Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΣ
Η στρατηγική κίνηση του Π. ΚΟΥΝΤΟΥΡIΩΤΗ για άμεση κατάληψη της ν. ΛΗΜΝΟΥ, είχε αποκλειστικό στόχο τον έλεγχο των στενών. Σημείο καθοριστικό για την έκβαση του πολέμου και μάλιστα σύμφωνα με Τουρκικά δημοσιεύματα της εποχής, “επιρρίπτονται ευθύνες στο Τουρκικό επιτελείο και θεωρείται σφάλμα που δεν έσπευσε να χρησιμοποιήσει από την περίοδο της Ελληνοτουρκικής εντάσεως, τον όρμο του Μούδρου σάν ορμητήριο, θα μπορούσε να ελέγχει τις προσβάσεις των μετώπων ενισχύοντας τα μαχόμενα στρατεύματα στη Μακεδονία και Ήπειρο. Αλλά και αφού δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει τον Μούδρο, γιατί δεν προσπάθησε να τον απομονώσει από τον Ελληνικό στόλο;
Από την 8η Οκτωβρίου είχε εγκαταστήσει περιπολίες στις προσβάσεις ταυ Ελλήσποντου, προκειμένου να εξασφαλίσει τον έγκαιρο εντοπισμό του εχθρικού στόλου. Η Υψηλή Πύλη ανησυχώντας για τις συνεχείς επιτυχίες του Ελληνικού Ναυτικού διέταξε τον Αρχηγό του Τουρκικού στόλου Ramis Bey να επιζητήσει αναμέτρηση με τον Ελληνικό Στόλο όσο το δυνατό πλησιέστερα στις ακτές των Δαρδανελίων για να μπορούν να βοηθηθούν και από τα επάκτια πυροβολεία του ΕΡΤΟΓΡΟΥΛ, ΣΕΝΤΟΥΛ ΜΠΑΧΡ, ΚΟΥΜ-ΚΑΛΕ και ΟΡΧΑΝΙΕ.
Το πρωί της 1ης Δεκεμβρίου το “Α/Τ ΣΦΕΝΔΟΝΗ” αντιλήφθηκε Τουρκικό A/Τ να εξέρχεται από τα στενά. Μαζί με το “Α/Τ ΛΟΓΧΗ” ρίξανε 5 οβίδες εναντίον του και το Τούρκικο ξαναμπήκε στα στενά. Το μεσημέρι της ίδιας ημέρας εξήλθε τα καταδρομικό “MEDJIDIEH” μαζί με 3 Α/Τ κλάσεως NUHUM-I- ΗΑΜΙΗΕΤ, τα οποία συνεπλάκησαν με τα “Α/Τ ΣΦΕΝΛΟΝΗ”, “ΛΟΓΧΗ” και “ΝΑΥΚΡΑΤΟΥΣΑ” και εξαναγκάστηκαν να επιστρέφουν στη βάση τους. Ο Π. Κουντουριώτης ορθώς εκτιμώντας τον ανιχνευτικό ρόλο των εξόδων αυτών, και αναμενόμενη έξοδο του Τουρκικού στόλου, διέταξε από το απόγευμα τηε 1ης Δεκεμβρίου άπαρση του Ελληνικού Στόλου για περιπολία μπροστά στα στενά. Δεν άργησε να επιβεβαιωθεί. Στις 08:00 το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου ολόκληρος ο Στόλος έβγαινε από τα Στενά με επικεφαλής το “MEDJIDIEH” και τα 3 Α/Τ. Ακολουθούσαν τα θωρηκτά “HAIREDIN”- “BARBAROSSA”, “TURGUT-REIS”, “MESSOUDIEH”και “ASSAR-I-TEWFIΚ” και τέλος 5 Α/Τ. Το “ΑΒΕΡΩΦ” και το: “ΣΠΕΤΣΕΣ”, “ΥΔΡΑ”, “ΨΑΡΑ” στράφηκαν προς τα βόρεια σε γραμμή παραγωγής, συγκλίνοντας προς την εχθρική γραμμή. Τα ανιχνευτικά “ΠΑΝΘΗΡ”, “ΛΕΟΝ”, “ΙΕΡΑΞ”, “ΑΕΤΟΣ”, παρατάχθηκαν σε γραμμή παραγωγής 1000 μέτρα αριστερά από τα θωρηκτά και τα αντιτορπιλικά. αριστερότερα. Τα Τούρκικα θωρηκτά άρχισαν πυρ στίς 09:22 από απόσταση 12500m.
