Πολλοί νομίζουν πώς το filioque [δήλ ἡ προσθήκη τῆς λέξεως «καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ» γιά τήν ἐκπόρευση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, στό σύμβολο τῆς πίστεως] ἀποτέλεσε αἰτία τοῦ σχίσματος ἀνάμεσα στή «Ρωμαιοκαθολική» καί τήν Ἑλληνορθόδοξη Ἐκκλησία. Ἡ Ἱστορία αὐτή, εἶναι ἕνας μύθος πού πρέπει ἐπιτέλους κάποτε νά ἐκλείψει. Στήν πραγματικότητα οἱ Ρωμαῖοι Πάπες πολέμησαν το filioque μόλις αὐτό προστέθηκε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπό τούς Φράγκους. Ὁ Πάπας Λέων Γ’ (796-816), ἐπειδή γνώριζε ἀπό πρῶτο χέρι τίς πιέσεις τῶν Φράγκων σ’ αὐτό τό ζήτημα, προχώρησε σέ μιά πράξη πού φανερώνει τό πλῆρες μέγεθος τῆς παπικῆς ἀντίδρασης στίς φράγκικες αὐθαιρεσίες. Φρόντισε ὥστε τό ὀρθόδοξο Σύμβολο τῆς Πίστεως (χωρίς τό filioque ) νά ἀναγραφεῖ σέ δύο ἀσημένιες πλάκες (μιά στά λατινικά καί μιά στά ἑλληνικά) τίς ὁποῖες ἀνήρτησε σέ ψηλό σημεῖο στό ναό τοῦ Ἁγίου Πέτρου γιά νά εἶναι εὐανάγνωστες ἀπό ὅλους τους πιστούς. Οἱ μεγάλες ΑΣΗΜΕΝΙΕΣ ΠΛΑΚΕΣ πού ἔγραφαν τό Ὀρθόδοξο σύμβολο τῆς πίστης εἶχαν τήν ἐπιγραφή: «HAEC LEO POSUI AMORE ET CAUTELA ORTHODOXAE FIDEI»δηλαδή: «Ἐγώ, ὁ Λέων βάζω ἐδῶ (τίς πλάκες) γιά τήν ἀγάπη καί τήν προστασία τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης.» Σχετική ἀναφορά μπορεῖτε νά βρεῖτε στό: VITA LEONIS, LIBER PONTIFICALIS (Ed.Duchene, TII, p.26 -ἡ πηγή εἶναι ἀπό βιβλιογραφία τῶν Παπικῶν!)
Ὁ Λέων πίστεψε ὅτι οἱ Φράγκοι δέ θά τολμοῦσαν νά προσβάλουν τό ἱερότερο κέντρο τῆς δυτικῆς Χριστιανοσύνης. Τό 809 οἱ τελευταῖοι προχώρησαν στήν ἐπίσημη καθιέρωση τοῦ filioque μέ τή σύνοδο τοῦ Ἄαχεν. Μιά καί ὁ Πάπας ἐξακολουθοῦσε νά διατηρεῖ τήν Ὀρθόδοξη παράδοση, ὁ Καρλομάγνος ἔστειλε μιά ἀντιπροσωπεία στή Ρώμη ὑπό τόν μοναχό Σμάραγδο γιά νά τόν μεταπείσει. Στά πρακτικά της συνάντησης, πού διασώζονται μέχρι σήμερα, φαίνεται ξεκάθαρα ὅτι ὁ Λέων ἀρνήθηκε κατηγορηματικά. Οἱ διάδοχοί του συνέχισαν νά εἶναι ἀντίθετοι στό filioque μέχρις ὅτου οἱ Φράγκοι κατέλαβαν διά τῆς βίας τό Πατριαρχεῖο Ρώμης καί ἐγκατέστησαν ὁριστικά δικό τους Πάπα (πιθανόν ἀπό τό 1009 καί μετά).
