Γεωργίου Ἰ. Βιλλιώτη
Ὁ εὐφημισμὸς τῆς ἡμέρας
Ἡ Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία, τὸ γνωστό μας «Φῶς Ἱλαρὸν» εἶναι ἀρχαῖος ὕμνος, ποὺ συνδέθηκε μὲ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ ἀπὸ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους. Ἡ ὕπαρξη τοῦ ὕμνου αὐτοῦ μαρτυρεῖται ἤδη ἀπὸ τὸν 4ο μ.Χ. αἰῶνα. Μάλιστα, ὁ Μέγας Βασίλειος ἀναφέρεται στὴν ὕπαρξή του καὶ τὸν χαρακτηρίζει ὡς «ἀρχαίαν φωνήν». Ἀπὸ τὴν μαρτυρία αὐτὴ συνάγεται ὅτι ἡ Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία ἀπηχεῖ λατρευτικὴ παράδοση πολὺ ἀρχαιότερη τοῦ 4ου μ.Χ. αἰῶνος.
Ἐπιλύχνιος Εὐχαριστία (Φῶς Ἱλαρόν)
Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης
ἀθανάτου Πατρός,
οὐρανίου, ἁγίου, μάκαρος,
Ἰησοῦ Χριστέ·
Ἐλθόντες ἐπί τὴν ἡλίου δύσιν,
ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν,
ὑμνοῦμεν Πατέρα, Υἱὸν καὶ Ἅγιον Πνεῦμα, Θεόν.
Άξιόν σε ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ, ζωὴν ὁ διδούς.
Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ποὺ εἶσαι τὸ ἱλαρὸ φῶς τῆς ἁγίας δόξας τοῦ ἀθανάτου, τοῦ οὐρανίου, τοῦ ἁγίου, τοῦ μακάριου Πατέρα σου, τώρα ποὺ φτάσαμε στὴν δύση τοῦ ἥλιου καὶ εἴδαμε τὸ ἑσπερινὸ φῶς, ὑμνοῦμε τὸν Πατέρα, ἐσένα τὸν Υἱὸ καὶ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, τὸν ἕνα Θεό. Πρέπει σὲ κάθε ὥρα καὶ στιγμὴ νὰ Σὲ ὑμνοῦμε μὲ καθαρὲς ψυχὲς καὶ χαρούμενες φωνές, Υἱὲ Θεοῦ, γιατί ἐσὺ δίνεις τὴν ζωὴ καὶ γι’ αὐτὸ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει.
Ἀπὸ τὸν θαυμάσιο αὐτὸ ὕμνο θὰ ἑστιάσουμε σὲ μία μόνο λέξη στὸ ἐπίθετο ἱλαρός. Ἱλαρὸς εἶναι ὁ χαρούμενος, ὁ εὔθυμος, ὁ κεφᾶτος. Κάνουμε λόγο γιὰ ἱλαρὴ ἀτμόσφαιρα, γιὰ ἱλαρὰ πρόσωπα. Ἱλαροτραγωδία εἶναι κωμικοτραγικὴ κατάσταση. Ἡ ἱλαρὰ ὅμως ἢ μπέμπελη, τί σχέση ἔχει μὲ τὸν ἱλαρό, τὸν εὐχάριστο δηλαδή. Ἴσως ἔχετε ἀκούσει γιὰ τὸν εὐφημισμό, ἕνα σχῆμα λόγου κατὰ τὸ ὁποῖο χρησιμοποιεῖται λέξη μὲ θετικὴ σημασία ἀντὶ γιὰ ἄλλη, ποὺ δηλώνει κάτι ἀρνητικό. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ξορκίζεται -ὑποτίθεται- τὸ κακό.
Δείτε ΕΔΩ όλα τα σχετικά άρθρα της Γωνιάς της Γλώσσας