Β΄
ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΚΛΗΣΕΩΣ
ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ
ΒΑΡΒΑΡΑΣ Χ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
«Ὁ Θεός ἐποίησε τόν ἄνθρωπον κατ᾿ εἰκόνα ἰδίαν καί ὁμοίωσιν ἵνα ποιήσῃ αὐτόν κοινωνόν τῆς ἰδίας αὐτοῦ ἀγαθότητος καί μακαριότητος. Ὁ ἄνθρωπος γενόμενος κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἔσχε ἔμφυτον καί τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καί τήν ἀγάπην τοῦ πλησίον καί τήν μέν πρός τόν Θεόν ἀγάπην ἐξεδήλωσεν ὡς λατρείαν, τήν δέ πρός τόν πλησίον ἀγάπην ὡς αὐτομετάδοσιν, ὡς ἀγαθοεργίαν, ὡς προστασίαν, ὡς βοήθειαν, ὡς ἐπικοινωνίαν ἐν τῇ χαρᾷ καί ἐν τῇ θλίψει καί ὡς πόθον, ἵνα ἀναδείξῃ τόν πλησίον ἑαυτοῦ κοινωνόν τῆς ἑαυτοῦ εὐτυχίας, τῆς εἰρήνης, τῆς χαρᾶς, τῆς ἑαυτοῦ πνευματικῆς ἀναπτύξεως, τοῦ πνευματικοῦ αὐτοῦ πλούτου, τῆς πνευματικῆς τελειώσεως καί ἀναδείξεως αὐτοῦ εἰς ὄν εὐτυχῶς καί ἠθικῶς καί πνευματικῶς τέλειον. Οὗτος ὑπῆρξεν ἀνέκαθεν ὁ πόθος τοῦ κατ᾿ εἰκόνα Θεοῦ ἀνθρώπου. Τό ἔμφυτον τοῦτο τῆς ἀγάπης συναίσθημα ἤγειρε πανταχοῦ γῆς ναούς πρός λατρείαν τοῦ θείου, κοινωνίας δέ ἀνθρώπων πρός ἀλληλομετάδοσιν, ἀνάπτυξιν καί προαγωγήν. Ἀπό τῶν κοινωνιῶν τούτων ἀνεπτύχθησαν τά ἔθνη ἕκαστον τῶν ὁποίων ἀπετέλει ἕν σῶμα οὗ τά μέλη ἦσαν συνδεδεμένα δι᾿ ἀμοιβαίας ἀγάπης καί πόθου, ἀμοιβαίας προαγωγῆς καί ἀναπτύξεως. Ἀρχή ἠθική δεσπόζουσα ἐν τῷ ἔθνει καί ἐν τῇ καρδίᾳ ἑνός ἑκάστου τῶν μελῶν τοῦ ἔθνους, ἦν ἡ αὐτοθυσία τοῦ ἑνός ὑπέρ τοῦ ὅλου. Αὕτη ἡ ἀρχή ἐκφράζεται διά τῶν λέξεων οὐκ ἐγώ[1] τῶν δηλουσῶν ἐξαφάνισιν τοῦ ἐγώ, ἤτοι τοῦ ἐγωϊσμοῦ τοῦ ἱστῶντος τήν προσωπικότητα τοῦ ἀτόμου ὡς ἄγαλμα Θεότητος καί ἐπιζητοῦντος τήν ἐδαφιαίαν πάντων προσκύνησιν καί λατρείαν καί προσφοράς καί θυσίας, καί θυμιάματα, πρός ἱκανοποίησιν τῆς ἑαυτοῦ ματαιόφρονος κουφότητος πρός βλάβην καί ζημίαν ὅλου τοῦ ἔθνους. Ἡ ἀρχή τοῦ ἐγωϊσμοῦ κατακρίνεται ἀείποτε ὑπό πάντων ὡς ἀνατρεπτική τῶν πάντων καί κατεδείχθη ὡς ὀλέτηρα τῶν κοινωνιῶν, ἐπῃνέθη δέ καί ὑπεστηρίχθη ἡ ἀρχή τοῦ οὐκ ἐγώ ὡς ἱερά καί ἁγία ὡς συνδέουσα κραταιοῦσα καί προάγουσα τάς κοινωνίας.
