Μετάφραση για την ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
Από το ECLJ*, 31 Μαΐου 2023
Η Δύση, με τις φιλελεύθερες και “δημοκρατικές” της αξίες, έχει ασκήσει σημαντική επιρροή στην αντίληψη περί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της Αφρικής. Ωστόσο, αυτή η επιρροή έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις που αμφισβητούν τη συνάφεια των αρχών που πρεσβεύει η Δύση με την αφρικανική πραγματικότητα. Με τη θεώρησή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα που βασίζεται στις ατομικές ελευθερίες και την πρόοδο, η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με μια Αφρική που υπερασπίζεται μια πιο κοινοτική και συντηρητική θεώρηση αυτών των δικαιωμάτων. Η σύγκρουση μεταξύ αυτών των δύο αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα εκδηλώνεται επανειλημμένα σε ποικιλία θεμάτων, με τις εκτρώσεις να είναι από αυτά που έχουν συζητηθεί περισσότερο έντονα από τις αντιμαχόμενες πλευρές.
Θετικές εξελίξεις στην υιοθέτηση της φιλελεύθερης δυτικής θεώρησης
Αν και το θέμα της δυτικής επιρροής στην αντίληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αφρική είναι επίμαχο και προκαλεί αντιπαραθέσεις, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι (γενικά) η φιλελεύθερη θεώρηση έχει οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο σε ορισμένα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Για παράδειγμα, η Νότια Αφρική επωφελήθηκε από την ουσιαστική υποστήριξη από τις δυτικές χώρες μετά το τέλος του απαρτχάιντ, διευκολύνοντας τη μετάβασή της στη δημοκρατία. Αυτή η διαδικασία βοήθησε στην εγκαθίδρυση ενός πολιτικού συστήματος όπου τα ατομικά δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ψήφου, γίνονται σεβαστά[1]. Η περίπτωση του Μπενίν είναι μια άλλη συχνά αναφερόμενη ιστορία επιτυχίας της φιλελεύθερης δημοκρατικής μετάβασης. Μετά από μια περίοδο αυταρχικής στρατιωτικής διακυβέρνησης, το Μπενίν υπέστη μια ειρηνική μετάβαση στη δημοκρατία το 1990, υποστηριζόμενο σε μεγάλο βαθμό από δυτικές χώρες. Έκτοτε, η χώρα έχει διατηρήσει ένα σταθερό, δημοκρατικό πολιτικό σύστημα όπου τα πολιτικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα ψήφου, γίνονται σεβαστά, ακόμη κι αν το Μπενίν πρόσφατα κατηγορήθηκε για μια στροφή προς την αυταρχικότητα[2].
Η δυτική υποστήριξη στις εκλογικές διαδικασίες μέσω οργανισμών όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη συνέβαλε επίσης στη βελτίωση των πολιτικών δικαιωμάτων. Η Νιγηρία, για παράδειγμα, έχει επωφεληθεί από σημαντική υποστήριξη επιτήρησης της εκλογικής διαδικασίας, ιδίως από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο[3], κάτι που συνέβαλε στη σταδιακή βελτίωση της ποιότητας των εκλογών της.
Κριτική της δυτικής επιρροής
Ωστόσο, η επιρροή της δυτικής θεώρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει αποτελέσει και αντικείμενο κριτικής στην Αφρική. Ορισμένοι ακαδημαϊκοί και ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατηγορούν τη Δύση για νεο-αποικιοκρατία, ευρωκεντρισμό και περιφρόνηση των τοπικών αξιών και συνθηκών. Κατά την άποψή τους, η έμφαση στα ατομικά δικαιώματα, κυρίαρχο χαρακτηριστικό των δυτικών αντιλήψεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, παραβλέπει τον κοινοτικό χαρακτήρα πολλών αφρικανικών κοινωνιών[4]. Ορισμένοι Αφρικανοί παρατηρητές βλέπουν επίσης την επιβολή των δυτικών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως μια μορφή νεο-αποικιοκρατίας. Υποστηρίζουν ότι η Δύση χρησιμοποιεί την έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να ασκήσει επιρροή και έλεγχο στις αφρικανικές χώρες. Ο καθηγητής Makau Mutua, διαπρεπής Κενυάτης νομικός, βλέπει την παγκόσμια συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα ως ένα μέσο με το οποίο η Δύση προσπαθεί να συντηρήσει την πνευματική και πολιτιστική της ηγεμονία πάνω στον υπόλοιπο κόσμο[5].