Ἄλλη μία ΑΠΑΤΗ τῶν Φράγκων ἀποκαλύφθηκε τό 1948 ἀπό τόν μεγάλο ἱστορικό F. Dvornik στό ἔργο τοῦ «The Photian Schism», τό ὁποῖο πλέον εἶναι κλασσικό. Διαβάζοντας τό βιβλίο αὐτό, κάθε Ρωμηός θά σοκαριστεῖ ἀπό τίς μηχανορραφίες τῆς δύσης, ἐναντίον τῶν Ρωμηῶν. Σέ αὐτό μαθαίνουμε πώς τόν 12ο αἰώνα οἱ Φράγκοι πλαστογράφησαν κάποιον δῆθεν ἀφορισμό τοῦ Φωτίου ἀπό τόν Ρωμαῖο Πάπα Ἰωάννη Η΄. Βεβαίως κάτι τέτοιο δέν συνέβη ποτέ! Σέ αὐτόν τόν ψεύτικο ἀφορισμό στηρίχτηκαν οἱ θεωρίες τῶν Φράγκων παπικῶν, γιά τό Σχίσμα, μέχρι καί τόν εἰκοστό αἰώνα.
Ὁ Ρωμαῖος Πάπας Ἰωάννης Ἡ΄, δείχνει μέ τόν βίο του, τήν ἀγάπη του στήν Ρωμηοσύνη καί τήν Ὀρθόδοξη πίστη. Τό 873 πίεσε τόν Φράγκο αὐτοκράτορα Λουδοβίκο τόν Εὐσεβῆ καί κατάφερε νά τόν κάνει νά ἀπελευθερώσει τόν Ρωμηό ἱεραπόστολο τῶν Σλάβων Μεθόδιο, πού ἦταν φυλακισμένος στή Μοραβία ἀπό τούς Φράγκους γιά τρία χρόνια [ObolenskyDimitri, «Ἡ Βυζαντινή Κοινοπολιτεία», Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1991, τόμ. Ά΄, σ. 242]. Ἐπίσης, ἀγωνίστηκε γιά τό δικαίωμα τῶν Σλάβων νά τελοῦν τίς ἀκολουθίες στή γλώσσα τους. Σέ αὐτή τήν περίπτωση ἦρθε σέ ὀξύτατη σύγκρουση μέ τούς Φράγκους πού ὑποστήριζαν τή θεωρία τῶν τριῶν ἱερῶν γλωσσῶν (ἑβραϊκή, ἑλληνική, λατινική) [Obolensky σ. 244]. Συμμετεῖχε δέ, τό 879, (ὅταν Πατριάρχης ἦταν ὁ Μ Φώτιος) στήν Ἡ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη (ἡ ὁποία σήμερα δέν ἀναγνωρίζεται ἀπό τούς Φράγκους Παπικούς), στήν ὁποία καταδικάστηκαν ὅσοι δέν ἀποδέχονταν τήν Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδο τῆς Νίκαιας, δηλαδή οἱ Φράγκοι (πού τήν ἀπέρριψαν ἐπί Καρλομάγνου τό 794) [περισσότερα στό βιβλίο: «Ρωμηοσύνη Ἤ Βαρβαρότητα», τοῦ Ἀναστ. Φιλιππίδη, σέλ. 162].
Διαβάζουμε:
«Τήν γέννησιν τοῦ Φραγκικοῦ Πολιτισμοῦ περιγράφει εἰς ἐπιστολήν τοῦ ὁ Ἅγιος Βονιφάτιος πρός τόν Πάπα τῆς Ρώμης Ζαχαρίαν (natione Graecus) [Δηλαδή γέννημα τῆς Magna Graecia τῆς Κάτω Ἰταλίας.] τό 741. Οἱ Φράγκοι εἶχαν ἀπαλλάξει τήν Ἐκκλησίαν τῆς Φραγκίας ἀπό ὅλους τους Ρωμαίους ἐπισκόπους καί εἶχον αὐτοκατασταθῆ ἐπίσκοποι καί κληρικοί διοικηταί της. Ἤρπασαν τήν περιουσίαν τῆς Ἐκκλησίας καί τήν ἐχώρισαν εἰς τιμάρια, τῶν ὁποίων τήν ἐπικαρπίαν διένειμαν ὡς Φέουδα, συμφώνως πρός τόν βαθμόν πού κατεῖχε ἕκαστος εἰς τήν πυραμίδα τῆς