Ἡ ἀρχή τοῦ οὐκ ἐγώ ἡ ἐπικρατήσασα μεταξύ τῶν μελῶν κοινωνίας δέν ἐπεκράτησε δυστυχῶς καί μεταξύ πάντων τῶν ἐθνῶν ὡς ὁμάδων τοῦ κοινοῦ τῆς ἀνθρωπότητος σώματος. Ἐν τοῖς ἔθνεσιν ἐπεκράτησεν ἐθνικός τις ἐγωϊσμός ζητῶν νά ἐπικρατήσῃ αὐτός μεταξύ πάντων δέν ἐσεβάσθη οὔτε θεῖα οὔτε ἀνθρώπινα δίκαια καί ἐκήρυξε πόλεμον κατά τε τῶν θείων καί ἀνθρωπίνων δικαίων ἀνακηρύξας ὡς δίκαιον τό ἑαυτοῦ συμφέρον καί ὡς δικαιοσύνην τήν ἑαυτοῦ ἰσχύν. Ὁ ἐγωϊσμός οὗτος εἶναι ἀξιόμεμπτος καί δέον νά καταδικάζηται ὑπό πάντων, διότι καί καταστρέφει σκαιῶς πόλεις καί ἔθνη καί λαούς ταπεινοῖ καί ἐξουδενοῖ αὐτούς καί ἀνακόπτει τήν πρόοδον καί τήν πνευματικήν καί ἠθικήν ἀνάπτυξιν καί προαγωγήν τῆς ἀνθρωπότητος. Ἐάν ἡ αὐταπαρνησία τό οὐκ ἐγώ τό συνδέον τά ἄτομα ἑνός ἑκάστους ἔθνους κατ᾿ ἰδίαν συνέδεε τά ἔθνη πρός ἄλληλα, ἡ μέν γῆ ἤθελε μεταβληθῆ εἰς παράδεισον ἡ δέ εὐτυχία ἡ χαρά καί ἡ εἰρήνη ἤθελον βασιλεύει ἐπί πᾶν τό πρόσωπον τῆς γῆς, διότι ἐάν ἕκαστος ἐζήτει οὐχί τά ἑαυτοῦ, ἀλλά τά τοῦ ἑτέρου, ἡ κοινή περί πάντων μέριμνα ἤθελε συνδέσει τούς πάντας διά τῆς ἀγάπης ἡ δέ ἀμοιβαία ὑποστήριξις ἤθελε ἀναδείξει εὐτυχεῖς πάντας. Ἐν τῷ οὐκ ἐγώ ὑπάρχει εὐγενής τις ἅμιλλα πρός τά ἕτερα ἄτομα τείνουσα νά ὑπερθεματίση ἐν τῇ αὐτομεταδόσει· ἡ ἅμιλλα αὕτη ἠδύνατο νά ὀνομασθῇ εὐγενής, ἱερός καί ἅγιος ἐγωϊσμός, διότι ὁ ἐν ταύτῃ ἁμιλλώμενος φιλοτιμεῖται, ὑπό τῆς πολλῆς ἀγάπης ὠθούμενος, πρῶτος αὐτός νά παράσχῃ τάς ἑαυτοῦ εὐεργεσίας οὐ μόνον τῷ ἑαυτοῦ ἔθνει, ἀλλ᾿ ἁπάσῃ τῇ ἀνθρωπότητι.