Άλλοι επικριτές επισημαίνουν τον ευρωκεντρισμό των δυτικών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ιδέα ότι οι δυτικές δυνάμεις συχνά ορίζουν και ελέγχουν την καθολικότητα αυτών των δικαιωμάτων, χρησιμοποιείται συχνά στις μετα-αποικιακές επικρίσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Samuel Moyn, στο βιβλίο του «The Last Utopia: Human Rights in History» (2010) («Η Τελευταία Ουτοπία: Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ιστορία»), τονίζει ότι οι δυτικές ιδέες και αξίες επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον σύγχρονο λόγο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υποστηρίζει ότι αυτό έχει οδηγήσει στην δυτική κυριαρχία στον καθορισμό και την προώθηση αυτών των δικαιωμάτων.
Ωστόσο, η οικουμενικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί θέμα διαμάχης μέσα στην ίδια την Ευρώπη. Η ιδέα έχει δεχτεί σκληρή κριτική όλα αυτά τα χρόνια και επί του παρόντος βρίσκεται σε κατακερματισμένη κατάσταση. Η γεωπολιτική αναδιάρθρωση της Ευρώπης μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο οποίος χώρισε την Ανατολή από τη Δύση, είχε σημαντικό αντίκτυπο στην αντίληψη περί θεμελιωδών δικαιωμάτων. Τόσο η Ανατολή όσο και η Δύση ισχυρίζονται ότι είναι στο πλευρό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά ερμηνεύουν αυτά τα δικαιώματα πολύ διαφορετικά. Σε αντιστοιχία με αυτές τις διαφορές έχει αναλόγως γκρεμιστεί και οποιαδήποτε γενική ομοφωνία μπορεί να υπήρχε προηγουμένως στην Ευρώπη. Ενώ η Δύση έδωσε έμφαση στα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, η Ανατολή εστίασε στα οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Ο διαχωρισμός είναι επίσης πολιτικός, φέρνοντας τη φιλελεύθερη αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμέτωπη με τη συντηρητική. Η συντηρητική θεώρηση δίνει έμφαση στη σημασία των παραδοσιακών αξιών, την κοινωνική σταθερότητα και τη διατήρηση της κατεστημένης τάξης. Από αυτή την άποψη, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θεωρούνται ως άνευ όρων απολυτότητες, αλλά μάλλον ως απαραίτητη ισορροπία μεταξύ των ατομικών ελευθεριών και της συλλογικής ευημερίας. Αντίθετα, οι φιλελεύθεροι τείνουν να υπερασπίζονται μια ευρύτερη ερμηνεία αυτών των δικαιωμάτων, δίνοντας έμφαση στις ατομικές ελευθερίες.
Εν ολίγοις, η μεταπολεμική περίοδος στην Ευρώπη έχει δει μια βαθιά αμφισβήτηση της οικουμενικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εγείροντας δικαιολογημένες ανησυχίες για τη σταδιακή κατάρρευση αυτής της έννοιας.
Δικαιώματα έκτρωσης: το όριο της δυτικής επιρροής;
Η αντίθεση μεταξύ των δυτικών και αφρικανικών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι έντονη και ιδιαίτερα εμφανής στη συζήτηση γύρω από τα δικαιώματα έκτρωσης, η οποία γίνεται σε εξαιρετικά τεταμένο κλίμα. Ενώ το δικαίωμα στην άμβλωση θεωρείται θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα από πολλές δυτικές χώρες και οργανισμούς, αυτή η άποψη απέχει πολύ από το να είναι καθολική στην Αφρική. Γενικά, η αρχή που διέπει τις αμβλώσεις στην Αφρική μπορεί να βρεθεί στο «Πρωτόκολλο του Maputo**». Αυτή η συνθήκη ορίζει ότι οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα σε ασφαλή, νόμιμη άμβλωση σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή κινδύνου για την υγεία της μητέρας ή του παιδιού. Ωστόσο, ορισμένα αφρικανικά κράτη έχουν εκφράσει επιφυλάξεις σχετικά με τη συνθήκη και δεν την έχουν μεταφέρει μέσα στο εθνικό τους δίκαιο.
