Ο Ι.Ναός Γεννεσίου της Θεοτόκου Ναυπλίου , πίσω από το σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο(παλαιό οπλοστάσιο κατά την β’ ενετική κυριαρχία 1686-1715) είναι κτίσμα μεταβυζαντινό του 15ου αιώνα. Τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο, ξυλόστεγη, με τέσσερις κολώνες (συν δύο επάνω από τον δυτικό τοίχο, σύνολο έξι κολώνες) στο εσωτερικό της, που επιστέφονται από γύψινα, κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα. Τρισυπόστατος ναός, ο οποίος τιμάται στη μνήμη του Γενεσίου της Θεοτόκου.
Πολλές εικόνες ιστορήθηκαν κατά την Επανάσταση του 1821 και λίγα χρόνια αργότερα. Ο νάρθηκας του Ναού πρέπει να έγινε μετά την απελευθέρωση, χωρίς να αποκλείεται και η προΰπαρξη του από τα χρόνια της Β’ Ενετικής κυριαρχίας, την εποχή της ανακαίνισης του, 1708-1714. Το δυτικής τεχνοτροπίας ξυλόγλυπτο τέμπλο φιλοτεχνήθηκε το 1811. Το παλαιό κωδωνοστάσιο ανεγέρθηκε, όπως αναγράφεται στην σχετική επιγραφή, το 1907 με προσφορά της Αγγελικής, συζύγου του εφέτη Ν. Κωτσάκη, δωρητή της στήλης στην πλατεία Φιλελλήνων (1903). Κατά την εποχή της Β’ Ενετοκρατίας ήταν ο κύριος Ορθόδοξος Ναός, δεδομένου ότι ο Άγιος Γεώργιος ανήκε στους καθολικούς, ενώ στην Αγία Σοφία μόλις το 1780 πρωτοδόθηκε άδεια από τους Τούρκους να λειτουργήσουν οι Ναυπλιώτες. Στην απογραφή της εκκλησιαστικής περιουσίας το 1696, στην ουσία μια απλή καταγραφή κατοικιών που διέμεναν οι οικογένειες των ενοριτών κάθε εκκλησίας, αναφέρεται ως η ενορία του παπά Βουρδούχα.
Απογράφονται 12 οικογένειες συνολικού αριθμού ατόμων 46, όλες ξένων εποίκων. Ο ίδιος ο ιερομόναχος Βουρδούχας σημειώνει για την εκκλησία του ότι : «έχει αυτή η εκκλησία ενωρία καλήβια 12 φτιασμένα εις τόπον αυθεντικόν και κάθωνται όλων ξένη». Η Παναγία του Ναυπλίου είναι συνδεδεμένη με το μαρτύριο του Ναυπλιέως Νεομάρτυρος Αναστασίου που οι Τούρκοι τον βασάνισαν για την πίστη του στο Χριστό την πρώτη Φεβρουαρίου του 1655, στην ελιά που υπάρχει ακόμα στη βορινή πλευρά του ναού. Στην πλατεία της Παναγίας έχει στηθεί προσκυνητάρι ψηφιδωτό, έργο της γλύπτριας Ευδοκίας Παπαγεωργίου, δωρεά του συλλόγου των εν Αθήναις Ναυπλιέων Ό Ναύπλιος”. Στον περίβολο της ιστορικής αυτής ελιάς, αλλά και από τον άμβωνα του ναού κήρυττε ο μεγάλος κεφαλλονίτης εκκλησιαστικός ρήτορας Ηλίας Μηνιάτης 1708-1714. Πίσω από την αψίδα του ιερού βρίσκονται τα μνήματα του Ιερέως του ναού Καμαριώτη και της μητέρας του πρωθυπουργού Ιωάννη Κωλλέτη.
