀριανζοῦ καί παρέμεινε ὡς βοηθός ἐπίσκοπος τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Δέρκων, ἐνῶ τό 1987 ἔγινε τιτουλάριος Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως.
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός.
Ποτέ δέν ξέχασε τήν ἰδιαίτερη πατρίδα του, τό Μακροχώρι. Τόν πρῶτο χρόνο τῆς διακονίας του ὑπηρέτησε ὡς διάκονος στήν Ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ του, τόν Ἅγιο Γεώργιο, ὅπου κατέβαινε ἀπό τήν Χάλκη εἴτε τό πρωΐ μέ τό πρῶτο βαπόρι,εἴτε πολλές φορές ἀπό τήν προηγούμενη μέρα. Ὁ σχολάρχης τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἰκονίου Ἰάκωβος τοῦ ἔδινε εὐλογία νά πηγαίνη ἀπό τήν προηγούμενη μέρα τό βράδυ, ὥστε νά μήν εἶναι κουρασμένος καί δυσκολεύεται στήν πρωϊνή Θεία Λειτουργία. Πόσο σημαντικό νά ὑπάρχη πνεῦμα εὐλάβειας καί εὐθύνης στήν τέλεση τῆς ἀναιμάκτου θυσίας τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός κατηχώντας τό ἐκκλησίασμα.
Ἀπό τό 1995 καί μέχρι ὅσο τοῦ ἐπέτρεψε τό ἀσθενικό του σῶμα ἦταν ὁ ἐξομολόγος τῆς Πόλεως. Τό σεβάσμιο γεροντάκι μέ τήν παιδική ψυχή. Πολλές ψυχές ἀναπαύθηκαν στό πετραχήλι του. Πάντοτε μέ τό χαμόγελο, μέ τό μειλίχιο πρόσωπο, μέ τήν ἁπλότητα, τήν πραότητα, τήν ἀρχοντική συμπεριφορά καί τήν βαθιά εὐλάβεια. Μέ πηγαία οἰκειότητα πρός ὅλους τούς ἀδελφούς του, ἀνεξαρτήτως ἐθνότητας καί θρησκεύματος, μέ σεβασμό στόν συνομιλητή του. Μέ εὐγένεια ψυχῆς καί σώματος σέ κάθε του κίνηση.
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός στήν Ἁγία Τριάδα στό Ταξίμ, Ἰούνιος 2015.
(Ἀρχεῖο Ἑλένης–Παταπίας Σκούπα).
Λαχταροῦσε καί ποθοῦσε νά βρεθῆ στήν Ἐκκλησία, νά προσευχηθῆ, νά λειτουργήση καί νά μεταλάβη τά Ἄχραντα Μυστήρια. Σέ κάθε ταξίδι στήν Βασιλεύουσα, δέν ὑπῆρχε περίπτωση νά μήν τόν συναντήσης σέ κάποια Ἐκκλησία. Κάθε Δευτέρα θά τόν συναντοῦσες στήν Ἁγία Τριάδα στό Ταξίμ, ὅπου περίμενε νά ἐξομολογήση ὅποια ψυχή ἦταν ταλαιπωρημένη. Πολύ συχνά ἐπισκεπτόταν τό Μοναστήρι τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς στό Βαλουκλῆ, ὅπου μετά τήν Θεία Λειτουργία μαζί μέ τόν π. Σωφρόνιο καί τίς μοναχές ἐξ Ἑλλάδος καθόταν στόν περίβολο τῆς μονῆς. Τίς Τετάρτες συνήθιζε νά παρίσταται στήν Θεία Λειτουργία στόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο στό Ταρλάμπασι, ὅπου λόγῳ τῆς ἔλλειψης ψάλτη ἔβλεπες τόν σεβάσμιο ἱεράρχη νά στέκεται, παρά τήν ἡλικία του, στό δεξί ἀναλόγιο καί νά ψέλνη μέ τήν ἁπαλή, γλυκειά καί ταπεινή φωνή του. Εἶχε μάθει τά μουσικά στήν Θεολογική Σχολή.
Ἦταν πολύ φιλακόλουθος. Ἱεράρχης μέ ἀρετή καί φλογερή ἀγάπη γιά τόν Χριστό, μέ φρόνημα ἐκκλησιαστικό καί Ὀρθόδοξο. Ἀγαποῦσε ἰδιαιτέρως τήν Μητέρα Ἐκκλησία, σεβόμενος πάντοτε τούς θεσμούς καί ὑπακούοντας στούς κανόνες της. Εἶχε ἔμπρακτη ἀγάπη γιά ὅλους, ἀλλά ταυτοχρόνως πίστευε πώς γιά νά ἀγαπήσης πραγματικά πρέπει νά ὑπάρχη κοινό πιστεύω. Ταπεινός, ὑπομονετικός, ἀσκητικός καί καλογερικός.-
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός στόν Ἅγιο Κωνσταντῖνο στό Ταρλάμπασι, Ἰανουάριος 2012.