Αυτό συμβαίνει κυρίως στη Σενεγάλη, όπου η άμβλωση είναι παράνομη. Το άρθρο 35 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας της Σενεγάλης προβλέπει μια εξαίρεση εάν η άμβλωση είναι απαραίτητη για να σωθεί η ζωή της μητέρας[6]. Ωστόσο, η τυπικότητα και αυστηρότητα των διαδικασιών που απαιτούνται στην προκειμένη περίπτωση καθιστούν ουσιαστικά αδύνατη τη διεξαγωγή της. Για να ξεκινήσει αυτή η αποκαλούμενη «θεραπευτική» έκτρωση, απαιτείται η έγκριση τριών γιατρών και το πρωτόκολλο απόφασης πρέπει στη συνέχεια να σταλεί με συστημένη επιστολή στον Πρόεδρο του Γαλλικού Ιατρικού Συλλόγου, υπό την προϋπόθεση ότι κανένας από τους γιατρούς δεν επικαλείται τη συνείδησή του σε ρήτρα της απόφασης (ΣτΜ: εννοείται μάλλον ότι πέρα από το πόσο κρίνεται ιατρικά εάν και κατά πόσο κινδυνεύει η υγεία της μητέρας, ένας εκ των τριών ιατρών θα μπορούσε αποκλειστικά για λόγους συνείδησης να εμποδίσει την απόφαση). Έχουν γίνει προσπάθειες χαλάρωσης του νόμου περί αμβλώσεων της Σενεγάλης, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας μιας «Ειδικής Ομάδας για ‘Ιατρική’ Έκτρωση» («Task Force for Medical Abortion») για να προτείνει ένα νομοσχέδιο, βασισμένο στο Πρωτόκολλο του Maputo, που επιτρέπει την άμβλωση σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας. Αυτές οι απόπειρες συνάντησαν ευρεία αντίδραση[7]. Η κοινωνία της Σενεγάλης παραμένει βαθιά αντίθετη στην επέκταση των (θεωρούμενων ως) νόμιμων αμβλώσεων, παρά τις πιέσεις από δυτικούς οργανισμούς για μεταρρύθμιση. Σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα “Jeune Afrique”, η Mame Mactar Guèye, εκπρόσωπος της ισλαμικής οργάνωσης Jamra, εξέφρασε μια άποψη που φαίνεται να συμμερίζεται το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού όταν είπε: “Στα μάτια μας, η δολοφονία ενός παιδιού στην μήτρα, την οποία κάποιοι… ελαφρώς (στην προσπάθεια απενεχοποίησης) και απλώς αποκαλούν «ιατρική άμβλωση», είναι μια δυτική (επινόηση και) επιλογή[8]».
Η Μαυριτανία είναι άλλο ένα παράδειγμα αφρικανικής χώρας με αυστηρούς περιορισμούς στις αμβλώσεις[9]. Έχοντας επίσης διατυπώσει επιφυλάξεις για το Πρωτόκολλο του Maputo[10], είναι ουσιαστικά παράνομη η πραγματοποίηση άμβλωσης στη χώρα αυτή, επί ποινή προστίμου και φυλάκισης από 6 μήνες έως 5 χρόνια. Ωστόσο, γίνονται ανεκτές εξαιρέσεις στην περίπτωση της ‘θεραπευτικής’ άμβλωσης για να σωθεί η ζωή μιας γυναίκας[11]. Είναι αναμφισβήτητο πάντως ότι η Μαυριτανία, όπως και η Σενεγάλη, προσπαθεί να αντισταθεί στη δυτική επιρροή σε αυτό το θέμα. Άλλα έθνη, όπως η Αίγυπτος και η Σιέρα Λεόνε, βρίσκονται σε παρόμοιες καταστάσεις αντίστασης μεν στην ευρεία νομιμοποίηση των αμβλώσεων, υποχρεούμενες δε, ωστόσο, να δημιουργήσουν στενές εξαιρέσεις.
Η Μαδαγασκάρη, από την πλευρά της, δεν ανέχεται καμία εξαίρεση στην απαγόρευση των αμβλώσεων. Τον Μάιο του 2022, ο Πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής της Εθνοσυνέλευσης απέρριψε νομοσχέδιο για την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων. Σε μια κίνηση αποκαλυπτική της πολιτικής αντίστασης στο θέμα, η πρόταση δεν τέθηκε καν προς ψήφιση στην Εθνοσυνέλευση. Ο εκπρόσωπος της Μόνιμης Επιτροπής είπε ότι το νομοσχέδιο κρίθηκε “ασύμβατο με τον πολιτισμό και τις αξίες της Μαδαγασκάρης”. Ο προτεινόμενος νόμος στόχευε στην αποποινικοποίηση της άμβλωσης σε περιπτώσεις όπου η εγκυμοσύνη ενέχει κίνδυνο για τη ζωή της εγκύου, σε περιπτώσεις σοβαρής δυσπλασίας του εμβρύου ή σε περιπτώσεις εγκυμοσύνης ως αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας[12].