Τοιοῦτόν τινα εὐγενῆ καί ὅσιον καί ἅγιον ἐγωϊσμόν ἠδύναντο νά ἔχωσι καί τά ἔθνη καί ἐπιδεικνύωσιν αὐτόν ἐν τῇ ἁμίλλῃ πρός τά ἄλλα ἔθνη πῶς νά ὑπερτερήσῃ ἐν ταῖς εὐεργεσίαις καί ταῖς ἀγαθοεργίαις. Εὐγενής ἐπίσης καί ὅσιος εἶναι ὁ ἐγωϊσμός τοῦ ἀτόμου καί τοῦ ἔθνους ὁ διαρριπίζων τήν φιλοτιμίαν αὐτοῦ, ὅπως ἀναδειχθῇ πρῶτον ἐν τῇ ἐργασίᾳ τοῦ καλοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ ἀληθοῦς, τοῦ δικαίου γενόμενον αὐτό καλόν ἐν πᾶσι καί ἀγαθόν καί τέλειον ἐν τῇ ἐπιστήμῃ καί ἀρετῇ. Μεταξύ τῶν ἐθνῶν ἁπάντων διεκρίθη τό ἑλληνικό ἔθνος ὡς κεκτημένον τά ἀρετάς τῆς αὐταπαρνήσεως καί τοῦ εὐγενοῦς καί ὁσίου ἐγωϊσμοῦ τοῦ ἐξαιτουμένου τάς ἀρετάς τῆς αὐταπαρνήσεως καί τοῦ εὐγενοῦς καί ὁσίου ἐγωϊσμοῦ τοῦ ἐξισουμένου πρός τήν αὐταπάρνησιν καί τό οὐκ ἐγώ ἐν τῇ ἐκδηλώσει τῆς πρός τόν πλησίον ἀγάπης. Κατά τοῦ δεσποτικοῦ ἐγώ τοῦ τυραννήσαντος καί ἐν τοῖς ὁμοφύλοις καί ὁμοεθνέσι καί τοῖς συμπολίταις ἠγέρθη τό οὐκ ἐγώ μή ἀνεχόμενον τήν τυραννίαν τοῦ ἐγώ. Ἡ διαπάλη μεταξύ ἀμφοτέρων ὑπῆρξε μακρά. Τό ἑλληνικόν ἔθνος ὕψωσε πρῶτον τήν σημαίαν τῆς ἐλευθερίας καί ἐκήρυξε τόν πόλεμον κατά τοῦ δεσποτικοῦ ἐγωϊσμοῦ. Ἐν Ἑλλάδι τό κράτος αὐτοῦ κατελύθη, καί το οὐκ ἐγώ ἐκράτησεν ἐν τῷ ἔθνει. Ὁ εὐγενής ἐγωϊσμός, ὁ παροτρύνων τά ἄτομα καί τά ἔθνη εἰς εὐγενῆ ἅμιλλαν, ὁ διαρριπίζων τήν φιλοτιμίαν αὐτῶν, ὅπως ἀναδειχθῶσι πρῶτα ἐν τῇ σταδιοδρομίᾳ τῆς πνευματικῆς καί ἠθικῆς ἀναπτύξεως καί ἐν τῇ ἐργασίᾳ τοῦ ἀγαθοῦ, ἐγένετο τό χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ Ἕλληνος.
Ὁ Ἕλλην ἐραστής φύσει τοῦ καλοῦ, τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ ἀληθοῦς, τοῦ δικαίου εἰργάσθῃ ἐκθύμως εἰς τελειοποίησιν ἑαυτοῦ, εἰς ἀνάπτυξιν τῆς τέχνης καί τῆς ἐπιστήμης καί εἰς τήν ἀνάδειξιν αὐτοῦ ἐν τῇ ἁμίλλῃ ἐθνῶν καί πρῶτον ἐν τῷ πολιτισμῷ. Ἔθνος φύσει ἀγαθόν μή ἀπολέσαν τήν ὁμοιοῦσαν αὐτό πρός τό Θεῖον ἀρετήν, τήν καθιστῶσαν αὐτό εὐεργετικόν πρός ἄλλους καί ἐπιζητοῦσαν νά καταστήσῃ καί τούς ἄλλους κοινωνούς τῶν ἰδίων ἀγαθῶν, διεκρίθη διά τό ἐκπολιτιστικόν αὐτοῦ πνεῦμα. Ὁ διακαέστατος αὐτοῦ πόθος ἦτο νά μεταδώσῃ τάς ἑαυτοῦ γνώσεις τοῖς ἐγγύς καί τοῖς μακράν καί ποιήσῃ αὐτούς κοινωνούς τῶν ἰδίων ἀγαθῶν. Ἡ εὐγένεια τοῦ χαρακτῆρος αὐτοῦ ἐπέβαλλεν αὐτῷ ὡς καθῆκον τόν ἐξευγενισμόν καί ἐκπολιτισμόν τῶν πλησίον αὐτῷ. Ἐν τῇ ἐργασίᾳ ταύτῃ ἀνεύρισκεν ἠθικήν εὐχαρίστησιν καί τήν πλήρωσιν τοῦ διακαεστάτου τῶν πόθων αὐτοῦ. Ὁ πόθος αὐτοῦ ἦν ἄπλετος, διότι ὁ ἐκπολιτισμός τῆς ἀνθρωπότητος ἐδόθη αὐτῷ ὡς κλῆρος ἀπό Θεοῦ. Ἀναλαβών τήν ἐκπλήρωσιν τῆς ἀποστολῆς αὐτοῦ ἐζήτει νά ποιήσηται κοινωνούς τῆς ἑαυτοῦ γνώσεως καί σοφίας, τῆς ἑαυτοῦ τέχνης καί ἐπιστήμης καί τούς ἄλλους καί μεταδώσῃ αὐτοῖς τόν ἑαυτοῦ πολιτισμόν, ὅπως ἀνυψώσῃ αὐτούς εἰς τήν ἑαυτοῦ περιωπήν. Ἡ αὐτομετάδοσις εἶναι τό ἀσφαλές τοῦ Ἕλληνος γνώρισμα. Τό ἐκπολιτιστικόν αὐτοῦ ἔργον μαρτυρεῖ ἡ ἱστορία. Ἡ θεία πρόνοια διά τόν ἐκπολιτιστικόν αὐτοῦ χαρακτῆρα, διά τήν ἔμφυτον ἀγάπην τοῦ πλησίον, διά τήν αὐταπάρνησιν αὐτοῦ, διά τήν αὐτομετάδοσιν αὐτοῦ, διά τήν ἄρνησιν τοῦ δεσποτικοῦ καί τυραννικοῦ ἐγώ καί τήν ἀγάπην πρός τό οὐκ ἐγώ, ἠρετίσατο τό ἑλληνικόν ἔθνος ἀπό τῶν ἐθνῶν καί ἀνέδειξεν αὐτό ἀνάδοχον τῶν νέων ἐξ ἀποκαλύψεως ἠθικῶν καί θρησκευτικῶν ἀρχῶν, καί κήρυκα τῆς νέας θρησκείας, ἧς ἡ ἀρχή θεμελιώδης τό οὐκ ἐγώ.
Ὁ Τίμιος Σταυρός ἐστι τό σύμβολον καί τό σημεῖον τῆς θρησκείας τῆς αὐταπαρνήσεως, τῆς θρησκείας τοῦ οὐκ ἐγώ. Ἡ τοῦ σταυροῦ μεταρσίωσίς ἐστί τό κήρυγμα τῆς ἀρχῆς τῆς θρησκείας, τῆς ἀποκαλύψεως. Ὁ Σταυρός ἀνυψούμενος κηρύττει πόλεμον κατά τοῦ ἐγώ καί εἰρήνην πρός τήν ἀνθρωπότητα, διότι ὁ αἴρων τόν σταυρόν αὐτοῦ ἀποθνήσκει ὑπέρ τῆς εἰρήνης τοῦ κόσμου, διότι ἀγαπᾷ τόν κόσμον· ὁ σταυρός εἶναι σύμβολον τῆς ἀγάπης τοῦ κόσμου καί ὁ φέρων τό σύμβολον τοῦτο μαρτυρεῖ, ὅτι ἀγαπᾷ τήν ἀνθρωπότητα καί ἐκχέει ὑπέρ αὐτῆς καί τῆς εἰρήνης αὐτῆς καί τήν τελευταίαν ῥανίδα τοῦ αἵματος αὐτοῦ. Τήν ἀρχήν τῆς νέας θρησκείας μόνον τό ἑλληνικόν ἔθνος ἠδύνατο ν᾿ ἀσπασθῇ, διότι αὕτη ἦτο αὐτῷ ἔμφυτος. Ἐν ταῖς ἀρχαῖς τῆς θρησκείας τῆς ἀποκαλύψεως τό ἑλληνικόν ἔθνος εὗρε τό ἰδανικόν τοῦ ἠθικοῦ ἐγκαρδίου πόθου· κατανοῆσαν τήν κλῆσιν καί τήν ἀποστολήν αὐτοῦ εἰργάσθῃ ἐκθύμως ὑπέρ τῶν ἀρχῶν τῆς νέας θρησκείας καί ἐξέχυσε ἐπί τοῦ Σταυροῦ τό ἑαυτοῦ μαρτυρικόν αἷμα, λόγῳ καί ἔργῳ ὑποστηρίξαν τήν ἀρχήν τοῦ οὐκ ἐγώ τῆς νέας θρησκείας. Τό ἑλληνικόν ἔθνος ὑπῆρξε ὁ πρωταγωνιστής ἐν τῇ πάλῃ τοῦ οὐκ ἐγώ κατά τοῦ ἐγώ. Ὑπέμεινε καί ἐπί τέλους ἐνίκησεν. Ὁ σταυρός ἐπεκράτησεν.
