του Χαράλαμπου Παπαδόπουλου, Χημικός – Γιαννιτσά
Ένα οντολογικό χαρακτηριστικό των φυσικών επιστημών είναι η αβεβαιότητα, δηλαδή σε οτιδήποτε λέμε δεν μπορούμε να πούμε ότι είμαστε απόλυτα σίγουροι ότι είναι σωστό. Και φυσικά δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού τα μεγέθη πάνω στα οποία θεμελιώνονται οι φυσικές επιστήμες όπως την ύλη, την μάζα, τον χρόνο, τον χώρο, την δύναμη, την ενέργεια, το ηλεκτρικό φορτίο, την θερμοκρασία … τα ορίζουμε αυθαίρετα και αυτό σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε όλες τις ιδιότητες που έχουν.
Στην «Γενική Χημεία» των Ebbing & Gammon που είναι από τα καλύτερα βιβλία στον κόσμο και ευτυχώς το διδάσκονται οι πρωτοετείς φοιτητές, στη σελίδα 6 γράφει : «Να σημειωθεί ότι δεν μπορούμε να αποδείξουμε μια θεωρία απόλυτα. Υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποια νέα πειράματα να δείξουν ότι η θεωρία έχει περιορισμένη εφαρμογή ή κάποιος να αναπτύξει μια καλύτερη θεωρία». Με απλά λόγια για καμιά θεωρία δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι αναμφισβήτητα σωστή.
Για παράδειγμα η Χημεία της Β΄ Λυκείου στη σελίδα 40 παρουσιάζει την θεωρία για τον σχηματισμό του πετρελαίου ως εξής : «Πιστεύουμε δηλαδή ότι το πετρέλαιο σχηματίστηκε από ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς, κυρίως από το πλαγκτόν, πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια».
Σε αυτήν την σωστή και πραγματικά ευλογημένη, επειδή βοηθάει στην πρόοδο, αβεβαιότητα, υπάρχει μια εξαίρεση φουσκωμένης βεβαιότητας στην Βιολογία της Β΄ Λυκείου για την θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου.
Κατ’ αρχήν ας παρουσιάσω την θεωρία από το βιβλίο «τα παιδιά ρωτούν, οι νομπελίστες απαντούν» όπου ένας ερευνητής απάντησε σ’ ένα παιδί :« Ίσως να είσαι μόνο δέκα ετών, αλλά στη πραγματικότητα – για φαντάσου !-είσαι τριάμισι δισεκατομμυρίων ετών. Κι αυτό επειδή τότε έκανε την εμφάνισή του το πρώτο κύτταρο. Στη συνέχεια αυτό χωρίστηκε στα δύο, και μετά πάλι στα δύο, και τα νέα κύτταρα που δημιουργήθηκαν με αυτό τον τρόπο σχημάτισαν ομάδες και συνεργάστηκαν μεταξύ τους. Έτσι δημιουργήθηκαν οι πρώτοι, πολύ απλοί οργανισμοί, όπως τα σφουγγάρια για παράδειγμα, αυτά τα πολυκύτταρα πλάσματα που βλέπει κανείς στο βυθό της θάλασσας. Από αυτά προέκυψαν στη συνέχεια ολοένα και πιο πολύπλοκα πλάσματα : φυτά, ζώα και, τέλος, ο άνθρωπος».
Ένα από τα συμπεράσματα της θεωρίας είναι ότι ο πίθηκος και ο άνθρωπος κατάγονται από ένα κοινό πρόγονο, ένα πιθηκοειδές που έζησε πριν από μερικά εκατομμύρια χρόνια. Έχει επιχειρήματα η θεωρία ; Όπως κάθε θεωρία φυσικά και έχει. Δεν υπάρχει θεωρία χωρίς επιχειρήματα. Η θεωρία είναι σωστή; Σύμφωνα με τα λόγια των καθηγητών Ebbing & Gammon όπως κάθε θεωρία μπορεί να είναι σωστή μπορεί και όχι. Τίποτα παράξενο. Έτσι είναι οι φυσικές επιστήμες.