Πέρα από αυτά τα παραδείγματα, η συντριπτική πλειονότητα των αφρικανικών χωρών εφαρμόζει αυστηρά το Πρωτόκολλο του Μαπούτο. Όταν το κοινωνικό στίγμα, η έλλειψη πρόσβασης σε ιδρύματα υγείας και οι οικονομικές προκλήσεις προστίθενται στην εξίσωση, η άμβλωση καθίσταται αδύνατη στην πράξη. Τα αφρικανικά κράτη φαίνονται ικανοποιημένα με αυτό το εικονικό «δικαίωμα» στην άμβλωση, επιτρέποντας στις παραδοσιακά συντηρητικές αφρικανικές αξίες να παραμείνουν μέσα στην κοινωνία, ενώ επιδεικνύουν προς τα έξω μια φαινομενική σύμπνοια με τη δυτική αντίληψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Χρησιμοποιώντας την ευρωπαϊκή διπλωματία για την προώθηση των εκτρώσεων
Τα περισσότερα αφρικανικά κράτη αναπτύσσονται και χρειάζονται επειγόντως διεθνείς συμμάχους για να τους βοηθήσουν να χρηματοδοτηθούν και αναπτυχθούν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκμεταλλεύεται αυτήν την ανάγκη για να προσπαθήσει να επιβάλει την αντίληψή της για τα ανθρώπινα δικαιώματα εξαρτώντας την εταιρική της σχέση και την οικονομική βοήθεια από την υιοθέτηση της ευρωπαϊκής θεώρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι η πρωτοβουλία “GAP III[13]” που ξεκίνησε το 2020. Η πρωτοβουλία GAP III είναι ένα σχέδιο δράσης για την ΕΕ που στοχεύει στο να δίνει προτεραιότητα στην ισότητα των φύλων και τη χειραφέτηση των γυναικών σε όλες τις εξωτερικές δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και η πρωτοβουλία δεν υποστηρίζει ρητά το «δικαίωμα» στην άμβλωση, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την αντιλαμβάνεται ως τέτοια (δηλαδή να το υποστηρίζει)[14]. Αυτό το σχέδιο δράσης στοχεύει να διασφαλίσει ότι «το 85% όλων των νέων δράσεων που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο των εξωτερικών σχέσεων θα συμβάλει στην ισότητα των φύλων και στην ενδυνάμωση των γυναικών (συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος στην άμβλωση) έως το 2025».
Σε αυτό το πλαίσιο, υπογράφηκε η Συμφωνία της Samoa του 2021, γνωστή και ως Συμφωνία post-Cotonou*** (μετά-το-Cotonou). Η συμφωνία αυτή προορίζεται να αντικαταστήσει την προηγούμενη Συμφωνία του Cotonou, η οποία επικεντρωνόταν κυρίως στην οικονομική συνεργασία μεταξύ των αφρικανικών κρατών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και έχει υπογραφεί, δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ, εν μέρει λόγω των διατάξεών της για τη σεξουαλική υγεία. Η νέα συμφωνία ορίζει ότι για να δραστηριοποιηθούν επιχειρηματικά και τα δύο μέρη πρέπει να εργαστούν προς «την ενσωμάτωση της αναπαραγωγικής υγείας στις εθνικές στρατηγικές και προγράμματα». Το ερώτημα λοιπόν είναι πόσο εκτείνεται η έννοια της «αναπαραγωγικής υγείας» και εάν τα υπογράφοντα κράτη μπορούν να έχουν λιγότερο περιοριστικές διατάξεις για τις αμβλώσεις[15]. Παραδόξως, η επικύρωση της συνθήκης εμποδίζεται όχι από αφρικανικές χώρες αλλά από ευρωπαϊκές, ιδίως την Πολωνία και την Ουγγαρία. Η Αφρική φαίνεται να έχει αποδεχτεί επιφανειακά τις διατάξεις για τα σεξουαλικά δικαιώματα. Όμως, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα περισσότερα αφρικανικά κράτη κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα επίσημο δικαίωμα στην άμβλωση που είναι ατελέσφορο στην πράξη, καθιστώντας αυτό το δικαίωμα σχεδόν εικονικό. Η στάση τους για τις αμβλώσεις φαίνεται αμετάβλητη. Οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες εξακολουθούν να υποδηλώνουν ότι η κατάσταση δεν θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια.
