ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ

Μοῦ φάνηκε ὅτι μέ τίς ἐλάχιστες λέξεις του, μοῦ ἀποκάλυψε ξαφνικά μιάν ἀλήθεια, ἡ ὁποία ἐνῶ θά ἔπρεπε νά εἶναι αὐτονόητη, σπάνια μᾶς ἀπασχολεῖ.

Γιά πρώτη φορά στά χρονικά τῆς ἱστορίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, Ἀπόδημοι Ἕλληνες τοῦ οἰκουμενικοῦ ἑλληνισμοῦ ἐκλήθησαν νά παρουσιάσουν τίς ὑπεύθυνες θέσεις τους σέ ὅλα τά θέματα πού τούς ἀφοροῦν.

Τό ἄρθρο αὐτό γράφεται μέ βάση τήν πολυετῆ ἐμπειρία μου στίς Η.Π.Α. Χωρίς νά θεωρηθῆ μιά ἐπιστημονική μελέτη, παρακολουθεῖ τά ἴχνη μιᾶς ἀκόμη ἐποποιΐας τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Ὁ ξενιτεμός εἶναι πολύ παλιός πόνος γιά τόν Ἕλληνα. Στόν καθένα ὑπῆρχε καί ὑπάρχει μέσα του τό κληρονομικό βίωμα ἑνός Ὀδυσσέα, πού, κατά τόν Καβάφη, ἀψηφοῦσε καί ἀψηφᾶ «τούς Λαιστρυγόνες καί τούς Κύκλωπες καί τόν ἄγριο Ποσειδῶνα».

Τίς ἡμέρες τῆς Μεγάλης Ἑβδομά δος, θυμᾶμαι πάντα μιά Μεγάλη Παρασκευή στήν Ἀλεξάνδρεια, στά μέσα περίπου τῆς δεκαετίας τοῦ 1950, ὅταν δέν εἶχε ἀρχίσει ἀκόμα ὁ ξερριζωμός τῶν Ἑλλήνων ἀπό τήν Αἴγυπτο, τήν δεύτερη πατρίδα τους

Ἀπουσιάζω ἀπό τήν Πατρίδα μου πάνω ἀπό ἑξήντα χρόνια, ἀλλά προσπάθησα ὅλα αὐτά τά χρόνια νά κρατηθῶ κοντά της ἀπό ὅλες τίς ἀπόψεις.

Τά τελευταῖα χρόνια πολλές ἔρευνες Τούρκων ἐρευνητῶν ἀποδεικνύουν ὅτι ἡ στρατηγική πολιτική τοῦ Κράτους τῆς Τουρκίας γιά πάρα πολλά χρόνια βασιζόταν στό ὅτι τά μέλη τῶν μή Μουσουλμανικῶν μειονοτήτων ἦταν “ξένοι πολῖτες τῆς χώρας” καί ἑπομένως “ἐν δυνάμει ἐπικίνδυνα στοιχεῖα”.

Ἡ ἐκκλησιαστική ὑπαγωγή τῶν χριστιανῶν ἀπασχόλησε τήν Ἐκκλησία ἀπό τά πρῶτα χρόνια της καί κυρίως ἀπό τήν ἐποχή τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων. Ἀπό τότε οἱ Πατέρες εἶχαν τήν ἀντίληψη…

Ὡς Ἀπόδημος Ἑλληνισμός ἤ ἑλληνική Διασπορά χαρακτηρίζεται τό σύνολο τῶν ἐκπατρισμένων Ἑλλήνων πού μολονότι ἐγκαταστάθηκαν, ἔστω καί μέ σχετική μονιμότητα σέ χῶρες ἤ περιοχές ἐκτός τοῦ ἐθνικοῦ χώρου, ἐξακολουθεῖ νά συντηρῆ σέ ἐπίπεδο συλλογικό ἤ καί ἀτομικό, τίς ὑλικές, πολιτιστικές καί συναισθηματικές του σχέσεις μέ τήν χώρα τῆς ἄμεσης ἤ τῆς παλαιώτερης καταγωγῆς του.