Στό Νέο Μαρτυρολόγιο «ό Σάπφειρος» καταγράφεται ό βίος καί τό μαρτύριο του ‘ Αγίου “Αναστασίου (Λαμπρυνίδου, Ή Ναυπλία, ό.π., ο. 99). «Ό”Αγιος Νεομάρτυς “Αναστάσιος ό Ναυπλιώτης, ό έν Ναυπλίω μαρτυρήσας ένέτει ΑΧΝΕ, εις λεπτά τμηθείς τελειούται. Αναστάσιε, συγκοπείς σαρκός μέλη, άρτιος έσται έσχατη άναστάσει». «Ούτος ό ευλογημένος ήτο γέννημα καί θρέμμα τοϋ Ναυπλίου καί ζωγράφος επιτήδειος εις τήν τέχνην. ‘ Αρραβωνιάσθη δέ έκεΐ ενός χριστιανού θυγατέρα καί εις ολίγας ημέρας ήκουσε κάποια σφάλματα διά τήν άρραβωνιαστικήν του καί τήν παραίτησε. Οι δέ συγγενείς τής κόρης τοΰ έκαναν μαγικά διά νά τήν άγαπήση καί νά τήν πάρη. Όθεν εις ολίγον καιρόν ενέργησαν τά μαγικά καί εύγήκεν ό νέος άπό τόν νουν του καί έπεριπάτει ένθεν κάκεϊθεν.’ Ο δέ θεός τόν έλυπήθη καί εις ολίγας ημέρας τοϋ έδωκε τήν ύγείαν του, καί ερχόμενος εις εαυτόν βλέπει ότι είναι Τούρκος καί έφόρει εις τήν κεφαλήν άσπρο σαρίκι· καί παρευθύς τό έρριψεν εις τήν γήν καί ήρχισε νά βοά μέ μεγάλην βοήν παρρησία μέσα εις τό πλήθος τών Τούρκων, έγώ χριστιανός ήμην καί χριστιανός είμαι καί χριστιανός θέλω είμαι. Οι δέ Άγαρηνοί. ώς τόν εϊδον πώς μετε-νόησεν. έτρεξαν επάνω του μέ μεγάλην όρμήν καί δέρνοντες καί οπρώχνοντες τόν έωερον εις τόν κριτήν, όστις έπασχεν μέ τρόπους απατηλούς, πότε κολακεύοντας, πότε άπειλοϋντας. διά νά τόν χωρίση τής πίστεως τών Χριστιανών, άλλ’ ό μάρτυς εις ουδέν ταύτα έλογίαζεν. άλλ’ έστεκεν ακλόνητος καί έλεγε παρρησία: «Δέν αρνούμαι έγώ τόν Κύριόν μου ‘ Ιησούν Χριστόν, τόν άληθινόν Θεόν, άλλα πιστεύω καί προσκυνώ αυτόν, ώς ποιητήν καί σωτήρα μου, τήν δέ ίδικήν σας πίστιν ουδέν ποσώς τήν χρειάζομαι, άλλα αποστρέφομαι καί σας καί τόν προφήτην σας». Ταϋτα άκουσας ό κριτής διέταξε νά τόν αποκεφαλίσουν, άλλ’ οι Αγαρηνοί δέν τόν ήκουσαν άλλ’ ευθύς όπου τόν εύγαλαν άπό τό κριτήριον ώρμησαν κατ” επάνω του, ώσποτε οι Ιουδαίοι εις τόν πρωτομάρτυρα Στέφανον, καί άλλοι μέ ξύλα. άλλοι μέ ξίφη. άλλοι μέ μαχαίρας έκατα-τρυπούσαν τό σώμα τοϋ μάρτυρος, έως ότου τό άκατάκΰψαν εις λεπτά κομμάτια. Καί ούτως έτελειώθη ό ευλογημένος Αναστάσιος καί έλαβε τοϋ μαρτυρίου τόν στέφανον, κα; τώρα άγάλλεται εις τόν χορόν των μαρτύρων εις δόξαν Πατρός, Υιού καί’ Αγίου Πνεύματος». Στην ίδια αρχαία τής Παναγίας ελιά, άλλα καί άπό τόν άμβωνα του ναού της, έδίδαξε ό μεγάλος ρήτορας ιεροκήρυκας τού Ναυπλίου ό Κεφαλονιτης ‘ Ηλίας Μηνιάτης. Τό 1848, όπως ήδη έχουμε άλλου γράψει, τροποποιείται ό οδός πού έρχεται άπό Δύση και «κατέναντι τοϋ νάρθηκος», καί ή εκβολή της διανοιγμένη θά πλησιάζει πιά προς τή βόρεια πλευρά της Παναγίας, γιατί πριν έκεϊ ήταν «στενωπός βορβορώδης», ακατάλληλη γιά πέρασμα των δικαστικών υπαλλήλων καί τών ακροατών τών Δικαστηρίων πού στεγάζονταν τότε οτό Μεγάλο Τζαμί (Τριανόν). Τό ακροατήριο όμως τοϋ Μηνιάτη, διακόσια τόσα χρόνια πίσω, 1708-1714. φαίνεται νά μή διαθέτει τις Ίδιες ευαισθησίες ανέσεων, καθώς τόν ακούει νά έκωωνεΐ τους σπουδαίους λόγους του, στον ίδιο χώρο.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟ- ΝΤΙΑΝΑ ΑΝΤΩΝΑΚΑΤΟΥ ΑΘΗΝΑ 1988 (ΝΑΥΠΛΙΟΝ Τουριστικός Οδηγός.-ΠΑΝΟΥ ΛΙΑΛΙΑΤΣΗ)
ΠΗΓΗ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ : ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΒΙΛΛΙΑΣ.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ 22/5/2015