Η Βιολογία όμως της Β΄ Λυκείου έχει άλλη γνώμη. Στη σελίδα 139 γράφει : «Επειδή όμως είναι απίθανο τόσο πολύπλοκες διαδικασίες να έχουν εξελιχθεί ανεξάρτητα σε κάθε είδος, τα δεδομένα αυτά αποδεικνύουν αναμφισβήτητα πως όλοι οι οργανισμοί έχουν κοινή προέλευση ». Και στη σελίδα 143 γράφει : «Τις τελευταίες όμως δεκαετίες τα απολιθώματα που έχουν βρεθεί, καθώς και η έρευνα σε άλλες περιοχές της Βιολογίας, ιδιαίτερα μάλιστα στη Μοριακή Βιολογία, δε γεννούν καμιά αμφιβολία ότι ο άνθρωπος, όπως και κάθε άλλος οργανισμός του πλανήτη είναι προϊόν εξέλιξης».
Είναι προφανές ότι οι φουσκωμένες από βεβαιότητα πομπώδεις εκφράσεις «αποδεικνύουν αναμφισβήτητα» και «δε γεννούν καμιά αμφιβολία» είναι επιστημονικά απαράδεκτες στις φυσικές επιστήμες. Πρέπει να αντικατασταθούν από εκφράσεις που να εμπεριέχουν κάποια αβεβαιότητα όπως την έκφραση «πιστεύουμε» που γράφει στην Χημεία της Β΄ Λυκείου.
Είτε τους αρέσει είτε όχι, είτε το κάνουν από μόνοι τους είτε πειθαρχούν σε άνωθεν εντολές, και για την θεωρία αυτή ισχύουν τα λόγια των καθηγητών Ebbing & Gammon : «Υπάρχει πάντα η πιθανότητα κάποια νέα πειράματα να δείξουν ότι η θεωρία έχει περιορισμένη εφαρμογή ή κάποιος να αναπτύξει μια καλύτερη θεωρία». Ας το χωνέψουν οι συνάδελφοι του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Καθόλου δεν ισχύουν οι εκφράσεις «αποδεικνύουν αναμφισβήτητα» και «δε γεννούν καμιά αμφιβολία» για την θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου.
Αν το κάμνουν για να χτυπήσουν την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας ότι καταγόμαστε από τον Αδάμ και την Εύα, ας γνωρίζουν ότι και για τους ορθόδοξους χριστιανούς αυτό αποτελεί πίστη και όχι απόδειξη. Μήπως ήμασταν μπροστά και βλέπαμε πως ο Θεός έφτιαχνε τον άνθρωπο ; Η μήπως ήταν αυτοί μπροστά και βλέπανε πως στα εκατομμύρια χρόνια το πιθηκοειδές γινόταν ή άνθρωπος ή πίθηκος ; Ας κοιτάξουν οι συνάδελφοι του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής να κάμνουν σωστά την δουλειά τους ως επιστήμονες και να αφήσουν και την Ορθόδοξη Εκκλησία να κάμνει σωστά την δουλειά της.
Με προβληματίζει το γεγονός ότι αν και έχω στείλει αρκετά email στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, όπως θα στείλω και αυτό το άρθρο, εδώ και χρόνια ούτε απάντηση έχω πάρει, ούτε αλλαγή στις εκφράσεις έγινε. Η Βιολογία της Β΄ Λυκείου εκδίδεται με τα ίδια λάθη που περνούν στους μαθητές μια ψεύτικη εικόνα για την ουσία των φυσικών επιστημών.
Και φέτος, που κάμνει λάθος και επιμένει η κ. Υπουργός να εφαρμοστεί η τράπεζα θεμάτων, επειδή με τον κορονοϊό έχουν χαθεί πολλές ώρες μαθημάτων, υπάρχει και άλλο πρόβλημα. Αν πέσει σαν θέμα και ο μαθητής γράψει αυτές τις φουσκωμένες βεβαιότητα εκφράσεις, να βαθμολογήσουμε την απάντηση σαν σωστή επειδή έτσι γράφει το βιβλίο ή σαν λάθος που είναι και το επιστημονικά σωστό ;