Ὡς γνωστόν, ὁ Ἑλληνισμός τοῦ ἐξωτερικοῦ ἀντιπροσωπεύει ἕνα σημαντικό μέρος τοῦ πολιτικοῦ, οἰκονομικοῦ, ἐπιχειρηματικοῦ, πολιτιστικοῦ καί ἐπιστημονικοῦ δυναμικοῦ τοῦ ἔθνους καί τό ἐνδιαφέρον του γιά τήν γενέτειρα γῆ, ἰδίως κατά τήν σημερινή οἰκονομική κρίση τήν ὁποία διέρχεται ἡ χώρα μας
ἔχει ἰδιαίτερη σημασία.

Σέ κάθε Ἤπειρο πού φιλοξενεῖ τήν ἑλληνική παρουσία, τό κύριο μέλημα ἀπό τά πρῶτα χρόνια τῆς μεταναστεύσεως τῶν Ἑλλήνων ἦταν νά δημιουργήσουν τήν δική τους ἑλληνική γωνιά, νά ἑδραιώσουν πολιτιστικά τήν δική τους παρουσία, νά διασώσουν τήν γλῶσσα τους, τήν Πίστη τους καί τήν ξεχωριστή τους ταυτότητα σέ κοινωνίες  πολυπολιτισμικές.

Οἱ Ἕλληνες ἀπό τά πολύ πρώϊμα χρόνια ἔχοντας ὡς βάση ἐκκινήσεως τόν ἑλλαδικό χῶρο ἀποίκισαν
ἄλλες χῶρες καί τίς ἐγγύς καί τίς μακράν. Ἦσαν διασκορπισμένοι σέ ὅλη τήν κατοικούμενη γῆ, ἀπό Παλαιστίνη ἕως Ἱσπανίας, ἀπό Εὐρώπη καί Ρωσσία ἕως τίς χῶρες τῆς Μαύρης Ἠπείρου καί ὥς τά βάθη τῆς Ἀσίας. 

Οἱ Ἕλληνες ἀπό ἀρχαιοτάτων χρόνων ἀποδημοῦσαν (ἀπομακρύνονταν ἀπό τόν Δῆμο τους) γιά νά ἐγκατασταθοῦν σέ μία περιοχή, ὅπου οἱ συνθῆκες διαβιώσεως θά ἦταν καλύτερες, δηλαδή τό ἔδαφος θά ἦταν πιό εὔφορο ἤ οἱ ἀκτές καταλληλώτερες γιά ἁλιεία ἤ ἡ θέση τῆς ἀποικίας τους πέρασμα ἐμπορίου κ.λπ.

Συνολικός ἀριθμός Ὁμογενῶν: 5.188.523
Στό συνολικό ἀριθμό Ὁμογενῶν δέν συμπεριλαμβάνονται ἐννοεῖται ― οἱ ἱστορικές ἐθνικές μειονότητες στήν Τουρκία καί Ἀλβανία (π.χ. Κωνσταντινοπολῖτες, Βορειοηπειρῶτες).

Ὁ Ἀπόδημος Ἑλληνισμός καί δή τῆς Βορείου Ἀμερικῆς θά μποροῦσε νά χαρακτηριστῆ ὡς ἕνα θαῦμα πού μεγαλουργεῖ καί θέτει τήν ἐπιτυχία του στήν διάθεση τῆς Πατρίδος. Ποιός, λοιπόν, εἶναι αὐτός ὁ Ἀπόδημος Ἑλληνισμός τῆς Ἀμερικῆς σήμερα καί ποῦ ὁδεύει;

Ἡ Βόρειος Ρηνανία ― Βεστφαλία εἶναι μέ 18,8 ἑκτ. πληθυσμό, τό πολυπληθέστερο ἀπό τά 16 κρατίδια τῆς Γερμανίας. Ἔτσι προκύπτει πώς τό κρατίδιο αὐτό φιλοξενεῖ ἐδῶ καί πάνω ἀπό 60 χρόνια καί τήν μεγαλύτερη Ἑλληνική Κοινότητα μέ περισσοτέρους ἀπό 130.000 Ἕλληνες.