Ἡ τυραννία τοῦ ἐγώ κατηργήθῃ. Ἀπό τῆς κλήσεως τοῦ Ἑλληνισμοῦ εἰς τό κήρυγμα τῶν ἀρχῶν τοῦ Εὐαγγελίου, αἱ ἔννοιαι τῶν λέξεων Ἑλληνισμός καί Χριστιανισμός ἐγένοντο συνώνυμοι. Ἕλλην σημαίνει Χριστιανός καί Χριστιανός σημαίνει Ἕλλην, διότι ὁ ὀπαδός τῶν ἀρχῶν τῶν ἐπικρατησασῶν τῇ δυνάμει τοῦ Θεοῦ διά τοῦ Ἑλληνισμοῦ φρονεῖ Ἑλληνικά. Ὁ σταυρός ἦν καί ἔσται ἐσαεί τῷ Ἕλληνι τό σύμβολον τῶν ἠθικῶν καί θρησκευτικῶν ἀρχῶν αὐτοῦ, ὑπέρ ὧν ἠγωνίσθη καί ἅς τῷ αἵματι αὐτοῦ ὑπεστήριξεν. Διά τοῦ σταυροῦ τό ἑλληνικό ἔθνος περιεγένετο τοῦ κατακλυσμοῦ τοῦ κατακλύσαντος τά ἀρχαῖα ἔθνη. Διά τοῦ σταυροῦ ἔζησε, ἠγωνίσθη, ἠλευθερώθη καί ἀνῆλθεν αὖθις ἐπί τῆς σκηνῆς τοῦ παγκοσμίου θεάτρου, ἵνα διαδραματίσῃ τό ἠθικόν πρόσωπον, ὅπερ ἡ θεία πρόνοια ἔγνω ν᾿ ἀναθέση αὐτῷ. Τό ἑλληνικόν ἄρα ἔθνος ὀφείλει ἐν συναισθήσει γενόμενον τῆς κλήσεως καί τῆς ἀποστολῆς αὐτοῦ νά ἐργασθῇ πρῶτον, ὅπως τελειωθῇ αὐτό ἐν τῇ σοφίᾳ καί ἀρετῇ, ἐν τῇ ἐπιγνώσει τῶν θείων καί ἀνθρωπίνων πραγμάτων καί δεύτερον, ὅπως ἐργασθῇ ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν καί τῶν πλησίον αὐτοῦ συνεχίζων οὕτω τό ἔργον τῶν εὐκλεῶν αὐτοῦ προγόνων τῶν ἀνεγνωρισμένων εὐεργετῶν τῆς ἀνθρωπότητος. Ἡ κλῆσις καί ἡ ἀποστολή τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους ὑποχρεοῖ πάντα Ἕλληνα ἔχοντα συναίσθησιν τῶν ἑαυτοῦ ἠθικῶν καθηκόντων νά ἐργασθῇ ἐκθύμως εἰς πλήρωσιν αὐτῶν. Ἡ ὑποχρέωσις αὕτη, ἡ πάντας ὑποχρεοῦσα, ὑποχρεοῖ ἰδιαίτατα τούς