στρατιωτικῆς φεουδαρχικῆς ἱεραρχίας. Αὐτοί οἱ Φράγκοι ἐπίσκοποι δέν εἶχον Ἀρχιεπίσκοπον καί δέν εἶχον συνέλθει εἰς σύνοδον ἐπί 80 χρόνια. Συνήρχοντο διά τά ἐθνικοεκκλησιαστικά θέματα μαζί μέ τούς βασιλεῖς καί λοιπούς συναδέλφους ὁπλαρχηγούς. Κατά τόν Ἅγιον Βονιφάτιον, ἤσαν «ἀδηφάγοι λαϊκοί, μοιχοί καί μέθυσοι κληρικοί, οἱ ὁποῖοι μάχονται εἰς τόν στρατόν μέ πλήρη πολεμικήν ἐξάρτησιν καί μέ τάς χείρας τῶν σφάζουν χριστιανούς καί εἰδωλολάτρας.» [ Migne P L, 89, 744; Mansi 12, 313-314 ]
Μόλις πενηντατρία χρόνια ἀργότερα οἱ διάδοχοι αὐτῶν τῶν ἀγραμμάτων βαρβάρων προσέθεσαν το filioque εἰς τό Σύμβολον τῆς Πίστεως καί κατεδίκασαν τήν Ἀνατολικήν Ρωμαϊκήν Αὐτοκρατορίαν ὡς αἱρετικήν καί «Γραικικήν,» εἰς τάς Συνόδους τῶν τῆς Φραγκφούρτης τό 794 περί εἰκόνων καί τῆς Ἀκυϊσγράνου τό 809 περί τῆς προσθήκης τοῦ filioque εἰς τό Σύμβολον τῆς Πίστεως τῆς Β΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, καί εἰς ἐποχήν μάλιστα πού δέν ἐγνώριζον οὔτε ἕνα Πατέρα Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ἐπί 215 χρόνια, ἀπό τό 794 μέχρι τό 1012 οἱ Ρωμαῖοι Ὀρθόδοξοι Πάπαι ἠρνήθησαν νά ὑποταχθοῦν εἰς τούς Φράγκους κυρίους τούς εἰς τά θέματα τοῦ Filioque καί τῶν εἰκόνων. Ὁ τελευταῖος Ὀρθόδοξος Ρωμαῖος Πάπας πού μνημονεύεται στά δίπτυχά των ὑπολοίπων τεσσάρων Ρωμαίων Πατριαρχείων εἶναι ὁ Ἰωάννης ΙΗ΄ (1003-1009) καί ὁ πρῶτος αἱρετικός Ρωμαῖος Πάπας πού ἐξέπεσε ἀπό τά δίπτυχα, ἀφοῦ προσέθεσε τό filioque στήν ὁμολογίαν πίστεώς του, ἦτο ὁ Σέργιος Δ΄ (1009-1012), δηλαδή 42 χρόνια πρίν ἀπό τό λεγόμενον σχίσμα τοῦ 1054».
[π. Ἰωάννης Σ. Ρωμανίδης, «Ὀρθοδοξος και Βατικάνιος συμφωνία περί Οὐνίας», http://www.antibaro.gr/religion/rwmanidhs_ounia.htm]
Ἡ κίνηση ἑπομένως τῶν Φράγκων νά καταλάβουν τήν παλαιά Ρώμη καί νά ἐπιβάλλουν τίς ἀπόψεις τους δέν ἦταν τυχαία. Ἡ παλαιά Ρώμη περιεβάλετο μέ μία αἴγλη. Ἄν καί ἡ πόλη τῆς Ρώμης εἶχε ὁλόκληρη μεταφερθεῖ, ὡστόσο, ἡ κατάληψη τῆς παλαιᾶς Ρώμης θά ἔδινε τό (ψευτο)νομικό ἔρισμα πού χρειαζόντουσαν οἱ Φράγκοι γιά νά προβληθοῦν ὡς συνεχιστές τῆς Ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Ἐπίσης ἡ διάσπαση τῆς Ἐκκλησίας, τούς βοηθοῦσε γιατί σήμαινε ἀποκοπή τῆς δύσης ἀπό τήν ἀνατολή καί ἄρα ἀποκοπῆ της ἀπό τήν Νέα Ρώμη. Ἦταν μία πολύ ἔξυπνη κίνηση.
Δρίτσας Θ.