(Ἀρχεῖο Ἑλένης–Παταπίας Σκούπα).
Πολλές φορές ἐπισκέφτηκε τό Ἅγιον Ὄρος, καθώς ἔτρεφε μέσα του ἰδιαίτερη ἀγάπη γιά τό Περιβόλι τῆς Παναγίας. Ἁγιορεῖτες πατέρες, σεβόμενοι τό πρόσωπό του, ἀναφέρουν ὅτι ἐπρόκειτο γιά μία ἁγία ψυχή. Ὁ Ἅγιος Θεός τόν προίκισε ἀπό μικρό μέ χαρίσματα, τά ὁποῖα καλλιέργησε μέχρι τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, πρός δόξαν τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἦταν ἕνα δοχεῖο τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, ἄνθρωπος τῆς προσευχῆς καί τῆς θυσίας. Τόν χαρακτήριζε μία παιδική γλυκύτητα στό πρόσωπό του, ἡ ὁποία δέν ἦταν τυχαία. Μακάρι νά ἀποτελέση πρότυπο γιά ὅλους μας.
Ἔζησε τήν μεγάλη καταστροφή τό ᾿55. Βρισκόντουσαν πέντε ἄτομα τότε στήν Μητρόπολη στά Θεραπειά. Πέντε βαρέλια βενζίνης ἔρριξαν καί πῆρε φωτιά καί ἀπό τίς τέσσερις πλευρές τό κτίριο. Ἀπ’ ἔξω ὁ κόσμος νόμιζε ὅτι κάηκαν οἱ παπᾶδες μέσα. Ὁ καλός Θεός ὅμως τούς ἔσωσε ὅλους θαυματουργικά. Περάσανε μέσα ἀπό τίς φωτιές καί βγῆκαν ἀπό ἕνα παράθυρο. Τελευταῖος, ἀφοῦ ἔβγαλε τούς ὑπολοίπους γιά νά εἶναι σίγουρος πώς θά σωθοῦν, πήδηξε ὁ δεσπότης Δέρκων Ἰάκωβος τοῦ ὁποίου πῆραν φωτιά τά γένια καί τά μαλλιά.
Βοηθοῦσε τούς φτωχούς καί τούς νέους. Ἀπό τόν μισθό του κρατοῦσε μόνο ὅσα χρήματα τοῦ χρειάζονταν γιά νά ζήση καί τά ὑπόλοιπα τά μοίραζε μέσα σέ φακέλλους. Θυμᾶμαι χαρακτηριστικά ὅταν τόν εἴχαμε συναντήσει στήν πανήγυρη τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος στό Κουσκουντζούκι, ὅπου μετά τήν Θεία Λειτουργία πήγαμε νά πάρουμε τήν εὐχή του καί ἔβγαλε μέσα ἀπό τό ράσο του κάτι εἰκονάκια καί ἕνα φάκελλο. Ἐμεῖς τά πήραμε ὡς εὐλογία, χωρίς νά ἔχουμε συνειδητοποιήσει ὅτι στό περιεχόμενο τοῦ φακέλλου ὑπῆρχε ἕνα χρηματικό ποσό. Κάποιος εὐλαβής ἄνθρωπος τοῦ τά ἔδωσε κι αὐτός δέν ἤθελε νά τά κρατήση…. Ἀφιλάργυρος καί ἀφιλοχρήματος.
Εἴχαμε τήν εὐλογία νά τόν ἐπισκεφτοῦμε κάποιες φορές καί στό διαμέρισμά του στό Τζιχάνγκιρ. Ἐκεῖ καθότανε, ὅπως λένε στό ἰδίωμά τους οἱ Πολῖτες, τά τελευταῖα χρόνια της ζωῆς του, πρίν πάη στό Γηροκομεῖο τοῦ Βαλουκλῆ. Στό ἰσόγειο μίας παλιᾶς πολυκατοικίας ἔμενε ὁ ἅγιος Ἱεράρχης. Ἕνα ἁπλό, μικρό διαμέρισμα γεμᾶτο προσευχή καί ἐκκλησιαστικά βιβλία. Πολύ φτωχικό καί ταπεινό, ὅπως ἦταν ὅλη ἡ ζωή του. Διαβαίνοντας τό κατώφλι σκεφτόσουν πῶς εἶναι δυνατόν ἕνας ἐπίσκοπος νά μένη σέ ἕνα τόσο ταπεινό διαμέρισμα.