Στίς 09:35 το Αβέρωφ σήκωσε το σήμα “Ζ” που εσήμαινε “αγνοήσατε τάς κινήσεις μου, δρω ανεξαρτήτως, παρέδωσε την διοίκηση του σχηματισμού στον κυβερνήτη των “ΣΠΕΤΣΏΝ” Πλοίαρχο Γκίνη και παρά τις υφιστάμενες διαταγές, όρμησε “πάση δυνάμη” πρός την μάχη.
Αυτό ακριβώς είναι το οριακό σημείο, η λεπτή γραμμή που μπορεί να σε χαρακτηρίσει “ήρωα” ή «προδότη”» Είναι το σημείο που οι δυο αυτές λέξεις ταυτίζονται. Συνεπώς μπορούμε να συνάγουμε δυο σοβαρότατα συμπεράσματα « Πρώτον το χρέος πρός την πατρίδα το οποίο πρέπει να υπερφαλαγγίζει οποιαδήποτε άλλα συναισθήματα και δεύτερον αυτοί που δεν τολμούν, πριν κρίνουν, πρέπει να δουν τα γεγονότα σφαιρικά, να σκύψουν και από την πλευρά του άλλου, να συμμεριστούν τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και αντικειμενικά πλέον να μπορέσουν να κρίνουν ή να κατακρίνουν.
Στις 09:55 το Αβέρωφ βρέθηκε σε απόσταση 4000m από τα “BARBARΟSSA” και διεσταύρωνε το (Τ) του εχθρού «η χειρότερη θέση που μπορεί να βρεθεί εχθρικός στόλος» βάλλοντας με όλα τα πυροβόλα της δεξιάς του πλευράς. To “BARBAR0SSA” μόνο με τα πρωραία του πυροβόλα μπορούσε -λόγω θέσης να απαντήσει. Ο Τούρκος Πλοίαρχος διέταξε στροφή 180° και κατεύθυνση πρός τα στενά ενώ το Αβέρωφ εκμεταλλευόμενο την μεγάλη του συγκριτικα ταχύτητα κατεδίωξε τα θωρηκτά. To “TΟURGΟUT REIS” δέχθηκε πλήρη ομοβροντία και μαζί με το “ASSAR-I-TEWFIK” αποσύρθηκαν στα στενά. Ο κυβερνήτης των Σπετσών γράφει στο ημερολόγιό του
“. . „ ουδείς εξ ημών ηδύνατο εκείνην την στιγμήν να γνωρίζει την τύχην της ναυαρχίδος και του ναυάρχου μας, διότι το μόνον που διεκρίναμεν ήτο έν νέφος από καπνούς και αφρούς που έσπευδε πρός τον εχθρόν, το οποίον διέσχιζαν λάμψεις πυροβόλων και εις την κορυφήν του οποίου εξείχον μόνον οι ιστοί του “ΑΒΕΡΩΦ” επί των οπαίων κυμάτιζεν ο σημαιοστολισμός τς μάχης. ”
Η ναυμαχία της “ΕΛΛΗΣ” κράτησε μιά ώρα. Η νίκη αναμφισβήτητα ανήκε στούs Ελληνες. Τα πυροβολικά των δύο στόλων υπήρξαν την ημέρα εκείνη περίπου ισοδύναμα γιατί τα τουρκικά επάκτια πυροβόλα ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκαν μόνον εναντίον του “ΑΒΕΡΩΦ” στη τελευταία φάση της καταδίωξης. Τα πυρά των Τούρκων χαρακτηρίζονταν από αστοχία, ενώ τα Ελληνικά από περιορισμένη αποτελεσματικότητα γιατί είχαν τον ήλιο απέναντί τους. Ο Αβέρωφ δέχθηκε 4 βλήματα μεγάλου διαμετρήματος καί 15 μικρού. Επαθε ελάχιστες ζημιές και είχε 2 νεκρούς και 5 τραυματίες. Τα “ΣΠΕΤΣΑΙ” και “ΨΑΡΑ” δέχθηκαν συνολικά 5 βλήματα. Αντίθετα στα Τουρκικά πλοία οι απώλειες και οι ζημιές ήταν συγκριτικά σημαντικές 70 νεκροί συνολικά, μεγάλες ζημιές στούς λέβητες και τα πυροβόλα του “BARBAR0SSA” και μικρότερες στα “T0URG0UT REIS” και το “MESS0UDIEH”. Αμέσως μετά ο Αρχηγός Στόλου Π, Κουντουριώτης έστειλε το εξής μήνυμα.