μαθητάς τῆς ἡμετέρας σχολῆς, διότι ταύτης ὁ προορισμός καί ἡ ἀποστολή εἶναι ἡ μόρφωσις καί ἀνάδειξις πολιτῶν Ἑλλήνων μεμορφωμένων πνευματικῶς καί θρησκευτικῶς, ἱκανῶν, ἵνα ἐργασθῶσιν ὑπέρ τοῦ σταυροῦ, ἤτοι ὑπέρ τοῦ οὐκ ἐγώ τοῦ Εὐαγγελίου, καί συνεχίσωσι τό ἔργον τῶν πατέρων αὐτῶν τῶν μαρτυρησάντων ὑπέρ τῆς ἀληθείας τοῦ σταυροῦ. Οἱ ἀείμνηστοι ἱδρυταί τῆς σχολῆς ταύτης οἱ μακάριοι ἀδελφοί Ριζάραι ἐδείμαντο τήν σχολήν ταύτην, ἵνα παράσχωσι τῷ ἔθνει καί τῇ ἐκκλησίᾳ ἄνδρας ὀπαδούς τῶν ἀρχῶν τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ, ὅπως ἐργασθῶσιν ὑπέρ τοῦ ἔθνους καί τῆς ἐκκλησίας τόν σκοπόν τοῦτον ἡ ἱερά αὕτη σχολή παντί σθένει ἐπιζητεῖ καί ἐργάζεται ἀόκνως πρός ἐπίτευξιν αὐτοῦ. Σύμβουλοι καί καθηγηταί οὐδενός κόπου οὐδέ δαπάνης φείδονται πρός ἀνάδειξιν τῶν μαθητῶν αὐτῆς ἀξίων τῆς κλήσεως καί ἀποστολῆς αὐτῶν. Οἱ ἀδιαφόρως πρός τόν σκοπόν τοῦτον τῆς σχολῆς διακείμενοι μαθηταί διαψεύδουσι τάς ἐπ᾿ αὐτούς προσδοκίας τῆς σχολῆς καί δείκνυνται ἱκανῶς ἐγωϊσταί. Ἡ πατρίς καί ἡ ἐκκλησία ἔχει σήμερον ὑπέρ ποτε ἀνάγκην ἀνδρῶν ἀφοσιωμένων εἰς τά ἀρχάς τοῦ σταυροῦ, ἀνδρῶν ἀκαταπονήτων, ἀνδρῶν ζώντων οὐχί δι᾿ ἑαυτούς, ἀλλά διά τό γένος καί τήν ἐκκλησίαν. Εἰς ὑμᾶς ἀγαπητοί μαθηταί προσβλέπει ἡ σχολή καί τό ἔθνος καί ἡ ἐκκλησία ἡμῶν ἀναμένει τήν φιλοπάτριδα ἐργασίαν καί τήν λόγῳ καί ἔργῳ ὑποστήριξιν τῶν ἀρχῶν τῆς ἀληθείας, τῶν ἀρχῶν τοῦ δικαίου καί τῶν δικαίων τῆς πατρίδος καί τῆς ἐκκλησίας.
