Στις 27 Οκτωβρίου, το σούρουπο πάνω απ’ την ηπειρώτικη γη είναι συννεφιασμένο. Από το μεθοριακό φυλάκιο της Κακαβιάς μέχρι τη Μέρτζανη, σ’ όλη την έκταση των αλβανικών συνόρων και πιο πέρα στα παγωμένα υψώματα της Πίνδου, Έλληνες φαντάροι στέκονται άγρυπνοι και τσιτωμένοι.
Το μυαλό τους είναι καθαρό αλλά τα δάκτυλα στη σκανδάλη κοκκαλιασμένα.
Στις 5:30 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου μέσα στο πηχτό ακόμα σκοτάδι οι άγρυπνοι άνδρες της Προκαλύψεως Ηπείρου είδαν από απέναντι ν’ ανάβουν χίλιες μικρές φλογίτσες. Σχεδόν αμέσως τους σκέπασε ο ορυμαγδός από παντός είδους εκρήξεις. Οβίδες βαρέος πυροβολικού έσκαγαν πίσω τους και τίναζαν στον αέρα ό,τι οχυρώσεις είχαν ετοιμαστεί, βλήματα πεδινού έπεφταν μπροστά και πίσω τους, θραύσματα από όλμους σκόρπιζαν τον θάνατο και από κοντά, πολύ κοντά, πλησίαζαν τα κροταλίσματα των πολυβόλων.
Η διαταγή είναι μία. Να δώσουν αγώνα οπισθοφυλακών μέχρι την κύρια γραμμή αμύνης: Καλαμάς-Καλπάκι. Εκεί θα σταθούν.
Το Καλπάκι ήταν ένα χωριουδάκι σχεδόν ακατοίκητο, λίγα καλύβια εδώ κι εκεί. Ένα μικρό μα στρατηγικής σημασίας ύψωμα η Γκραμπάλα στέκονταν στο βόρειο άκρο του Καλπακίου, λίγο πιο πέρα σε ένα μικρό σπήλαιο είχε εγκαταστήσει το αρχηγείο του ο Χαραλάμπος Κατσιμήτρος.
Γεμάτος νηφαλιότητα και αποφασιστικότητα ο Υποστρατηγος παρακινεί τους λεβέντες του στη μάχη:
“Αξιωματικοί και Οπλίται, κρατήσατε σταθερώς και αποφασιστικώς τας θέσεις και έχετε πάντοτε το βλέμμα προς τα εμπρός, διότι εντός ολίγου θα αναλάβωμεν αντεπίθεσιν ίνα εκδιώξωμεν τον εχθρόν εκ του πατρίου εδάφους το οποίον εμόλυνεν δια της παρουσίας του.”
2 Νοεμβρίου, στο Καλπάκι γίνεται χαλασμός. Οι οβίδες των Ιταλών πέφτουν κατά οκτάδες. Οι δικές μας, μία ή δυο.
Το ύψωμα Γκραμπάλα περνάει στον εχθρό, έχοντας πλέον τα ελληνικά σώματα στο πεδίο βολή τους.
5 το πρωί της επόμενης ημέρας ισχυρή ομάδα Ελλήνων υπό τον ταγματάρχη Πανταζή ξεκίνησε μέσα στο σκοτάδι.
Η διαταγή δόθηκε στόμα με στόμα. «Διά της λόγχης!» Η μάχη σώμα με σώμα ήταν θρυλική. Οι Έλληνες ανακατέλαβαν το ύψωμα.
Μέχρι την 13η Νοεμβρίου το ύψωμα 493 άλλαξε αφέντη πολλές φορές μέχρι την τελική επικράτηση των παλληκαριών μας.
Το ηπειρώτικο μέτωπο δεν θα έσπαγε τόσο εύκολα. Οι Εύζωνοι του Κατσιμήτρου και του Δαβάκη δε θα το άφηναν.
Στους ορεινούς όγκους της Ηπείρου, τους καταχιονισμένους και εχθρικούς το άστρο της πατρίδας μας έλαμψε και πάλι.Το ελληνικό έθνος επέλεξε να μην υποκύψει και να φανεί αντάξιο της Ιστορίας του.
Όταν όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις υπέκυπταν μία προς μία στον Άξονα, η μικρή Ελλάδα έδωσε μαθήματα ανδρείας, γενναιότητας και φιλοπατρίας, όπως άρμοζε βέβαια σε αυτήν την αθάνατη ιστορία μας.
Ζήτω το Έπος του 1940! Ζήτω η Ελλάς!
Κείμενο: Μωραΐτες εν Χορώ