Χρήση ευρωπαϊκών επιδοτήσεων για την προώθηση των αμβλώσεων
Η διπλωματία όμως δεν είναι το μόνο εργαλείο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να υποχρεώσει την αλλαγή. Το 2012, το European Dignity Watch (Επιτήρηση Αξιοπρέπειας στην Ευρώπη, ΜΚΟ υπέρ της διαφύλαξης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη – όπως φυσικά τα εννοεί η ίδια) δημοσίευσε μια έκθεση με τίτλο «Η χρηματοδότηση των αμβλώσεων μέσω της αναπτυξιακής βοήθειας της ΕΕ». Σύμφωνα με αυτήν την έκθεση, η ΕΕ έχει δώσει εκατομμύρια ευρώ σε δύο ΜΚΟ: την International Planned Parenthood Federation (IPPF, Διεθνή Ομοσπονδία Προγραμματισμένης Γονεϊκότητας) και την Marie Stopes International (MSI, Διεθνή Marie Stopes, με όνομα προς τιμήν της Marie Stopes, της πρώτης γυναίκας που έκανε κλινική αντισύλληψης στο Λονδίνο το 1925 – τώρα η MSI φυσικά είναι υπέρμαχος του “δικαιώματος” για έκτρωση). Οι δραστηριότητες αυτών των ΜΚΟ περιλαμβάνουν την προώθηση των αμβλώσεων σε αναπτυσσόμενες χώρες, ιδιαίτερα στην Αφρική.
Το 2006, για παράδειγμα, η IPPF ίδρυσε το Safe Abortion Action Fund (SAAF, Ταμείο Δράσης για Ασφαλείς Αμβλώσεις), του οποίου ο μοναδικός στόχος είναι να χρηματοδοτήσει τοπικούς οργανισμούς που προωθούν τις αμβλώσεις μέσω “υπεράσπισης”, “ευαισθητοποίησης”, ακόμη και “παροχής υπηρεσιών”[16]. Αυτές οι οργανώσεις, που είναι παρούσες σε χώρες του Τρίτου Κόσμου όπου η άμβλωση είναι παράνομη, εφαρμόζουν μια παρόμοια διαδικασία γνωστή ως «ρύθμιση εμμήνου ρύσεως»[17]. Αυτή η μέθοδος, η οποία περιλαμβάνει τη χρήση μιας ηλεκτρικής σκούπας για την κένωση της μήτρας ανεξάρτητα από την παρουσία εμβρύου, είναι μια de facto άμβλωση. Ωστόσο, η διαφορετική διατύπωση και οι τεχνικές πτυχές ακρίβειας της μεθόδου ρύθμισης της εμμήνου ρύσεως επιτρέπουν σε αυτή την πρακτική να υφίσταται και να περιηγείται ακάθεκτη εν μέσω νομικών περιορισμών. Μπορεί επίσης να παρακάμψει τους κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που αποτελούν εμπόδια στις αμβλώσεις στην Αφρική.
Μετά την έκθεση που παρουσίασε το European Dignity Watch, οι ΜΚΟ που προωθούν τις αμβλώσεις συνεχίζουν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, παρά τις πολλές προσπάθειες ευρωβουλευτών να σταματήσουν αυτές τις επιδοτήσεις. Μόλις το 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν ένας από τους κύριους χορηγούς του IPPF.
Η αντίδραση των αφρικανικών κυβερνήσεων στην ευρωπαϊκή χρηματοδότηση των αμβλώσεων ήταν ανάμεικτη. Ορισμένες κυβερνήσεις, όπως της Νότιας Αφρικής, έχουν υιοθετήσει φιλελεύθερους νόμους για τις αμβλώσεις και χαιρετίζουν αυτήν την υποστήριξη. Άλλες, όπως η Κένυα, έχουν πιο περιοριστικούς νόμους και μερικές φορές ενίστανται στην αισθητή αυτή παρέμβαση των χρηματοδοτούμενων από την Ευρώπη ΜΚΟ στην εγχώρια πολιτική τους για τις αμβλώσεις[18].