Ὑπάρχουν ἴσως ἀνάμεσά τους ἅγιοι πού μπορεῖ νά μήν τούς ἀναγνώρισε ἀκόμα ἡ Ἐκκλησία ὡς ἁγίους, ἀλλά ὁ Θεός ἤδη τούς δόξασε. Νά ξέρετε, ἀγαπητοί μου, μή ἀναγνωρισμένοι ἅγιοι, ἀλλά πραγματικά ἅγιοι ὑπῆρχαν καί ὑπάρχουν πάντα στήν ζωή μας, γύρω μας. Αὐτοί κρατᾶνε καί στηρίζουνε τίς χῶρες.

Μετά τήν κατάκτηση τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἀπό τούς Ὀθωμανούς Τούρκους τό 1453, πολλοί Ἕλληνες ἄρχισαν νά μεταναστεύουν στό ἐξωτερικό. Μικρές ὁμάδες τῶν Ἑλλήνων ἐγκαταστάθηκαν τόν 16ο αἰῶνα καί στήν Κεντρική Εὐρώπη.

Γιά τήν Ὁμογένεια ἡ Ἑλληνική γλῶσσα, ἡ Ὀρθόδοξη χριστιανική πίστη καί ἡ Ἑλληνική πολιτιστική κληρονομιά ἀποτελοῦν τά θεμέλια τῆς θρησκευτικῆς, ἐθνικῆς καί πολιτισμικῆς της ταυτότητος. Γιά τήν διατήρηση καί ἀξιοποίηση αὐτῶν τῶν στοιχείων, ὁ ρόλος τῶν ὁμογενειακῶν Κοινοτήτων, Ναῶν καί Σχολείων εἶναι καθοριστικός.

Ἡ Ἑλληνική Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μέ τήν θρησκευτική, κοινωνική καί ἐκπαιδευτική της δράση, ἀποτελεῖ βασικό σημεῖο ἀναφορᾶς στήν ζωή τῆς ὁμογενείας. Ἡ Ὀρθοδοξία εἴτε ὡς μεταφυσική ἀγωνία καί ἔκφραση, εἴτε ὡς καθημερινό βίωμα τοῦ ὁμογενοῦς, εἶναι βασικός παράγοντας αὐτοπροσδιορισμοῦ καί ἑτεροπροσδιορισμοῦ.

Ἡ πορεία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας θεωρεῖται Σταυροαναστάσιμη, μέ Σταυρό καί Ἀνάσταση στήν καθημερινή της πρακτική, ὡστόσο μπορεῖ ἀσφαλῶς ὁ πιστός νά ἐγκαυχᾶται ἐν Χριστῷ γιά τήν πρόοδο τῆς Ἐκκλησίας μας «ἐν γῇ ἀλλοτρία».

Ἡ Ἑλληνική παροικία εἶχε καί ἐξακολουθεῖ νά ἔχη μία δυναμική παρουσία στήν Αὐστραλία. Ὑπολογίζεται ὅτι σήμερα ζοῦν στήν Αὐστραλία γύρω στό μισό ἑκατομμύριο Ἕλληνες, συμπεριλαμβάνοντας καί τούς Ἑλληνοκυπρίους. Οἱ περισσότεροι βρίσκονται στήν πόλη τῆς Μελβούρνης …

Μέ μεγάλο ἐνδιαφέρον οἱ Ἕλληνες παρακολουθοῦμε τά γεγονότα πού συμβαίνουν στήν Οὐκρανία. Ὁ λόγος δέν εἶναι μόνο ὅτι αὐτά καθ᾿ ἑαυτά εἶναι σημαντικά, ἀλλά ὅτι ἀφοροῦν ἄμεσα καί χιλιάδες ὁμογενεῖς μας πού ζοῦν στίς περιοχές αὐτές.