Περαίνων τόν λόγον πρός ὑμᾶς ἤδη ἀποτείνομαι τούς ἀποφοιτῶντας τῆς ἱερᾶς ταύτης σχολῆς. Ἡ σχολή λαβοῦσα ὑμᾶς εἰς τούς ἑαυτῆς κόλπους ὡς ἀπτῆνας νεοσσούς ἐν φωλεᾷ φιλοστόργως ἐξέθρεψε σωματικῶς καί ψυχικῶς καί κατ᾿ ἄμφω ἐθεράπευσε καί μετά πενταετῆ διαπαιδαγώγησιν ἀνέδειξε ὑμᾶς ἄνδρας ἀκμαίους φέροντας πάντα τά ἐφόδια πρός ἀγαθήν δρᾶσιν ὑμῶν ἐν τῷ σταδίῳ τοῦ βίου ὡς λειτουργῶν τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἀπολύσουσα ὑμᾶς σήμερον ὡς ἄριστα κατηρτισμένους ἔν τε τῇ ἑλληνικῇ παιδείᾳ καί τῇ θεολογικῇ γνώσει ἀναμένει νά μάθῃ, ὅτι ἐν καιρῷ τῷ δέοντι ἀνεδείχθητε θεράποντες τῆς πίστεως τοῦ Χριστοῦ καί ἐργάται ἀγαθοί τοῦ ἀμπελῶνος τοῦ Κυρίου. Ἡ δρᾶσις ὑμῶν εἶναι ἐπείγουσα, διότι καί αἱ ἀνάγκαι τῆς Ἐκκλησίας εἰσί πολλαί καί μεγάλαι καί οἱ ἐχθροί ἐπληθύνθησαν σφόδρα, ἐγένοντο δέ παντοῖοι καί ποικίλοι καί δέον νά ἐπαρκέσητε πρός ἀμφότερα. Ὀφείλετε καί τάς ἀνάγκας τῆς Ἐκκλησίας νά πληρώσητε καί τούς ἐχθρούς αὐτῆς νά πολεμήσητε καί τῇ δυνάμει τοῦ Σταυροῦ νά νικήσητε. Παντοῖοι ἑτερόδοξοι περιέρχονται τάς ἑλληνικάς χώρας, ἵνα προσηλυτίσωσιν εἰς τήν ἑαυτῶν κακοδοξίαν τούς ἁπλουστέρους τῶν ἡμετέρων χριστιανῶν. Ὑμεῖς ὀφείλετε αὐτούς μέν νά διδάξητε καί ἐνισχύσητε εἰς τήν πατρῴαν πίστιν τούς δέ προσηλυτιστάς νά καταπολεμήσητε διά τῆς ἀναπτύξεως τῆς ἀληθείας.
Πρός τούς ἀγῶνας τούτους ἔχετε ἱκανά ἐφόδια, ἔχετε πρό πάντων τήν ἀγάπην πρός τήν Ἐκκλησίαν καί φρόνημα καί αἴσθημα ἑλληνικόν, ἅτινα δύνανται νά ἀναδεικνύωσιν ὑμᾶς ἀεί νικητάς ἐν τοῖς ἀγῶσι κατά τοῦ ψεύδους καί τοῦ ἐγωϊσμοῦ. Αἱ δεήσεις πρός τόν Θεόν ὑπέρ ὑμῶν τῶν ἀειμνήστων Ριζαρῶν θέλουσι στηρίζει ὑμᾶς ἐν τῷ σταδίῳ τοῦ ἀγῶνος, αἱ δέ εὐχαί τῶν κυρίων συμβούλων καί τῶν κυρίων καθηγητῶν θέλουσιν εἶσθαι ἀεί μεθ᾿ ὑμῶν καί ἡμεῖς εὐχόμεθα ὑμῖν ἀπό καρδίας, ὅπως ἱκανοποιήσητε τάς προσδοκίας τῆς σχολῆς τάς ἐφ᾿ ὑμᾶς καί ἀναδειχθῆτε ἄξιοι τῆς κλήσεως καί τῆς ἀποστολῆς ὑμῶν καί εὐφράνητε τούς ἐργασθέντας ὑπέρ ὑμῶν, τιμήσητε ὑμᾶς αὐτούς καί τύχητε καί τοῦ στεφάνου τῆς δικαιοσύνης παρά τοῦ μισθαποδότου Θεοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Γένοιτο.[2]
[1] Τό οὐκ ἐγώ λαμβάνεται ὑπό τήν ἔννοιαν τήν ἐν τοῖς εὐαγγελίοις, ἐν οἷς σημαίνει τελείαν αὐταπαρνησίαν ὑπέρ τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί τοῦ πλησίον καί οὐχί ὑπό τήν φιλοσοφικήν τήν δηλοῦσαν πᾶν τό ἐκτός τοῦ ὑποκειμένου ἔμψυχον καί ἄψυχον.
[2] «Ἱερός Σύνδεσμος», 1.7.1906, ἀρ. φ. 28, σ. 5-8.