Σέ κάποια ἀπό τίς ἐπισκέψεις μας ἐκεῖ, μᾶς τόνισε τήν ἀγάπη πού πρέπει νά ὑπάρχη ἀνάμεσα στά ἀδέλφια. «Κι ἔτσι ἡ ζωή εἶναι πιό ἔντονη, πιό εὐλογημένη καί ἡ χαρά τῶν ἀδελφῶν εἶναι καί δική μας χαρά, ὅπως καί ἡ δική σας γιά τά ἀδέλφια σας. Γιατί καμμιά φορά γίνεται κι αὐτό στήν οἰκογένεια, νά ζηλεύη ὁ ἕνας τόν ἄλλο στά ἀδέλφια. Θέλει προσοχή νά μήν ζηλεύετε μεταξύ σας».
Ὁ Μητροπολίτης Θεοδωρουπόλεως Γερμανός στό διαμέρισμά του μέ ἐθελοντές τῆς Οἰ. Ὁμ. Κω., Δεκέμβριος 2011.
(Ἀρχεῖο Ἑλένης–Παταπίας Σκούπα).
Πολλές ἦταν οἱ φορές πού εἶχες κάποιο λογισμό καί ἐνῶ συνομιλοῦσες μαζί του ὁ φωτισμένος Γέροντας σοῦ ἀπαντοῦσε μέ πολλή διάκριση χωρίς σχεδόν νά τό καταλάβης. Πολλοί λέγανε ὅτι τά εἶχε χαμένα καί ὅτι μπερδευόταν, ἀλλά τό ἀντίθετο συνέβαινε. Ἔκρυβε τό χάρισμά του μέ αὐτόν τόν τρόπο.
Στίς 10 Αὐγούστου τοῦ 2018, τό ἀσθενικό του σῶμα δέν ἄντεξε ἄλλο. Ἡ ψυχή του πέταξε γιά τόν Οὐρανό, πού τόσο λαχταροῦσε, στήν ἀγκαλιά τῆς Παναγίας καί τοῦ Χριστοῦ. Τήν ἐξόδιο ἀκολουθία στίς 13 Αὐγούστου, στόν Πατριαρχικό Ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, παρακολούθησαν περί τά 100 ἄτομα, ἐνῶ στήν ταφή, πού πραγματοποιήθηκε στόν κοιμητηριακό Ναό τῆς Θείας Ἀναλήψεως, κατόπιν προσωπικῆς του ἐπιθυμίας νά θαφτῆ στόν τάφο τῶν γονέων του, παρευρέθησαν 45 ἄτομα περίπου. Κόσμος λίγος γιά τά ἑλλαδικά δεδομένα, ἀλλά πολύς γιά τά δεδομένα τῆς Πόλης. Βέβαια ὁ ἅγιος δεσπότης δέν εἶχε ἀνάγκη ἀπό τήν παρουσία τῶν ἀνθρώπων, ἀφοῦ χορός Ἀγγέλων καί Ἁγίων τόν συνόδευαν στήν Ἄνω Ἱερουσαλήμ.
Τώρα ὁ γέροντας Γερμανός εἶναι στόν Παράδεισο, γιά νά ἱερατεύη μετά τῶν Ἁγίων στήν αἰώνια Θεία Λειτουργία. Τόν παρακαλοῦμε νά εὔχεται ἀπό ἐκεῖ πού εἶναι ὄχι μόνο γιά τούς Κωνσταντινουπολῖτες, ἀλλά γιά ὅλους μας.
Τελειώνοντας, θά ἀναφέρουμε κάποια λόγια αὐτῆς τῆς ἁγίας ψυχῆς, πού εὐαρέστησε σέ ὅλη της τήν ζωή τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό:
«Τί νά κάνωμεν… Νά ζοῦμε σά νησίδες μέσα στόν ὠκεανό τῆς σύγχρονης ἀνθρωπότητος, ἔχοντας τόν Θεό προστάτην, ἔχοντας στό καλό τιμόνι τόν Κύριό μας καί τόν Τίμιο Σταυρό. Αὐτά μόνο θά μᾶς βοηθήσουν νά φθάσουμε στό ποθούμενο τέλος, πού εἶναι ἡ τελείωσις τῆς ἐδῶ ζωῆς καί ἡ ἄθροισις τῆς νέας ζωῆς στό παλάτι τοῦ Θεοῦ τό αἰώνιο».
Ἄς εἶναι ἡ μνήμη του αἰωνία.
Περιοδικό ΕΡΩ Τεῦχος 40 σελ. 4, 27-9-2019