“Εκφράζω την άκραν ευαρέσκειά μου πρός τον Μοίραρχον, τους Κυβερνήτας, Αξιωματικούς, Υπαξιωματικούς και ναύτας διά την διαγωγήν των κατά την ναυμαχία της 3ης Δεκεμβρίου παρά το ακρωτήριον της Έλλης. θεωρώ εμαυτόν ευτυχή ότι άρχω ανδρών αίτινες μετά τοσαύτης αυταπαρνήσεως και ανδρείας μάχονται υπέρ του μεγαλείου και της δόξης της φιλτάτης ημών πατρίδος.”
Αντίθετα ο Τούρκος Αρχιστράτηγος ΝΑΖΙΜ ΒΕΥ δήλωνε ευθαρσώς στο Τουρκικό κοινοβούλιο: “...Ο Τουρκικός στόλος έπραξε ότι ήταν δυνατόν, δυστυχώς ουδέν δυνάμεθα πλέον να αναμένουμεν από αυτόν. . . “, ενώ στα πληρώματα των πλοίων το εξής μήνυμα: “…Οι λαοί δεν ναυπηγούν τους στόλους τους για να τούς φυλάττουν στις δεξαμενές. Σε κάθε στόλο που σέβεται την αποστολή του βαρύνει ένα υψηλό καθήκον και αυτό είναι να καταποντήσει τον εχθρικό στόλο ή νά καταποντισθεί με τιμή και δόξα, διαφυλάττοντας έτσι την τιμή της σημαίας του και εξοφλώντας έτσι την οφειλή του έναντι του έθνους. Επομένως, σας διατάσσω ετοιμάσατε αμέσως τα πλοία σας και βυθίσατε τov εχθρικό στόλο, εάν δε, δεν ημπορείτε να πράξετε τούτο, βυθιστείτε σείς με την τιμή σας ”
Η ΠΑΡΑΠΛΑΝΗΣΗ του «Χαμιδιέ».
Στις 2 Ιανουαρίου 1913, το θωρηκτό ΧΑΜΙΔΙΕ, παραπλέοντας της ακτές της Καλλίπολης και της Θράκης, καταφέρνει να ξεφύγει τον εντοπισμό από τον ελληνικό Στόλο και στις 3 Ιανουαρίου βρίσκεται έξω από το λιμάνι της Σύρου το οποίο και βομβαρδίζει προκαλώντας καταστροφές και βυθίζοντας το εύδρομο ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ που χρησιμοποιείτο ως Πλωτό Νοσοκομείο.
Και τότε, βιάστηκαν οι κριτές του καναπέ να σηκώσουν φωνή κατά του Κουντουριώτη. Τα πρωτοσέλιδα βροντορωτούσαν «πού είναι Ο Στόλος μας» και έπνεαν μένεα κατά του Ναυάρχου.
Αυτός, όμως, κατάλαβε ότι οι Τούρκοι ενεργούσαν αντιπερισπασμό για να φύγει ο Στόλος από την επιτήρηση των Στενών και να βγεί ο Τουρκικός για ανακατάληψη των νησιών. Γι αυτό και ο Ναύαρχος πέταξε στη θάλασσα τις ύβρεις και τις επικρίσεις των άσχετων και παρέμεινε στη θέση του για να καταναυμαχήσει για δεύτερη και τελική φορά τον ανύποπτο Τουρκικό Στόλο που νόμιζε ότι θα έβρισκε μόνο λίγα ελαφρά ελληνικά πλοία στην περιοχή.
Το Χαμιδιέ αφού περιπλανήθηκε στο Ιόνιο και το Λιβυκό πέλαγος διωκώμενο από τον Ελληνικό Στόλο μετά τη Ναυμαχία της Λήμνου, κατέληξε στη Μάλτα και από εκεί, περνώντας το Σουέζ, σε ένα ουδέτερο Αιγυπτιακό λιμάνι όπου και παρέμεινε μέχρι την ανακωχή μη τολμώντας επιστροφή στα Στενά.