Οι αντιδράσεις από την κοινωνία των πολιτών είναι εξίσου ποικίλες. Οι φεμινιστικές και προοδευτικές οργανώσεις γενικά καλωσορίζουν την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Ωστόσο, γινόμαστε μάρτυρες μιας αύξησης της αντίστασης στις αμβλώσεις από την πλευρά των υπερασπιστών της ζωής του εμβρύου (“pro-life”). Οργανισμοί όπως ο African Coalition Against Abortion (Αφρικανικός Συνασπισμός Κατά των Αμβλώσεων) και η Human Life International (Ανθρώπινη Ζωή – Διεθνής) εργάζονται σε όλη την ήπειρο για να περιορίσουν τους νόμους και τις διαδικασίες για τις αμβλώσεις. Ο κοινωνικός στιγματισμός ενός ως επι το πλείστον θρησκευόμενου πληθυσμού συνεπάγεται επίσης έντονη αντίθεση από την κοινωνία των πολιτών.
Ένα κοινό όραμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα μεταξύ της Δύσης και της Αφρικής δεν φαίνεται πλέον πιθανό στο εγγύς μέλλον για έναν ξεκάθαρο λόγο: τον αδυσώπητο προοδευτισμό (ή μάλλον τον «αγρυπνισμό» – «γυοκισμό», «wokeism» στα αγγλικά) που προωθείται από τις δυτικές χώρες. Αυτή η ιδεολογία της αφύπνισης (woke culture ή woke ideology) υποβαθμίζει την εικόνα της Δύσης και την εμπιστοσύνη που εναποθέτει η Αφρική στον δυτικό ορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η αυτοδικαιούμενη αλαζονεία και ορμή με την οποία οι Δυτικοί προωθούν νέα ανθρώπινα δικαιώματα που έρχονται σε αντίθεση με τη ζωή, την οικογένεια και τις παραδόσεις υπονομεύουν την αξιοπιστία τους. «Είναι απεχθή και αηδιαστικά!», αναφωνεί ο σημερινός πρόεδρος της Ουγκάντα Musseveni (για όσα προωθεί η Δύση για τις εκτρώσεις με πρόσχημα τα ανθρώπινα δικαιώματα). Αυτό αποτυπώνει μια ευρεία απόρριψη του δυτικού ορισμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αφρική. Μόνο η οικονομική εξάρτηση αναγκάζει ορισμένες αφρικανικές χώρες να κάνουν παραχωρήσεις στις αξίες τους.
* European Center for Law and Justice – Ευρωπαϊκό Κέντρο για το Νόμο και τη Δικαιοσύνη
** πρωτεύουσα της Μοζαμβίκης
*** Cotonou είναι η μεγαλύτερη πόλη-λιμάνι του Benin
_________
[1] “The End of Apartheid”. Office of the Historian, U.S. Department of State, https://www.un.org/fr/chronicle/article/la-lutte-contre-lapartheid-les-lecons-tirees-pour-le-monde-contemporain
[2] Authoritarian slide taints West Africa’s ‘model democracy’ as Benin heads to polls, France 24.
[3] “The European Union’s Election Observation Missions in Africa”. European Parliament. 2015.
[4] Wiredu, Kwasi. “An African perspective on human rights.” Human rights quarterly 9.1 (1987).
[5] Mutua, M. “Savages, Victims, and Saviors: The Metaphor of Human Rights”. Harvard International Law Journal. 2001.
[6] https://www.guttmacher.org/fact-sheet/abortion-senegal
[8] https://www.jeuneafrique.com/1263497/societe/avortement-au-senegal-peut-on-en-debattre/
[9] https://reproductiverights.org/maps/worlds-abortion-laws/?category[1348]=1348
[10] https://au.int/fr/node/33687 , https://www.equalitynow.org/news_and_insights/maputo_protocol_turns_18/
[11] https://abortion-policies.srhr.org/country/mauritania/
[12] https://www.amnesty.org/en/location/africa/southern-africa/madagascar/report-madagascar/
[13] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/fr/IP_20_2184
[14] European Parliament resolution of 9 June 2022 on global threats to abortion rights: the possible overturning of abortion rights in the US by the Supreme Court.
[15] https://eclj.org/geopolitics/eu/accord-post-cotonou–le-chantage-a-laide-au-developpement?lng=fr
[16] https://africa.ippf.org/our-approach/programmes/Safe-Abortion-Action-Fund
[17] https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-7-2012-005269_EN.html
[18] https://www.reuters.com/article/us-kenya-abortion-rights-idUSKCN1NO1OM