Τον Ιούλιο του 2021, το European Centre for Law and Justice κατήγγειλε την χρηματοδότηση ενός ειδικού του ΟΗΕ έξω από κάθε έλεγχο των Ηνωμένων Εθνών. Στην πραγματικότητα σε 5 χρόνια, 37 ειδικοί των Ηνωμένων Εθνών είχαν λάβει 11 εκατομμύρια δολάρια από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς (κυρίως τα ιδρύματα Open Society και Ford).
Από τότε η κατάσταση δεν βελτιώθηκε, αντίθετα η άφιξη νέων χρηματοδοτών συνεχίζει να αποσταθεροποιεί το διεθνές σύστημα για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκμεταλλευόμενη την πόρτα που άνοιξαν αυτά τα ιδρύματα και κράτη. Ανάμεσα σε αυτούς τους νέους χρηματοδότες η Κίνα και το Κατάρ αρχίζουν να επενδύουν σε αυτό το σύστημα.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Κατάρ κατηγορήθηκε ότι διέφθειρε πολλούς βουλευτές, στον ΟΗΕ η ίδια στρατηγική μοιάζει να εφαρμόζεται σε ένα νομικό και διπλωματικό κενό που, μέχρι στιγμής δεν είναι σε θέση να αποτρέψει αυτό το σοβαρό φαινόμενο της κατάληψης του θεσμού. Η ανάλυση προσβάσιμων οικονομικών δεδομένων καθιστά δυνατή τη μέτρηση της δράσης αυτών των νέων επενδυτών.
Ανάμεσα στο 2021 και το 2022, η Αλένα Ντουάν από τη Λευκορωσία, ειδική εισηγήτρια για το αρνητικό αντίκτυπο των μονομερών καταναγκαστικών μέτρων στην άσκηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, δήλωσε ότι είχε λάβει δύο πληρωμές από το Κατάρ ύψους 50.000 δολαρίων. Πριν την πρώτη επιχορήγηση από το Κατάρ το 2021, ανέφερε σε έκθεση ότι είχε προσκληθεί στη χώρα από την 1η ως τις 12 Νοεμβρίου 2020.
Υπερασπιζόταν ήδη τη χώρα αυτή, εκφράζοντας τη λύπη της για την απουσία ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ευθύνης και της επανόρθωσης για εκείνους των οποίων έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματα από μονομερείς κυρώσεις. Στην έκθεση σχετικά με την επίσκεψη εξήγησε ότι σκοπός αυτού του ταξιδιού ήταν «να αξιολογήσει τις επιπτώσεις των μονομερών κυρώσεων που επιβάλλονται σε αυτό το κράτος από τη Σαουδική Αραβία, από το Μπαχρέιν, την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα πάνω στα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων που ζουν στο Κατάρ, στα τέσσερα έθνη που έχουν λάβει αυτές τις κυρώσεις και σε άλλα άτομα που επηρεάζονται από αυτά τα μέτρα». Φέτος, κατήγγειλε επίσης κυρώσεις που αποσκοπούν στο να κλείσουν τον εναέριο χώρο σε πτήσεις από αεροπορικές εταιρείες εγγεγραμμένες κυρίως στο Κατάρ. Είναι το λιγότερο εκπληκτικό το γεγονός ότι ένας ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ βρίσκεται σε αποστολή στο Κατάρ που χρηματοδοτείται από την ίδια χώρα.
Ανάμεσα στο 2020 και το 2022, η Αλένα Ντουάν επωφελήθηκε από 560.000 δολάρια από την Κίνα. Σε έκθεση του 2020 προς τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, κατήγγειλε την επιβολή κυρώσεων των ΗΠΑ κυρίως έναντι της Κίνας. Το 2021 ο ειδικός εισηγητής εξέφρασε τη λύπη του για τις «σημαντικές επιπτώσεις που μπορούν να έχουν οι δευτερογενείς κυρώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα». Παρέθεσε συγκεκριμένα την περίπτωση των κυρώσεων που αποφασίστηκε από τα Ηνωμένα Έθνη το 2020 αντίθετα σε μια κινεζική εταιρεία, την National Electronics Import and Export Corporation: «δεδομένου ότι τα προϊόντα της εταιρείας χρησιμοποιήθηκαν για την υπεράσπιση και τη δημόσια ασφάλεια, οι δευτερογενείς κυρώσεις που εμποδίζουν την ικανότητα του προσώπου να ασκεί επιχειρηματική δραστηριότητα μπορεί να συνιστά εμπόδιο στην προστασία ορισμένων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου, τελικά, του δικαιώματος στη ζωή».