Στήν μνήμη μας εἶναι βαθειά χαραγμένο ἐκεῖνο τό θλιμμένο πρωϊνό πού μέ τήν καρδιά σφιγμένη καί τόν καϋμό δεμένο κόμπο στόν λαιμό πήραμε τόν δρόμο τῆς ξενιτειᾶς. Στόν σάκκο μέ τίς ἀποσκευές μας, ψωμί ἀπό τόν φοῦρνο τοῦ σπιτιοῦ, νερό ἀπό τήν βρύση τῆς αὐλῆς, θολά ὄνειρα καί ἡ ἐλπίδα πώς μιά μέρα θά γυρίσουμε πάλι. 

Μαζική μετανάστευση ἀπό τήν Ἑλλάδα πρός τήν Νότιο Ἀφρική παρατηρεῖται μόνο ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 20οῦ αἰῶνα, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως τοῦ τέλους τοῦ 19ου αἰῶνα καί τῆς συνεπακόλουθης χρεωκοπίας τῆς χώρας, τό 1895.

Ἀπό ὅλες τίς παροικίες τοῦ Ἀποδήμου Ἑλληνισμοῦ, ἡ ἑλληνική παροικία τῆς Αἰγύπτου εἶναι ἡ ἀρχαιώτερη καί ἡ πλέον σημαντική τόσο γιά τό μέγεθος τῶν εὐεργεσιῶν της πρός τό νεοσύστατο κράτος, ὅσον καί γιά τήν ἀνεπανάληπτη προσφορά της πρός τήν ἴδια τήν Αἴγυπτο …

Ἡ ἵδρυση ἑλληνικῶν παροικιῶν στήν Αἴγυπτο στήν νεώτερη ἱστορία χρονολογεῖται κατά τά πρῶτα χρόνια τοῦ 19ου αἰῶνα. Οἱ παροικίες αὐτές δέν ἔχουν καμμία σχέση μέ τήν παρουσία τῶν Ἑλλήνων ἀπό τήν Μακεδονία, οἱ ὁποῖοι κατά τήν ἑλληνιστική περίοδο τῆς ἱστορίας δημιούργησαν τόν γνωστό ἀξιόλογο πολιτισμό.

Οἱ Ἕλληνες τοῦ Καναδᾶ εἶναι ἕνα κομμάτι τοῦ Ἑλληνισμοῦ πού, ἄν καί ζῆ μακριά ἀπό τήν Ἑλλάδα, ἔχει πολύ κοντά στήν σκέψη του καί στήν καρδιά του τήν Γενέτειρά του. Ἐδῶ ὁ Ἑλληνισμός δημιουργεῖ, προοδεύει, τιμᾶ καί καλλιεργεῖ τήν πίστη του, διδάσκεται τήν ἑλληνική γλῶσσα καί τόν πολιτισμό του.

Τό πρῶτο γνωστό ἄτομο πού ὑποκίνησε τήν ἑλληνική Ὀδύσσεια στόν Καναδᾶ ἦταν ἕνας ἔμπειρος ἐξερευνητής τοῦ 16ου αἰῶνα κατά τήν διάρκεια τῆς ἱσπανικῆς ἐξερευνήσεως καί κατακτήσεως τῶν Δυτικῶν Ἰνδιῶν, ὁ Juan de Fuca, ἐπίσης γνωστός, ὡς ὁ Ἰωάννης Φωκᾶς.

Ἡ καθιέρωση τῆς 9ης Φεβρουαρίου ὡς Παγκόσμια Ἡμέρα Ἑλληνικῆς Γλώσσας (ΦΕΚ 1384/τ.Β΄/24.4.2017) προβλέπει προγράμματα ἐκδηλώσεων καί πρωτοβουλιῶν πού καταρτίζει τό Ὑπουργεῖο Ἐξωτερικῶν μέσῳ τῆς Γενικῆς Γραμματείας Ἀποδήμου Ἑλληνισμοῦ σέ συνεννόηση μέ …