Ανάμεσα στο 2021 και 2022, ο Φελίπε Γκονζάλεζ Μοράλεζ, ειδικός εισηγητής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών επιδοτήθηκε επίσης με το ποσό των 260.000 δολαρίων από την Κίνα. Φαίνεται ότι αυτές οι κινεζικές πληρωμές αυξάνονται. Στην πραγματικότητα ανάμεσα στο 2015 και το 2019, η Κίνα είχε χορηγήσει μόνο επιδότηση 100.000 δολαρίων, ενώ μεταξύ του 2020 και 2023, το ποσό αυτό αυξήθηκε σε 820.000 δολάρια. Οι συνολικές εκταμιεύσεις του Κατάρ είναι 286.000 δολάρια ανάμεσα στο 2016 και 2022.
Μια αποσταθεροποίηση του διεθνούς συστήματος προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων
Πώς θα μπορούσαν οι δυτικοί υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να διαμαρτύρονται για αυτήν την κατάσταση οι οποίοι έχουν χρηματοδοτήσει ή ακόμη και εξαγοράσει ειδικούς εισηγητές σε τόσο μεγάλο βαθμό και ανεξέλεγκτα; Επίσης η Νορβηγία, η Σουηδία, η ΕΕ, Η Νότια Κορέα, η Φινλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ισπανία έκανε προκαθορισμένες εθελοντικές συνεισφορές σε επιλεγμένες εντολές ύψους σχεδόν 14 εκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ 2015 και 2022. Κατά τον ίδιο τρόπο, το 2015, το ίδρυμα Ford επιδότησε τον Χουάν Μέντες, ειδικό εισηγητή για τα βασανιστήρια, με 90.000 δολάρια για να γράψει μια έκθεση σχετικά με το φύλο και τα βασανιστήρια. Αυτή η έκθεση δημοσιεύθηκε από τον ΟΗΕ στις 5 Ιανουαρίου 2016 χωρίς ο εισηγητής να αναφερθεί ποτέ στη γενναιοδωρία του ιδρύματος Ford.
Δεν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια που επιτρέπουν το διαχωρισμό του χρήματος από έναν «καλό» χρηματοδότη, που θα μπορούσε να γίνει δεκτός από εκείνον ενός «κακού» που έπρεπε να απορριφθεί. Σύμφωνα με τον παλιό ειδικό του ΟΗΕ Γκαμπόρ Ρονά, το ζήτημα της οικονομικής υποστήριξης είναι αναγκαστικά πολιτικοποιημένο, αλλά «δεν υπάρχει τρόπος να τεθούν αντικειμενικά κριτήρια γύρω από ποια κράτη θα μπορούσαν να συναντηθούν για να καθορίσουν ποια κράτη βρίσκονται στην πράσινη λίστα και ποια κράτη βρίσκονται στην κόκκινη».
Ορισμένες χώρες, πανεπιστήμια και ιδρύματα, κυρίως αγγλοσαξονικά άνοιξαν την πόρτα σε αυτή τη «χρηματοδότηση» από εμπειρογνώμονες των Ηνωμένων Εθνών, ενώ το γραφείο του Ύπατου αρμοστή για τα ανθρώπινα δικαιώματα έκανε τα στραβά μάτια. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει ούτε να μας θλίβει το γεγονός ότι βλέπουμε την Κίνα και το Κατάρ, και γιατί όχι μια μέρα το Ιράν και τη βόρεια Κορέα, να επενδύουν οικονομικά σε διεθνείς οργανισμούς για τον καθορισμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Ενάντια σε αυτό το φαινόμενο, το οποίο ένας πρώην ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ μίλησε για «σιωπηλή διαφθορά», το συμβούλιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ θα πρέπει να απαγορεύσει σε οποιονδήποτε χρηματοδότηση να χορηγήσει επιχορήγηση σε μια συγκεκριμένη εντολή.
Όλες οι επιδοτήσεις θα πρέπει να προσφέρονται άνευ όρων απευθείας στην Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα Δικαιώματα, ώστε στη συνέχεια να κατανεμηθούν ανεξάρτητα. Αυτό θα ήταν ένα πρώτο βήμα για τη διασφάλιση μεγαλύτερης προστασίας του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και αυτών των σημαντικών εμπειρογνωμόνων από τις απόπειρες σύλληψης που παρατηρούνται σήμερα.
Μετάφραση: Παναγιώτα Γιάννενα